«Τα πρόσωπα της βίας»
Η Νέλη Βυζαντιάδου αναλύει την επικαιρότητα κάθε Πέμπτη στην Κουλτουρόσουπα. Μια σειρά χρήσιμων άρθρων για να κρατήσετε στο αρχείο σας.
..
«Όταν μια γυναίκα κακοποιείται»
Η αντίληψη της γυναίκας σαν αντικείμενο ή ιδιοκτησία χωρίς δικαιώματα έχει μία φυλετική και βιβλική ιστορία που επεκτείνεται έως και τη σημερινή εποχή. Το δικαίωμα του συζύγου να χτυπάει τη γυναίκα του είχε γίνει ευρύτατα αποδεκτό και είχε κατοχυρωθεί τόσο νομοθετικά όσο και εκκλησιαστικά. Κατά τον 15ο αιώνα ο μοναχός Cherubino di Siena έγραφε στο βιβλίο με τίτλο “Regole della vita matrimoniale”: “Αν η γυναίκα σου κάνει μια άδικη πράξη μην βιαστείς να τη βρίσεις ή να τη δείρεις. Πρώτα εξήγησε της με αγάπη και υπομονή ότι δεν έπραξε σωστά και μάθε της να μην το επαναλάβει για να μην πέσει στη δυσμένεια του Θεού, να μην βλάψει την ψυχή της και να μην ντροπιάσει την ίδια και σένα. Αν όμως τα λόγια σου δεν φέρουν κανένα αποτέλεσμα, τότε να τη βρίσεις, να την απειλήσεις και να την εκφοβίσεις. Αν ούτε αυτό βοηθήσει, τότε πάρε μία βέργα και ξυλοκόπησε την γερά. Όχι όμως από όργή αλλά από έγνοια για την ψυχή της έτσι ώστε το ξύλο να αποβεί για σένα αρετή και για τη σύζυγο όφελος“.
Γύρω στο 1824 το ανώτατο δικαστήριο του Μισισσιπί εκχωρούσε στον άντρα το δικαίωμα να κακοποιεί τη γυναίκα του εφόσον τηρούσε ορισμένες προδιαγραφές συμπεριφοράς. Για παράδειγμα μπορούσε να της τραβήξει τα μαλλιά, να τη φτύσει, να την κλωτσήσει ή να την πετάξει στο έδαφος αλλά δεν είχε το δικαίωμα να την σκοτώσει. Παράλληλα στο Αγλλικό δίκαιο της ίδιας περιόδου δινόταν στον άντρα το δικαίωμα να κακοποιεί τη γυναίκα του με την προϋπόθεση ότι η βέργα του ξυλοδαρμού δεν θα ξεπερνούσε σε πάχος τη διάμετρο του αντίχειρα του άντρα. Αυτός ο νόμος έμεινε γνωστός σαν ο “νόμος του αντίχειρα”. 
Ο άνθρωπος από την παιδική του ηλικία κοινωνικοποιείται με τέτοιον τρόπο ώστε να στραφεί ενάντια στο βία. Το οικογενειακό περιβάλλον όμως από τη μια και το κοινωνικό περιβάλλον από την άλλη εκπαιδεύουν το παιδί στην άσκηση βίας. Είναι πολλοί οι γονείς που επιβάλλουν ποινές στα παιδιά τους πιστεύοντας πως έτσι θα ρυθμίσουν και θα ελέγξουν καλύτερα τη συμπεριφορά τους. Ο έλεγχος της συμπεριφοράς με τις ποινές είναι σχεδόν καταδικασμένος καθώς απευθύνεται στα αποτελέσματα και όχι στα κίνητρα/αίτια της προβληματικής συμπεριφοράς. Σύμφωνα με τον Murray Straus η κακοποίηση της γυναίκας δεν είναι μόνο μία φυσική εκτροπή μεμονωμένων ανθρώπων αλλά έχει τις ρίζες της στη δομή της κοινωνίας και στην ίδια την οικογένεια. Κάπως έτσι μαθαίνει ο άνθρωπος από την παιδική του ηλικία να είναι βίαιος. Ας μην ξεχνάμε ότι η επιθετικότητα οδηγεί σε νέα επιθετικότητα και η βία γεννά μόνο βία.
To φαινόμενο της βίας εναντίον των γυναικών είναι ένα μέγιστο κοινωνικό πρόβλημα που απασχολεί ολοένα και περισσότερους, ειδικούς και μη. Τι εννοούμε όμως με τον όρο βία; Η βία συναντάται με δύο μορφές: τη σωματική-φυσική και την ψυχική-πνευματική. Στην πρώτη μορφή εμπεριέχονται συμπεριφορές όπως κλωτσιές, γροθιές, χτυπήματα του κεφαλιού στον τοίχο, χρήση αντικειμένων, σπρώξιμο στις σκάλες, σπάσιμο οστών, απόπειρα στραγγαλισμού κλπ. Στη δεύτερη μορφή εμπεριέχονται εκδηλώσεις όπως στέρηση τροφής και χρημάτων, απαγόρευση φιλικών ή συγγενικών επαφών, κλείδωμα στο σπίτι κ.α. Τα όρια μεταξύ των δύο μορφών δεν είναι πάντα σαφή και οι συνέπειες είναι αμφίδρομες μια που η σωματική κακοποίηση επηρεάζει την ψυχική κατάσταση και η ψυχική την σωματική υγεία της γυναίκας.
Σύμφωνα με την Marsden η κακοποιημένη γυναίκα υποφέρει από συνεχή ή σοβαρή σωματική επίθεση από τον σύζυγο ή τον σύντροφό της ενώ για την Pahl η ψυχολογική κακοποίηση φαίνεται να είναι ακόμα χειρότερη για τις γυναίκες.
Έχουν γίνει πολλές απόπειρες ερμηνείας του φαινομένου από ειδικούς και τα αίτια εμφάνισής του ομαδοποιούνται σε δύο κύριες κατηγορίες. Από τη μια έχουμε τα ψυχολογικά που συνδέονται με χαρακτηριστικά προσωπικότητας του δράστη και του θύματος και από την άλλη έχουμε τα κοινωνικά. Με άλλα λόγια η κακοποίηση της γυναίκας μέσα σε μία ερωτική σχέση πηγάζει από την ίδια τη θέση της γυναίκας σε μια πατριαρχική κοινωνία. Είναι η συνέπεια της διαφορετικής σχέσης που άντρες και γυναίκες αναπτύσσουν με τη βία καθώς ανδρισμός σημαίνει για πολλούς επίδειξη σωματικής ισχύος και επιβολής στο γυναικείο φύλο. Είναι επίσης συνέπεια των σεξιστικών διακρίσεων τόσο σε οικονομικό – κοινωνικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο που γίνονται, συνήθως, σε βάρος των γυναικών. Σύμφωνα με τους Dohash & Dohash (1980) η βία στο ζευγάρι είναι η επέκταση της κυριαρχίας και του ελέγχου των ανδρών στις γυναίκες.
Αν θυμηθούμε, μάλιστα, πώς οι γυναίκες διδάσκονται συστηματικά, από την παιδική τους ηλικία, ότι η προσωπική τους αξία και αυτονομία δεν εξαρτάται τόσο από τις δικές τους ικανότητες όσο από την εντύπωση, που προξενούν στους άντρες εξ αιτίας της φυσικής τους ομορφιάς, τότε θα διαπιστώσουμε ότι μαθαίνουν, ουσιαστικά, να είναι παθητικές και να μην έχουν άμεσο έλεγχο σε ό,τι τους συμβαίνει. Έχοντας εκπαιδευθεί να είναι δεύτερες, οι γυναίκες μπαίνουν σε μία σχέση με το άλλο φύλο έχοντας ήδη ένα σοβαρό ψυχολογικό μειονέκτημα, το οποίο επανεμφανίζεται μπροστά τους ως σκόπελο, που καλούνται να υπερπηδήσουν προκειμένου να συνεχίσουν την προσωπική πορεία ζωής.
Είναι καλό να μην ξεχνάμε πως η ιδιωτικοποίηση του θέματος καλύπτει τους άντρες, οι οποίοι επιθυμούν να μη δημοσιευθεί η πράξη τους και αδικεί τις γυναίκες, οι οποίες αποθαρρύνονται να ζητήσουν βοήθεια.
