Μουλτικάλτσουραλ θα σε πάω σήμερα. Απ’ τον Άννα στον Καϊάφα, σε ένα post-Πάσχα κλίμα. Και μάλιστα, σήμερα δε θα ασχοληθώ με κάτι για το οποίο έχω συγκεκριμένη άποψη του τι γίνεται και πώς πρέπει να γίνεται, αλλά με κάτι για το οποίο θα αφήσω ένα μεγάλο ερώτημα να αιωρείται και να πλανάται. Έτσι, γιατί μπορώ… Θέμα, «εμείς» και οι «άλλοι».
Έκανα πρόσφατα ένα γύρισμα για ένα τούρκικο βίντεο κλιπ. Δεν ήταν κάτι ιδιαίτερα εξωπραγματικό, αλλά υπήρχαν κάποιες λεπτομέρειες που τσάκιζαν κόκαλα. Κυρίως στις συμπεριφορές. Οι παραγωγοί ήταν Τούρκοι φυσικά, αλλά συνεργάστηκαν με ελληνικό γραφείο για την οργάνωση. Αλλά τα πράγματα κύλισαν Τούρκικα ή έστω, όχι Ελληνικά. Με ρώτησαν αν έχω μέσο να πάω στο μέρος του γυρίσματος και είπα πως θα βρω τρόπο με λεωφορεία και μετρό. Μου έστειλαν τζιπ να με πάει στο γύρισμα. Ομοίως και για τους υπόλοιπους που θα έπαιζαν. Ζήτησα να σταματήσουμε να πάρω έναν καφέ και μου είπαν πως θα σταματούσαν έτσι κι αλλιώς προκειμένου να με κεράσουν μέχρι να φτάσουμε στο γύρισμα, που και πάλι έτσι κι αλλιώς, είχε καφέ. Φτάνοντας, ο σκηνοθέτης (με τον οποίο είχα γνωριστεί δύο μέρες πριν) μου εξηγούσε λεπτομερώς τα πλάνα και έλεγε διαρκώς πόσο ενθουσιασμένος είναι για τη δουλειά που θα κάνουμε μαζί. Το γύρισμα πήγε πολύ καλά, όλα καλά. Στο τέλος ήρθε ο τραγουδιστής να μου συστηθεί και να με ευχαριστήσει… Χωρίς κομπλεξάκια κι ανωτερότητες. Μου ζήτησαν να μείνω να φάμε και να φύγω μετά κι ας είχα τελειώσει το γύρισμα… Περιττό να πω πως φρόντισαν να επιστρέψω σπίτι μου.
Γενικά, δεν είναι πως στην Ελλάδα, σε ελληνικές παραγωγές, γίνονται πολύ διαφορετικά τα πράγματα, απλώς υπήρξαν κάποιες λεπτομέρειες, ρε παιδί μου… Το μετά για παράδειγμα. Ο σκηνοθέτης μου έστειλε αίτημα φιλίας στο facebook και όλη την εβδομάδα μου έστελνε φωτογραφίες, το πρώτο cut, το teaser… Να δω για να ξέρω… Ανταποκρίσεις για το πώς με βρήκαν οι φίλοι και οι συνεργάτες του. Σχόλια αυτών για το ότι θα μπορούσα να δουλέψω πολύ εύκολα στην Τουρκία. ΑΝ γνώριζα τη γλώσσσα. Κι αναρωτιέμαι… (Κοίτα τώρα πώς θα στο γυρίσω σε άλλο καυτό θέμα…)
Την μαμά μου, τον μπαμπά μου, τα αδέρφια και τα ξαδέρφια μου (μέχρι τα τρίτα, μετά δεν είναι συγγένεια), θείους, θείες, καθηγητές, την σύντροφό μου για την υποστήριξη στο ταξίδι, το κατοικίδιο μου και φυσικά… κάπου εκεί ξυπνάμε. Πόσες φορές τους ευχαρίστησες στον ύπνο σου αλλά στον ξύπνιο σου δεν πρόκειται να σου δωθεί τέτοια ευκαιρία; Όχι επειδή δεν ξέρεις πώς είναι στα αγγλικά η κουνιάδα ή ο μπατζανάκης, αλλά επειδή για να φτάσεις να πάρεις το Oscar πρέπει να διανύσεις μίλια σε δρόμο που ακόμα δεν στρώθηκε.
Αναρωτιέμαι λοιπόν… Βλέπουμε παραδείγματα ηθοποιών από διάφορες χώρες που κάνουν αξιοπρεπέστατες ως και τεράστιες καριέρες. Στην Αμερική για παράδειγμα (όχι εντελώς τυχαίο παράδειγμα, όταν φαντασιώνεσαι πρέπει να το κάνεις να αξίζει). Σε γλώσσα που δεν ειναι η μητρική τους. Παίζουν, εκφράζονται, ταξιδεύουν την τέχνη και το ταλέντο τους και γίνονται παγκοσμίως γνωστοί και βραβεύονται και επευφημούνται κι απ’ όλα. Σουηδοί, Αυστριακοί, Γερμανοί, Γάλλοι, από παντού. Γιατί τα όνειρα του Michael Fassbender, της Alicia Vikander και του Alexander Skarsgard μετράνε περισσότερο από τα δικά μας; Ή για να το γράψω καλύτερα, γιατί είναι πιο πραγματοποιήσιμα; Και δεν παίζουν μόνο ρόλους που έχουν καταγωγή από την χώρα καταγωγής τους…
Οι Έλληνες πού βρίσκονται στον καλλιτεχνικό χάρτη; Γενικά ως ηθοποιοί, θεωρώ πως έχουμε ταλέντο, είμαστε ψημένοι σε όλα τα είδη που μπορούμε να ασκήσουμε την τέχνη μας και κυρίως στο θέατρο που είναι πιο σκληρός και πιο δύσκολος χώρος. Είμαστε ένας λαός πολυμαθής, μαθαίνουμε γλώσσες εύκολα, εργαζόμαστε πολύ και σκληρά… Υπάρχουν πολλοί ηθοποιοί -ειδικά στις μέρες μας- που κυνηγάνε τη διεθνή καριέρα. Γιατί δεν μπορούν να μεταφράσουν τον εαυτό τους τόσο όσο χρειάζεται ώστε να προχωρήσουν παραπέρα από κάποιες μικρές δουλειές;
Εντάξει, θα πεις πως είναι σαφές πως υπάρχουν βιομηχανίες στις οποίες δεν μπορούμε να σταθούμε εύκολα από άποψη προφοράς. Μπορεί να σπουδάζουμε ξένες γλώσσες εξωφρενικά πολλά χρόνια, σχεδόν τόσα όσα τη δική μας, αλλά για κάποιον λόγο αφ’ ενός τις μαθαίνουμε «ακαδημαϊκά» κι όχι την καθομιλουμένη τους, αφ’ ετέρου σε πολύ μεγάλο ποσοστό δεν «τις μιλάμε». Είμαστε λίγο «Άϊ σπίκ χάμπεργκερ». Αλλά πόσο; Κι ακόμα κι αν απαντήσει κάποιος «Πολύ» ή Έντελώς», δεν μπορεί να είναι για όλους το θέμα της γλώσσας και της προφοράς το πρόβλημα. Επίσης δεν μπορεί να έχει να κάνει με το παρουσιαστικό, υπάρχουν πολλοί που δεν είναι τόσο «Ελληνόφατσες». Άρα σίγουρα υπάρχει κάτι το οποίο δεν έχουμε ακόμα βρει, κάτι που πρέπει να ξεπεράσουμε, κάτι που πρέπει να προσέξουμε και να διορθώσουμε.
.
Οι καριέρες των Ελλήνων ηθοποιών στο εξωτερικό, χωρίζονται σε τέσσερις περιόδους-κατηγορίες. Σε αυτούς που είναι Έλληνες τριτοτέταρτης γενιάς και έχουν μια χαρά καριέρες, σε αυτούς που κατάφεραν πολλά κάποτε, σε αυτούς που προσπαθούνε τώρα και σε αυτούς που νομίζουν πως όντως κάνουν/έχουν καριέρα (Ουπς! Sorry). Με τους τελευταίους δε θα ασχοληθώ καθόλου. Ο καθένας έχει δικαίωμα στο όνειρο, αρκεί να το διηγείται και να έχει κάποιο αντίκρυσμα στην πραγματικότητα.
Με τους Έλληνες από προπάππο δεν έχω κάτι, το αντίθετο. Απλώς μιλάμε για άλλη κατηγορία. Είναι άνθρωποι μεγαλωμένοι στο εξωτερικό, δεν τους «πιάνει» το θέμα γλώσσας-προφοράς. Είναι άλλη κατηγορία. Και είναι πολλοί και τα καταφέρνουν πολύ καλά και χίλια μπράβο τους (το έγραψα χωρίς εμπάθεια ή ειρωνία, διάβαζε σωστά!)
Οι παλιότερες γενιές είχαν ηθοποιούς που διακρίθηκαν στο εξωτερικό και είχαν μικρότερες ή μεγαλύτερες διαδρομές. Μερκούρη, Παππά, Φωκάς, Παξινού, Βογιατζής, Γιαννάτος, Διαμαντίδου… Αυτοί και άλλοι τόσοι έκαναν αξιοπρέστατες καριέρες αλλά στο γνωστό πλαίσιο κυρίως, του Έλληνα ή του Ιταλού ή του Τούρκου. Πιο μικρούς ρόλους οι περισσότεροι, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Αλλά έστω και με αυτή την συνθήκη, είχαν παρουσία. Ο Κούρκουλος και η Μερκούρη έφτασαν να είναι υποψήφιοι για Tony για το «Ilya Darling». Κι όχι κινηματογράφο, Broadway! Θέατρο και μάλιστα musical. Έπαιζαν όμως τους Έλληνες, το οποίο δεν είναι κακό, ίσα-ίσα, απλώς είναι περιοριστικό. H Παξινού, έφτασε να πάρει Oscar και χρυσή σφαίρα Β’ γυναικείου ρόλου για τo «For Whom The Bell Tolls». Και να έχει δικό της αστέρι στo Hollywood Walk Of Fame. Σε ποιο χρονικό σημείο σταμάτησε να εξάγεται το ταλέντο όμως και γιατί;
Αυτό θα στο αποκαλύψω. Από το 1967. Μετά από το «Ποτέ Την Κυριακή» του 1960, που το είδε κόσμος και κοσμάκης και με τον Sean Connery να θέλει να σταματήσει να υποδύεται τον James Bond (Τζέμι Ζμποντ όλως τον λέμε εδώ στην Ελλάδα…), ο Γιώργος Φούντας μπήκε στο στόχαστρο των παραγωγών του και αποφάσισαν να τον κυνηγήσουν, κάνοντάς του πρόταση μέσω του Φίνου. Αρχικά σκέφτηκε να απορρίψει την πρόταση αλλά τον έπεισε ο Φίνος και πήγε κι έκανε τα δοκιμαστικά. Έφτασε να είναι ο ένας από τους δύο τελευταίους επιλαχόντες. Δήλωσε όμως στους παραγωγούς πως δεν προλάβαινε να μάθει αγγλικά μέχρι την έναρξη των γυρισμάτων και ο ρόλος πήγε στον George Lazenby. Μήπως αυτός ο ειλικρινής «φόβος» του Γιώργου Φούντα, έμελε να είναι η αρχή της «κατάρας» που στοιχειώνει όλους τους επόμενους; Δεν κατηγορώ, λέω μήπως…
Από την άλλη, σήμερα υπάρχουν κάποιοι που έχουν καταφέρει να κάνουν πράγματα τα τελευταία χρόνια. Επίσης άλλοι λιγότερα, άλλοι περισσότερα, μικρά ή μεγάλα. Ο Καραμίχος, ο Γεωργούλης, ο Βλάχος. Όλοι όμως σε ρόλους Έλληνα. Τι είναι αυτό που τους «κρατάει πίσω» όμως και δεν τους αφήνει να ξεπεταχτούν;
Στο εξωτερικό, η δουλειά μας (η υποκριτική ντε…) είναι μία ατελείωτη βιομηχανία που απευθύνεται σε όλον τον κόσμο –μιλάω για τον κινηματογράφο κυρίως και την τηλεόραση πλέον- και ναι, οι θέσεις εργασίας είναι άπειρες και άπειρος ο κόσμος που τις κυνηγάει, αλλά κάπου, κάπως, κάποιοι θα μπορούσαν να περάσουν μπροστά. Μέχρι τώρα, κατά βάση ο Έλληνας ηθοποιός υποδύεται τον Έλληνα, τον Τούρκο ή κάποιον εξ’ Ανατολής, σε κάτι περιορισμένο ως ρόλο. Να κάνω κι έναν διαχωρισμό. Αναφέρομαι στις σημερινές γενιές ηθοποιών. Γενιές που μεγαλώνουν έχοντας πολύ καλύτερη σχέση με τις γλώσσες. Τραγούδια και σειρές και ταινίες, κάνουν τις ξένες γλώσσες πιο οικείες. Γενιές που ακόμα και τα ταξίδια για βελτίωση και δουλειά πάνω στην προφορά δεν είναι κάτι ανέφικτο. Μιλάω για το σήμερα, ένα σήμερα στο οποίο υπάρχουν ηθοποιοί που θυσιάζουν το αύριό τους εδώ, προκειμένου να τα καταφέρουν εκεί...
Κι αν ο λαός έχει δίκιο και «Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα βρεις έναν Έλληνα από κάτω» να υποθέσω πως στο Hollywood δεν έχει πια πέτρες; Δεν έχω πάει, ρωτάω…
.
Το άρθρο γράφτηκε ακούγοντας: Stella, fyge, kratao machairi. Why, Giorgos, why?…
Φωτογραφικό υλικό
