Η ταινία «Οι Τεμπέληδες της Εύφορης Κοιλάδας» του Νίκου Παναγιωτόπουλου, από τις πιο χαρακτηριστικές του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, αποσπά το δεύτερο βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και αναζητεί ένα κεντρικό κινηματογράφο της Αθήνας για να προβληθεί. Χωρίς δεύτερη σκέψη ήταν το «Rex». Σε μια σκηνή ο εκ των πρωταγωνιστών Δημήτρης Πουλικάκος, ίσως στο ρόλο της ζωής του, κυνηγά με μια διπλωμένη εφημερίδα, μύγες. Είναι η στιγμή που ένας θεατής πετάγεται επάνω και κατευθύνεται στη έξοδο της αίθουσας φωνάζοντας, ώσπου φτάνει οργισμένος στο ταμείο ζητώντας πίσω τα λεφτά του!

Είναι η εποχή που το «Rex» μπορεί να κρατούσε τον πήχη ψηλά στις ποιοτικές ταινίες που πρόβαλε, όμως πλέον συγκέντρωνε τον ετερόκλητο κόσμο του κέντρου της Αθήνας που ο πληθυσμός της αυξανόταν μέρα με την ημέρα. Το «Rex» είχε αφήσει προ πολλού το ελιτίστικο προφίλ του και ήταν πόλος έλξης όλων όσων ήθελαν να πάνε σινεμά χωρίς να γνωρίζουν με ακρίβεια τι έργο θα δουν. Άλλωστε το σλόγκαν ήταν : «Ραντεβού στο Rex». Το πιο γνωστό ραντεβού στην ιστορία στην Αθήνα.

Αθήνα 1978.
Κάτι άλλαζε στην πρωτεύουσα και το τραγουδούσε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης στο τραγούδι του «Αθήνα ’78» : «…πώς αλλάζουμε όλοι όπως αλλάζει κι η πόλη όπως αλλάξαν στις μέρες μας πολλά…». Ο Λουκιανός επίσης έχει τραγουδήσει στο τραγούδι του «The Fucking Fifties» για το «Σινεάκ» που στεγαζόταν στο «Rex» της Οδού Πανεπιστημίου και ήταν ένα από τα τρία όνειρα των ιδιοκτητών του θρυλικού κινηματοθεάτρου που πέρασαν πια περίπου 40 χρόνια από την καταστροφή του λόγω πυρκαγιάς. Σινεάκ υπήρχαν επίσης στο Παρίσι, Βρυξέλλες, Ρίο ντε Τζανέιρο, Άμστερνταμ, Χάγη. Ο πήχης είχε μπει πολύ ψηλά στην Αθήνα…

Το «Rex» το 1950 με το Σινεάκ

Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Το «Rex» είναι εξωτερικά μια μικρογραφία των Δίδυμων Πύργων της Αμερικής. Οι δύο πύργοι στην κορυφή του κτηρίου προσδίδουν την θέληση που είχαν τα τρία αδέρφια Σικιαρίδη : Σίμος, Φιλάρετος και Αλέκος κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους στη Νέα Υόρκη το 1930. Οι τρεις τους διένυαν την τρίτη δεκαετία της ζωής τους και όπως καταλαβαίνει κανείς όλη η ζωή ήταν μπροστά τους. Όταν επέστρεψαν στην Ελλάδα από την Βυρηττό του Λιβάνου, όπου ζούσαν και δραστηριοποιούνταν στο εμπόριο υφασμάτων, όντας φιλότεχνοι, ιδιαίτερα με το θέατρο και το σινεμά, ήθελαν να κάνουν κάτι το μοναδικό για τον ελληνικό πολιτισμό. Έτσι αποφάσισαν να δημιουργήσουν το κινηματοθέατρο «Rex» που ήταν ένα σκαρίφημα των Δίδυμων Πύργων. Οι δύο αυτοί πυργίσκοι στο εξωτερικό του «Rex» έγιναν το σήμα κατατεθέν του κτηρίου. Στο εσωτερικό τους είναι ο μηχανισμός των δύο ανελκυστήρων.

Οι ιδιοκτήτες του, άνθρωποι με χαμηλό προφίλ που απέφευγαν τη δημοσιότητα, ήθελαν εξωτερικά κάτι αμερικάνικο, σύγχρονο, και εσωτερικά την πολυτέλεια των παρισινών θεάτρων. Έτσι αποφασίζουν να δημιουργήσουν ένα κινηματοθέατρο που θα είναι κόσμημα, όχι μόνο για την Αθήνα, αλλά για όλη την Ευρώπη. Το «Rex» εγκαινιάστηκε στις 22 Ιανουαρίου 1937 ενώ χρειάστηκαν περίπου δύο χρόνια για την ανέγερσή του. Το κτήριο ήταν έργο του αρχιτεκτονικού διδύμου Βασίλη Κασσάνδρα και Λεωνίδα Μπόνη, οι οποίοι είχαν συνεργαστεί για το συγκρότημα του Μετοχικού Ταμείου Στρατού. Η λειτουργία του «Rex» συνεχίστηκε και επί Κατοχής.

Το «Rex» στα δημοσιεύματα της εποχής αναφερόταν ως «ο πολυτελέστερος και τελειότερος χώρος της Ευρώπης, τον οποίο καμαρώνουν οι Αθηναίοι και οι ξένοι τον ζηλεύουν». Ένα υπέροχο Art Deco κτήριο που οι Αθηναίοι το αποκαλούσαν τότε ουρανοξύστη!

Ο μεγάλος ηθοποιός Δημήτρης Μυράτ πάνω αριστερά στο «Rex». Από το αρχείο του φωτογράφου Κώστα Μεγαλοοικονόμου

Το θέατρο πραγματικά ήταν πολυτελέστατο και δημιουργήθηκε με όλα τα σύγχρονα μέσα της εποχής τα οποία εμπλούτισαν στην συνέχεια την σκηνή του θεάτρου. Τροχαλίες, σκάλες, καταπακτές, αλλαγή σκηνών και πολλά άλλα. Το σήμα κατατεθέν του θεάτρου ήταν ο τεράστιος και υπερπολυτελής πολυέλαιος που κρεμόταν από την σκεπή του θεάτρου. Ζύγιζε 2,5 τόνους και χρησιμοποιούνταν ειδικός μηχανισμός για να κατεβεί ώστε να γίνεται η συντήρησή του.

Το θέατρο «Rex» είχε χωρητικότητα 1.350 θέσεων, το μεγαλύτερο θέατρο στην Ελλάδα. Την πρώτη περίοδο της λειτουργίας του είχε την χλιδή και την ατμόσφαιρα των παρισινών θεάτρων, κάτι που ήταν άλλωστε όραμα των ιδιοκτητών του. Το φουαγιέ ήταν τόπος συνάντησης της καλής κοινωνίας και οι θεατές που πήγαιναν κι έβλεπαν τις παραστάσεις ήταν ντυμένοι με την ανάλογη ένδυση, δηλαδή με φράκα, σκούρα κοστούμια, γραβάτες εποχής και οι γυναίκες με τουαλέτες εποχές. Στο θέατρο υπήρχε το βασιλικό θεωρείο απ’ όπου οι βασιλείς έβλεπαν τις παραστάσεις, όπως και οι πρωθυπουργοί και άλλες προσωπικότητες της πολιτικής από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό.

Ο Μάνος Κατράκης υπογράφει συμβόλαιο συνεργασίας με το «Rex» to 1957. Από το αρχείο του φωτογράφου Κώστα Μεγαλοοικονόμου

Και ποιος ηθοποιός δεν πέρασε από το σανίδι του «Rex». Μαρίκα Κοτοπούλη, Άννα Συνοδινού, Θάνος Κωτσόπουλος, Μάνος Κατράκης, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Λυκούργος Καλλέργης, Ντίνος Ηλιόπουλος, Δημήτρης Μυράτ, Αντιγόνη Βαλάκου, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Ρένα Βλαχοπούλου, Χρήστος Τσαγανέας, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Υβόν Σανσόν, Δημήτρης Χορν, Αλέκος Αλεξανδράκης, Νόνικα Γαληνέα, Βούλα Ζουμπουλάκη, Δημήτρης Νικολαϊδης, Στέφανος Ληναίος, Μελίνα Μερκούρη, Βύρων Πάλλης, Μίμης Φωτόπουλος, Νίκος Ρίζος και Έλσα Ρίζου, Μαρία Αλιφέρη, Νίκος Καλογερόπουλος και πολλοί ακόμη θρυλικοί ηθοποιοί σε ένα πολύ μακρύ κατάλογο.

Το «Rex» φημιζόταν επίσης ότι ανέβαζε τις καλύτερες επιθεωρήσεις με πολυπρόσωπους θιάσους καθώς διέθετε και την μεγαλύτερη σκηνή που υπήρχε ποτέ σε θέατρο. Οι ηθοποιοί στη διάρκεια των παραστάσεων κυκλοφορούσαν πάνω από τους θεατές σε κατάλληλο επίπεδο, σε πολύ μεγάλο ύψος, κάτι που δεν έβλεπε ο κόσμος. Το θέατρο είχε τη δυνατότητα να αλλάζει τέσσερεις διαφορετικές σκηνές ταυτόχρονα κατά τις απαιτήσεις του έργου!

Ο Ντίνος Ηλιόπουλος, η Υβόν Σανσόν και ο Χρήστος Τσαγανέας στο έργο «Ντούο Σεμπαστιάνι» το 1956 στο «Rex» σε σκηνοθεσία Ντ. Ηλιόπουλου. Από το αρχείο του φωτογράφου Κώστα Μεγαλοοικονόμου

Στο πίσω μέρος του θεάτρου είχε τόσα πολλά καμαρίνια που έμοιαζε με όψη πολυκατοικίας ! Τα καμαρίνια των πρωταγωνιστών ήταν στο κάτω μέρος. Οι ηθοποιοί καθόντουσαν συχνά στα μπαλκόνια των καμαρινιών.

Στα υπόγεια υπήρχαν τεράστιες εγκαταστάσεις air condition που δούλευαν καθ’ όλη τη διάρκεια των παραστάσεων, αλλά και των κινηματογραφικών προβολών.

Το «Σινεάκ»

Οι ιδιοκτήτες εξ αρχής ήθελαν οπωσδήποτε ένα κινηματογράφο που θα αφορά τα παιδιά γι’ αυτό κι έγινε το ιστορικό «Σινεάκ», χωρητικότητας 700 θέσεων, το οποίο αργότερα μετατράπηκε σε θέατρο για ένα αρκετό διάστημα όπου ανέβαζαν παραστάσεις η Νόνικα Γαληνέα και ο Αλέκος Αλεξανδράκης με το θίασό τους. Στη συνέχεια έγινε πάλι κινηματογράφος και πήρε το όνομα «Rex 2» προβάλλοντας ταινίες όλων των ειδών πια. Σημειωτέον η χωρητικότητα του «Rex 1» ήταν αρκετά μεγαλύτερη και ήταν ο πρώτος σύγχρονος κινηματογράφος στην Αθήνα χολυγουντιανών προδιαγραφών και διαστάσεων.
Έτσι ο αρχικός σχεδιασμός των αδερφών Σικιαρίδη για το «Rex» ως πολιτιστικό κέντρο, υλοποιήθηκε. Ένα θέατρο, ένα σινεμά για τους μεγάλους κι ένα σινεμά για τα παιδιά. Και τα τρία μαζί είχαν χωρητικότητα περίπου 4.000 θέσεων!

Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος στο «Θάνατο του Εμποράκου» στο «Rex» το 1949. Από το αρχείο του φωτογράφου Κώστα Μεγαλοοικονόμου

Στο ισόγειο όπου λειτουργούσε ο κινηματογράφος «Rex 1» υπήρχε ένα ωρολογοποιείο, του «Στεφανίδη» που πουλούσε και επισκεύαζε ρολόγια, η ιστορία του οποίου συνεχίζεται και σήμερα σε μικρότερο χώρο απέναντι από το «Rex» επί της Εμμανουήλ Μπενάκη. Το κατάστημα αυτό νοίκιασε κάποια στιγμή το χώρο που ήταν ένα από τα ταμεία του κινηματοθεάτρου. Ακολούθως τα ταμεία τοποθετήθηκαν δίπλα από δύο κολώνες της εισόδου του κτηρίου.

Τα δύο σινεμά έπαιζαν από 10 το πρωί έως τις 12 τα μεσάνυχτα με συνεχόμενες προβολές, καθημερινά, ενώ άλλαζε έργο κάθε εβδομάδα. Σημειωτέον λόγω του εξαιρετικού κλιματιστικού εξοπλισμού οι δύο κινηματογράφοι λειτουργούσαν κανονικά και το καλοκαίρι και ήταν οι μοναδικοί στην Ελλάδα με κλιματισμό.

Στο «Rex» πρωτοπαίχθηκαν και τρισδιάστατες ταινίες στις αρχές της δεκαετίας του 80. Μαζί με το εισιτήριο οι θεατές έπαιρναν και 3D γυαλιά χάρτινα με τα οποία έβλεπαν κυρίως ταινίες καράτε, αλλά και καουμπόικα. Ήταν τότε κάτι πρωτόγνωρο για τον κινηματογράφο και οι θεατές δεν χόρταιναν το θέαμα, ενώ πολλοί εξ αυτών φοβόντουσαν κιόλας με τα αντικείμενα που «εκτοξεύονταν» στην οθόνη!

Την εποχή αυτή, στις 23 Νοεμβρίου 1980 ανέβηκε στο «Rex 1» η πολιτική ταινία «Ο Άνθρωπος Με Το Γαρύφαλλο» του Νίκου Τζήμα, με την ιστορία του Νίκου Μπελογιάννη. Το ανέβασμα της ταινίας προκάλεσε αντιδράσεις και πολλά τηλεφωνήματα για βόμβα τα οποία αποδείχθηκαν φάρσες, ωστόσο εμπόδιζαν την προβολή της που αρκετές φορές διακόπηκε, ενώ είχαν κάνει άνω – κάτω τους ανθρώπους του «Rex». Η ταινία παιζόταν επί δύο μήνες και είχε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία καθώς σχεδόν όλες οι παραστάσεις της ήταν sold out. Στις προβολές της ήταν ανοιχτός όλος ο κινηματογράφος για να χωρέσει ο κόσμος, ενώ σε προβολές άλλων ταινιών λειτουργούσε μόνο η πλατεία και το πρώτο θεωρείο. Στον «Άνθρωπο με το Γαρύφαλλο» ήταν διαθέσιμο και το δεύτερο, αλλά και το τρίτο θεωρείο! Όλο το σινεμά ήταν γεμάτο κόσμο και δεν έπεφτε καρφίτσα, ενώ στις περισσότερες παραστάσεις έμενε κόσμος έξω καθώς δεν έβρισκε εισιτήρια…

Η φωτιά

Στις 3 Νοεμβρίου 1982 θα ανέβαινε η παράσταση «Μαντάμ Ορτάνς» του Νίκου Καμπάνη, μια υπερπαραγωγή για την εποχή, του Τάκη Μακρίδη, με πρωταγωνίστρια την Μαρία Αλιφέρη. Μεγάλος ο θίασος, κοστούμια και ρούχα εποχής και φυσικά πυρετώδης προετοιμασία και ατελείωτες πρόβες. Μια πολυδιαφημισμένη παράσταση που περίμενε όλη η Αθήνα.

Η Μαρία Αλεφέρη στο ρόλο της Μαντάμ Ορτάνς

Όμως την παραμονή της πρεμιέρας, στις 2 Νοεμβρίου, εκείνο το καταραμένο μεσημέρι, ήταν περίπου 12 η ώρα όταν κατά τη διάρκεια εργασιών κατέβασαν οι εργάτες έναν πολυέλαιο που ήταν υποτίθεται στο σπίτι της Μαντάμ Ορτάνς γιατί κάτι δεν άρεσε και ήθελαν να κάνουν διορθώσεις χωρίς όμως να λάβουν μέτρα προστασίας. Έτσι οι σπινθήρες κατά τη διάρκεια της ηλεκτροσυγκόλλησης ήταν αρκετοί για να πιάσει φωτιά δημιουργώντας πανικό στους παριστάμενους. Αποτέλεσμα ήταν να καεί ολοσχερώς το θέατρο. Τα υλικά της σκηνής είναι πάρα πολύ εύφλεκτα και βοήθησαν στην γρήγορη εξάπλωσή της. Ο περίφημος πολυέλαιος των 2,5 τόνων έλιωσε καθώς ήταν από μπρούντζο και έμεινε στη θέση του μια μάζα μεγέθους κομοδίνου!

Το θέατρο «Rex»

Η πρεμιέρα της παράστασης στο «Rex» φυσικά αναβλήθηκε, αλλά τελικά ανέβηκε αργότερα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά την ίδια σεζόν 1982-83. Το θέατρο κάηκε ενώ στα δύο σινεμά «Rex 1» και «Rex 2» υπήρξαν ζημιές από το νερό που χρησιμοποιήθηκε για την κατάσβεση του θεάτρου, οι οποίες αποκαταστάθηκαν σε χρόνο ρεκόρ καθώς επιστρατεύτηκε όλος ο μηχανισμός του «Rex» για μην μείνουν τα δύο σινεμά κλειστά, παρά μόνο για λίγες ημέρες.

Τον Σεπτέμβριο του 1983 με διάταγμα του Αντώνη Τρίτση χαρακτηρίζονται διατηρητέα 13 κτήρια της πλατείας Ομονοίας και 20 της Πανεπιστημίου, ανάμεσά τους και το κτήριο του «Rex». Έως εκείνη την στιγμή υπήρχε μια σκέψη να γίνει πολυκατάστημα, η οποία δεν προχώρησε.

Έτσι το 1985 το κράτος εμφανίστηκε ως υποψήφιος αγοραστής μέσω της υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, η οποία είχε κάνει τα πρώτα βήματα της στο θέατρο «Rex» και ήθελε διακαώς να διατηρηθεί το κτήριο και να αποκατασταθεί.

Το 1987 τελικά μετά από διαπραγματεύσεις που κράτησαν δύο χρόνια, το «Rex» άλλαξε χέρια και περιήλθε στο Εθνικό Θέατρο.

Το θέατρο «Rex» ξαναφτιάχθηκε από την αρχή και στον ίδιο χώρο του λειτουργεί σήμερα μία από τις θεατρικές σκηνές του Εθνικού Θεάτρου.

Το «Rex» σήμερα

Αναμνήσεις
Το 1982 πήγα στο «Rex 2» για να παρακολουθήσω το «Αλαλούμ» του Χάρρυ Κλυνν. Ήταν κάτι μαγικό. Ένας πιτσιρικάς 15 ετών σ’ ένα τόσο όμορφο σινεμά. Μου φαινόταν σαν ψέμα. Έως εκείνη την στιγμή, από όσο θυμάμαι, είχα δει ταινίες μόνο στο «Σπόρτινγκ», στο «Έλση» στη Ν. Σμύρνη και στο καλοκαιρινό «Διονύσια» στην Καλλιθέα. Ο αγαπημένος μου Χάρρυ Κλυνν με ήχο dolby system με ψυχαγωγούσε επί δύο ώρες στο καλύτερο σινεμά που είχα δει ποτέ ταινία.

Είχα βαλθεί να ξαναπάω.

Όσο περνούσε ο καιρός ο ελληνικός κινηματογράφος με γοήτευε όλο και περισσότερο, ιδιαίτερα ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος. Έτσι στα 18 μου ξαναβρέθηκα στο «Rex 2» να δω το «Μπορντέλο» του Νίκου Κούνδουρου με πρωταγωνίστρια την Μαρίνα Βλαντύ εν έτει 1985. Η ταινία είχε πικάντικες σκηνές που έχουν μείνει στη μνήμη μου. Αυτές οι δύο ταινίες έχουν αποτυπωθεί στην εμπειρία του «Rex», όπως και οι τρισδιάστατες καράτε με την παρέα μου, που τότε όλη η Αθήνα είχε πάει να δει φορώντας τα ειδικά γυαλιά.

Τα προγράμματα του «Rex 2» των ταινιών «Μπορντέλο» και «Αλαλούμ»

ΠΗΓΗ