Μας αρέσει ως ανθρώπους να θυμόμαστε τα γεγονότα που σημάδεψαν τη χρονιά που μας αφήνει, λες και κλείνει ένας κύκλος, κάνουμε «ταμείο» και ξεκινάει ένας καινούριος. Η ρομαντική αυτή θεώρηση του χρόνου, δεν θα πρέπει να μας εμποδίζει όμως να βλέπουμε ότι ο χρόνος έχει μία συνέχεια με αλληλοεπιδρώντα γεγονότα, χωρίς στην ουσία να αλλάζει κάτι πέρα από τα νούμερα.
Γράφει η Ρένα Καλπάκη για την Κουλτουρόσουπα
Έτσι και το 2024 ήταν μία χρονιά που πρωταγωνιστές ήταν οι πολεμικές συγκρούσεις, οι φυσικές καταστροφές, τρομοκρατικές και δολοφονικές πράξεις αφήνοντας πίσω τους κάθε φορά από δεκάδες έως και χιλιάδες ανθρώπινα θύματα. Πρέπει να ψάξει πολύ κάποιος για να βρει ένα σημείο του πλανήτη που έμεινε αλώβητο από τέτοιου είδους γεγονότα, επειδή στις ειδήσεις μας δεν έφταναν τα νέα από πολλές Αφρικανικές ή Ασιατικές χώρες. Αδιαμφισβήτητα ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, όπως και των πολεμικών συγκρούσεων του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας που επεκτάθηκαν και στη Συρία, Λίβανο, Ιράν, Ιράκ δημιούργησαν μια πολεμική σκακιέρα με πολλές προεκτάσεις και μια τεράστια λίστα ανθρώπων που σκοτώθηκαν καθόλη τη διάρκεια του έτους.
Τη χρονιά που μας αφήνει, διάφοροι διεθνείς οργανισμοί και Κράτη τάχθηκαν απέναντι στο Ισραήλ μιλώντας για «γενοκτονία» εις βάρος των Παλαιστινίων ενώ δεκάδες είναι τα Κράτη που αναγνωρίζουν το Κράτος της Παλαιστίνης. Το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η προσάρτηση εδαφών από το Ισραήλ και η κατασκευή εγκαταστάσεων στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη είναι παράνομη και απαιτεί τον τερματισμό αυτών των πρακτικών «το συντομότερο δυνατό». Το δικαστήριο αποφαίνεται επίσης ότι η κατοχή του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη ισοδυναμεί με απαρτχάιντ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοινώνει δάνεια και επιχορηγήσεις συνολικού ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ προς την Παλαιστινιακή Αρχή για να αποτρέψει την οικονομική κατάρρευση της κυβέρνησης.
Εντωμεταξύ, ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια δολοφονείται στην Τεχεράνη. Η Χαμάς και το Ιράν κατηγορούν το Ισραήλ για τη δολοφονία- ωστόσο, η ισραηλινή κυβέρνηση αρνείται επισήμως να σχολιάσει τη δολοφονία. Στο εσωτερικό του Ισραήλ, εκατοντάδες χιλιάδες Ισραηλινών, εκ των οποίων γύρω στις 300.000 στο Τελ Αβίβ, διαμαρτύρονται σε πόλεις της χώρας μετά την ανάκτηση των σορών έξι ομήρων από τη Γάζα, καλώντας τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να παραιτηθεί μετά την αποτυχία του να διαπραγματευτεί μια εκεχειρία.
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν επανεκλέχθηκε για πέμπτη θητεία στο αξίωμα αυτό και ανακοινώνει αργότερα ότι είναι έτοιμος για κατάπαυση του πυρός εάν η Ουκρανία αποσυρθεί από τα εδάφη που διεκδικεί η Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των απελευθερωμένων περιοχών, και σταματήσει την προσχώρηση στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, η Ουκρανία απορρίπτει την προσφορά. Οι ηγέτες του G7 συμφωνούν να δανείσουν στην Ουκρανία 50 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ και να χρησιμοποιήσουν τους τόκους από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας στην κεντρική τράπεζα ως εγγύηση για το δάνειο.
Η πιο θανάσιμη τρομοκρατική ενέργεια της χρονιάς με τουλάχιστον 137 νεκρούς και περισσότερους από 140 τραυματίες από μαζικούς πυροβολισμούς φαίνεται πως ήταν σε μουσική αίθουσα στο Κρασνογκάρσκ της περιφέρειας της Μόσχας, ενώ στη συνέχεια το κτίριο πήρε φωτιά έπειτα από έκρηξη. Οι ρωσικές αρχές αργότερα αναφέρουν ότι έχουν συλληφθεί 11 ύποπτοι, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων δραστών. Το Ισλαμικό Κράτος αναλαμβάνει την ευθύνη για την επίθεση. Η ρωσική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η ουκρανική κυβέρνηση διέπραξε την επίθεση. Αυτό διαψεύδεται από την ίδια, η οποία αντιθέτως ισχυρίζεται ότι η επίθεση ήταν μια επίθεση-προβοκάτσια από τη ρωσική κυβέρνηση που σχεδιάστηκε για να προκαλέσει την κοινή γνώμη στη Ρωσία κατά της Ουκρανίας και να επιτρέψει στον ρωσικό στρατό να κινητοποιήσει περισσότερα στρατεύματα στην εισβολή του στην Ουκρανία.
Από την άλλη μία επίσης μεγάλη τρομοκρατική επίθεση αποφεύχθηκε σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών της Αυστρίας που ανακοίνωσε τη σύλληψη ενός άνδρα από το Ιράκ. Σχεδίαζε τρομοκρατικό χτύπημα κατά της Αμερικανίδας τραγουδίστριας Τέιλορ Σουίφτ στο πλαίσιο των συναυλιών της στη Βιέννη, οι οποίες ακυρώθηκαν λόγω της επίθεσης.
Το μεταναστατευτικό/προσφυγικό ζήτημα παραμένει και φέτος μία πολυδιάστατη πληγή. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) αναφέρει ότι τουλάχιστον 65 πτώματα ανακαλύφθηκαν σε ομαδικό τάφο στην Λιβυκή Έρημο. Ο ΔΟΜ λέει ότι τα πτώματα είναι αυτά των μεταναστών που πέφτουν θύματα λαθρεμπόρων και οδηγούνται παράνομα προς την Ευρώπη. Επίσης, αναφέρει ότι περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πλέον εκτοπιστεί από τον πόλεμο στο Σουδάν,καθιστώντας την κρίση αυτή τη χειρότερη κρίση εκτοπισμού στον κόσμο.
Η Κύπρος αναστέλλει τις αιτήσεις ασύλου Σύρων καθώς αυξάνεται ο αριθμός των προσφύγων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφαίνεται ότι όλες οι γυναίκες του Αφγανιστάν είναι επιλέξιμες για άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παράλληλα, ακραία φυσικά φαινόμενα επιδεινώνουν ήδη ταλαιπωρημένες περιοχές. Η ακραία ξηρασία στη νότια Αφρική αφήνει περίπου 20 εκατομμύρια ανθρώπους να αντιμετωπίζουν την πείνα. Ο αριθμός των νεκρών από τον τυφώνα Έλεν ξεπερνά τα 160 άτομα, με τους περισσότερους θανάτους να σημειώνονται στη Βόρεια Καρολίνα, καθιστώντας τον δεύτερο φονικότερο τυφώνα που έπληξε τις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία πενήντα χρόνια, πίσω μόνο από τον τυφώνα Κατρίνα. Ο αριθμός των νεκρών από τις πλημμύρες στην Ισπανία, κυρίως στην Βαλένθια, φτάνει τους 214, με δεκάδες να αγνοούνται.
Η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Κοπέρνικος αναφέρει ότι η 21η Ιουλίου ήταν η θερμότερη ημέρα στην καταγεγραμμένη ιστορία και εκτιμά επίσης ότι ήταν η θερμότερη ημέρα των τελευταίων 100.000 ετών με παγκόσμια μέση επιφανειακή θερμοκρασία ατμόσφαιρας 17,09 βαθμών Κελσίου.
Στον τομέα της εσωτερικής πολιτικής κάποιων Κρατών, διαγράφονται ποικίλες κοινωνικές αντιλήψεις. Το Ελληνικό Κοινοβούλιο με ψήφους 176-76 νομιμοποιεί τον γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου και την υιοθεσία, αποτελώντας την πρώτη Ορθόδοξη χώρα που το πράττει. Η Ομοσπονδιακή Συνέλευση της Ελβετίας ψηφίζει για την απαγόρευση της δημόσιας επίδειξης της ναζιστικής σβάστικας. Η Σιέρα Λεόνε θέτει εκτός νόμου τον γάμο παιδιών, ορίζοντας τη νόμιμη ηλικία γάμου στα 18 έτη. Οι παραβάτες μπορούν να αντιμετωπίσουν ποινή φυλάκισης έως και 15 έτη ή/και πρόστιμο περίπου 4.000 δολαρίων ΗΠΑ, ενώ οι μάρτυρες παιδικών γάμων αντιμετωπίζουν επίσης πιθανή φυλάκιση ή πρόστιμο.Η Βουλγαρία ψηφίζει με μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία μια νέα τροπολογία που απαγορεύει την «προπαγάνδα, την προώθηση και την υποκίνηση» των ΛΟΑΤ «ιδεών και απόψεων» στα σχολεία, προκαλώντας επικρίσεις από διάφορες ευρωπαϊκές ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις που δηλώνουν ότι ο νόμος θα περιθωριοποιήσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά.
Στον αντίποδα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ψήφισμά του για τα θεμελιώδη δικαιώματα, απευθύνει συστάσεις στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της ΕΕ. Εκφράζει ανησυχίες για την ελευθερία των ΜΜΕ, τη διαφθορά και τις ατομικές ελευθερίες. Μεταξύ άλλων, στη σχετική έκθεση ζητείται να αποδοθεί δικαιοσύνη για τις δολοφονίες δημοσιογράφων, ενώ γίνεται αναφορά και στη χρήση λογισμικού κατασκοπείας και στην έμφυλη βία που είναι διαδεδομένη ανά την ΕΕ.
Οι νέες προκλήσεις του μέλλοντος δεν είναι άλλες παρά όσα αφορούν την Τεχνητή Νοημοσύνη, οπότε η Ευρωπαϊκή Ένωση ψηφίζει την Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη, η οποία θα εφαρμοστεί το 2026. Η πράξη επιβάλλει αυστηρές υποχρεώσεις διαφάνειας στα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, περιορίζει τις κυβερνήσεις από τη χρήση βιομετρικής παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο σε δημόσιους χώρους και απαγορεύει την κοινωνική βαθμολόγηση, την προγνωστική αστυνόμευση και τη μη στοχευμένη απόξεση εικόνων προσώπου.
Η εξερεύνηση του διαστήματος αποτελούσε πάντα μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ανθρωπότητας. Αυτή τη χρονιά αναδείχθηκαν και ιδιωτικές εταιρίες με επιχειρήσεις που στέφθηκαν με επιτυχία. Ο Οδυσσέας προσγειώνεται με επιτυχία στη Σελήνη, κοντά στο σεληνιακό νότιο πόλο, καθιστώντας την την πρώτη αμερικανική ιδιωτική εταιρεία που προσγειώνει με επιτυχία διαστημόπλοιο στην επιφάνεια της Σελήνης μετά από 50 χρόνια. Ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος Τζάρεντ Άιζακμαν γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που πραγματοποιεί εμπορικό διαστημικό περίπατο στο πλαίσιο ιδιωτικής διαστημικής πτήσης με το Polaris Dawn της SpaceX. Και οι δύο εταιρίες βέβαια συνεργάζονται στενά με τη NASA. Σε άλλα διαστημικά νέα, ανακαλύπτονται τρεις νέοι δορυφόροι του ηλιακού συστήματος, ένας γύρω από τον Ουρανό και δύο γύρω από τον Ποσειδώνα, ανεβάζοντας το σύνολο των γνωστών δορυφόρων τους σε 28 και 16, αντίστοιχα.
Τον Ιούνιο, η κάθε χώρα της ΕΕ διεξάγει την ψηφοφορία των Ευροεκλογών της σε διαφορετικές ημερομηνίες. Πρόκειται για τις πρώτες Ευροεκλογές μετά το Brexit, οι οποίες αναδεικνύουν έντονα ακροδεξιές τάσεις σε όλες σχεδόν τις χώρες. Τα αποτελέσματα μάλιστα στη Γαλλία οδηγούν τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόννα διαλύσει την Εθνοσυνέλευση προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές.
Το πολιτικό σκηνικό στις ΗΠΑ κυριάρχησε τη χρονιά που πέρασε. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοινώνει ότι δεν θα διεκδικήσει δεύτερη θητεία στο αξίωμα και τερματίζει την προεδρική εκστρατεία, ενώ υποστηρίζει την αντιπρόεδροΚαμάλα Χάρις ως υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος .
Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κρίνεται ένοχος από τους ένορκους και για τις 34 κακουργηματικές κατηγορίες που αφορούν παραποίηση επιχειρηματικών αρχείων, και γίνεται ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που καταδικάζεται για έγκλημα.
Παρόλα αυτά στις εκλογές του Νοεμβρίου θα γίνει ο πρώτος άνθρωπος που θα υπηρετήσει μη συνεχόμενες προεδρικές θητείες, καθώς και ο γηραιότερος υποψήφιος πρόεδρος και ο πρώτος που έχει καταδικαστεί.
Η εκλογή του επιτυγχάνεται με μεγάλη πλειοψηφία θεωρούμενη μάλιστα αναμενόμενη κάτι που σε καμία περίπτωση δεν ίσχυε την πρώτη φορά που εξελέγη.
Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 πραγματοποιούνται στο Παρίσι. Κατά την παρέλαση των αθλητών στην τελετή έναρξης από 206 αποστολές αποδοκιμάζεται έντονα η ομάδα του Ισραήλ και αντίθετα επευφημείται η ομάδα της Παλαιστίνης. Η αλγερινή Ιμάν Κελίφ κατακτά το χρυσό μετάλλιο στην πυγμαχία στα 66 κιλά, αφού αντιμετώπισε διαμάχη σχετικά με την αξιολόγηση του 2023 ως προς το φύλο από τη Διεθνή Ομοσπονδία Πυγμαχίας, η οποία δεν αναγνωρίζεται πλέον από τη ΔΟΕ, ανοίγοντας μεγάλο σκεπτικισμό σχετικά με την κατηγορία που θα πρέπει να αθλούνται διεμφυλικά άτομα.
Η οικονομική αστάθεια στην Ευρώπη και το γεγονός ότι είναι ανοχύρωτη απέναντι στην αντίστοιχη άνοδο της Κίνας, γίνεται ακόμη πιο εμφανή όταν εργαζόμενοι του γερμανικού συνδικάτου IG Metall ξεκινούν απεργία ύστερα από αποτυχημένες διαπραγματεύσεις με τη Volkswagen μετά το κλείσιμο τριών εργοστασίων κατασκευής αυτοκινήτων.
Ο καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων στο Παρίσι ανοίγει ξανά και τελεί την πρώτη του δημόσια λειτουργία πέντε χρόνια μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε το κτίριο και το κωδωνοστάσιο. Ο Γάλλος πρόεδροςΕμανουέλ Μακρόν και δεκάδες παγκόσμιοι ηγέτες παρευρίσκονταιστην τελετή επαναλειτουργίας του με έντονους συμβολισμούς.
Από τα πιο πρόσφατα γεγονότα, η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία με την κατάληψη της εξουσίας από τζιχαντιστές, προσθέτει και άλλες προκλήσεις στο γεωπολιτικό χάρτη του κόσμου χωρίς να αφήνει περιθώρια για αναίμακτες εξελίξεις.
