Είδε και σχολιάζει η Πίτσα Στασινοπούλου
.
Ένα καθαρά ιστορικό έργο, που πραγματεύεται μια κομβική στιγμή σαν την πυροδότηση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθότι πέραν της ενημερωτικής πλευράς για γεγονότα που σημάδεψαν την Ιστορία, καλλιεργεί ιδιαίτερες προσδοκίες για τον τρόπο που αυτά θα αποδοθούν καλλιτεχνικά σε μια σύγχρονη θεατρική σκηνή… Πρόκειται για στοίχημα καθόλου εύκολο, διότι αφενός οφείλει να γίνει σεβαστή η καταγεγραμμένη ιστορική πραγματικότητα, και αφετέρου να διεγερθεί ο σημερινός- απαιτητικός μάλιστα, θεατής. Ένα στοίχημα που κέρδισε σε μεγάλο βαθμό η παράσταση «Σεράγιεβο 1914- Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος» της Μπιλιάνα Σερμπλιάνοβιτς και σε σκηνοθεσία Θάνου Νίκα, που παρακολουθήσαμε στο θέατρο Τ από την ομάδα Ars Moriendi, μετά την επιτυχημένη περσινή παρουσίαση στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών του ΚΘΒΕ.
Βρισκόμαστε στο Σεράγιεβο το 1914, εποχή που η Γιουγκοσλαβία διατελεί υπό Αυστριακή κατοχή και μια ομάδα νεαρών πατριωτών συμμετέχει σε αντιστασιακές διαδηλώσεις, όπου παρά τις όποιες διαφορές καταγωγής ή διαφωνίες, τους ενώνει η ιδέα μιας ελεύθερης, ενωμένης χώρας, όπως την οραματίζεται ο καθένας από διαφορετική θέση και οπτική. Όταν τον Ιούνιο του 1914 θα επισκεφτεί το Σεράγιεβο ο διάδοχος του Αυστρο- Ουγγρικού θρόνου Φραγκίσκος Φερδινάνδος με τη σύζυγό του Σοφία, ο δεκαεννιάχρονος Γκαβρίλο Πρίντσιπ θα πυροβολήσει και θα τους σκοτώσει, ενώ η πράξη του, γνωστή ως η «δολοφονία του Σεράγιεβο», θα πυροδοτήσει την έναρξη του ολέθριου Α’ Παγκοσμίου Πολέμου… Ο ίδιος και ο φίλος του θα καταδικαστούν και το έργο μας μεταφέρει το 1917 στη Θεσσαλονίκη στις φυλακές Γεντί Κουλέ και το 1918 στο φρούριο Τερεζίν της Τσεχίας, παρακολουθώντας την ανθρώπινη εξαθλίωση… για έναν νεαρό ιδεαλιστή, ένα ευαίσθητο αλλοπαρμένο αγόρι σαν τον Γκαβρίλο, που θέλησε να μείνει στην ιστορία και του αποδόθηκαν οι πιο αντιφατικοί χαρακτηρισμοί, από δολοφόνος και τρομοκράτης, μέχρι θύμα και ήρωας…
Ένα καλογραμμένο έργο με ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον (+) και θαυμάσια θεατρική δομή, αποδίδοντας τα πραγματικά γεγονότα μέσα στον περίγυρο και την εποχή που τα γέννησαν, όχι όμως με τη μορφή ενός στεγνού «ντοκουμέντου», αλλά με τη ζωντάνια, τους χαρακτήρες, τη δράση, τις ανατροπές ενός ελκυστικού μυθιστορήματος που υλοποιήθηκε ως ελκυστική θεατρική πράξη. Η συγγραφέας προσέγγισε το ιστορικό γεγονός, καθώς και όλα όσα προηγήθηκαν και ακολούθησαν, με την ευαίσθητη ματιά του καλλιτέχνη που εστιάζει στην ανθρώπινη, ευάλωτη πλευρά των ηρώων και της Ιστορίας, πολύ μακριά από το ψυχρό μάτι του μελετητή, καταφέρνοντας να διεγείρει συναισθηματικά, να προκαλέσει σκέψεις, να κρατήσει το ενδιαφέρον- σαν να επρόκειτο για μυθοπλασία με έντονη πλοκή… όπου επίσης οι χαρακτήρες δομήθηκαν με στέρεο αληθοφανές «έρεισμα» και σαφές περίγραμμα, καθιστώντας πλήρως διακριτή τη συμβολή καθενός στα δρώμενα, σε ένα έργο με δυνατό ιδεαλισμό, νεανική θέρμη, τραγική κατάληξη που αγγίζει…
Το οποίο αποδόθηκε σκηνοθετικά από τον Θάνο Νίκα, με εξαίρετη σύγχρονη προσέγγιση, χαρακτηρισμένη από δυνατές στιγμές, εύστοχους συμβολισμούς, ευφάνταστα ευρήματα, πέραν μιας μικρής αδυναμίας που θα αναφερθεί παρακάτω… Η διαχείρισή του κατάφερε να συγκεράσει το «τότε» με το «σήμερα», σεβόμενος το ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων, ωστόσο παρουσιάζοντάς τα με μια διαχρονική οπτική, καθώς εστίασε στον ανθρώπινο παράγοντα με τις κοινές αντιδράσεις υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Επέλεξε να φωτίσει τον σύνθετο ψυχισμό των ηρώων με τις μεταπτώσεις, τις αναζητήσεις, τις αδυναμίες, τις ιδιαιτερότητες χαρακτήρα, τις συγκρούσεις τους, προβάλλοντας παράλληλα με την επαναστατικότητα και ιδεαλισμό, την ανεμελιά και διάθεση φλερτ της νέας γενιάς… Χρησιμοποιώντας σε κομβικά σημεία δράσης δυνατές σκηνικές εικόνες, ενώ ο διαρκής συμβολισμός του σκηνικού ενισχύθηκε με επιπλέον ευφάνταστα ευρήματα… σαν το ζωντανό τραγούδι της έναρξης που αυξομειώνοντας την ένταση κάλυπτε τις διαφωνίες ή το «πότισμα των παπουτσιών» ανάμεσα στους τάφους, ενώ οι εξελίξεις μετά τη δολοφονία- με ευρηματική δραματοποίηση, διακρίθηκαν από μια ατμοσφαιρική «τελετουργία» που κατέληξε σε έντονα φορτισμένο, συγκινητικό φινάλε στις φυλακές…
Σε επίπεδο ερμηνειών, οι πέντε ηθοποιοί της ομάδας με ισοδύναμες αξιόλογες επιδόσεις, υπήρξαν άκρως αποτελεσματικοί στα ζητούμενα των ρόλων τους, πείθοντας για όσα αντιπροσώπευε κάθε χαρακτήρας. Οι Δημήτρης Καπετάνιος (Γκαβρίλο Πρίντσιπ) με πιο εσωτερική ερμηνεία, επαναστατικότητα και υπόγεια ένταση και Δημήτρης Κρίκος (Νεντέλικο Τσαμπρίνοβιτς) με περισσότερη εξωστρέφεια, ανεμελιά, παρορμητισμό, με έντονη τραγικότητα και οι δύο στο φινάλε- παρά μια μικρή υστέρηση σε ρεαλισμό… Ο Χρήστος Παπαδόπουλος (Ντανίλο Ίλιτς) με ισορροπία, εκφραστικότητα, επαγγελματισμό, ακρίβεια… Ο Γρηγόρης Πυριαλάκος (Συνταγματάρχης Άπις) με το επιβλητικό σκηνικό εκτόπισμα και την εξαιρετική φωνή βαρύτονου σε μια δωρική, λιτή, αποτελεσματική ερμηνεία… Η Κατερίνα Συναπίδου (Λιούμπιτσα Ίλιτς) ανάλαφρη, χαριτωμένη, αυθόρμητη, σαν πεισματάρα παιδούλα, ωστόσο με κάποια εκφραστικά κλισέ…
Εξαιρετικό θα χαρακτηρίζαμε το «γεμάτο» ευφάνταστο σκηνικό για τον εύστοχο συμβολισμό του, όπως και τους θαυμάσιους φωτισμούς που στήριξαν στο μεγαλύτερο μέρος την ατμόσφαιρα, κατά βάση σκοτεινή και υποβλητική. Επίσης τα μελετημένα κοστούμια, ως διαχρονικές επιλογές χωρίς αυστηρή ταυτότητα εποχής, έδεσαν κατάλληλα με το κλίμα του έργου, ενώ η μουσική περιορίστηκε με δύο- τρία ζωντανά τραγούδια με φωνή ή συνοδεία αυτοσχέδιων κρουστών και είναι αλήθεια θα περιμέναμε κάτι παραπάνω από το τόσο ατμοσφαιρικό βαλκανικό στίγμα…
Κάνοντας αναφορά στα «αλλά» (–) της παράστασης, αυτό που κυρίως μας έλειψε σε σκηνοθετικό επίπεδο, ήταν ο κατάλληλος ρυθμός… σε παρόμοιο έργο με νεανική ορμή, επαναστατική δράση, καταλυτικές εξελίξεις κλπ. θα εκτιμούσαμε έναν αντίστοιχα ζωηρό ρυθμό να διατρέχει σταθερά τα συμβάντα, ενώ εν προκειμένω υπήρξε αρκετά ανομοιογενής. Με την έννοια ότι στις μεν εντάσεις διακρίναμε τη σωστή κορύφωση, ωστόσο στα μεσοδιαστήματα και την υπόλοιπη διάρκεια, επικράτησε μια υποτονικότητα με μικρά ή μεγαλύτερα χάσματα, με συνέπεια την χαλάρωση του ενδιαφέροντος και την διάσπαση του κλίματος που μόλις χτιζόταν, σαν να κατέρρεε… Επιπλέον θεωρούμε ότι υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα εσωτερικής συνοχής στο έργο, ώστε η αλληλουχία των εξελίξεων να «δένεται» στέρεα χωρίς άλματα, ενώ η τελευταία σκηνή των φυλακών, παρά τη φόρτισή της, υπολείπεται ελαφρώς σε πειστική αληθοφάνεια- κυρίως σε υποκριτικό επίπεδο…
Εν κατακλείδι (=) τα μικρά «αλλά», ελάχιστα σκιάζουν τις σημαντικές αρετές μιας παράστασης, που με σύγχρονη, εμπνευσμένη σκηνοθετική ματιά και δυνατούς συμβολισμούς, απέδωσε στο σήμερα μια καθοριστική ιστορική στιγμή…
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ:
6,3 ΣΤΑ 10
.
-k-
.
ΘΕΑΤΡΟ Τ
«ΣΕΡΑΓΕΒΟ 1914 – ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΑΥΤΟΣ Ο ΤΑΦΟΣ»
Μέσα από το έργο της Μπιλιάνα Σερμπλιάνοβιτς μεταφερόμαστε στο Σεράγεβο το 1914, τις φυλακές της Θεσσαλονίκης το 1917 και το φρούριο Τερεζίν στη σημερινή Τσεχία το 1918, παρακολουθώντας τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ, τον άνθρωπο πίσω από τους αντιφατικούς χαρακτηρισμούς που του αποδόθηκαν (δολοφόνος, θύτης, θύμα, τρομοκράτης, ήρωας), τον άνθρωπο πίσω και πέρα από την πράξη της δολοφονίας, που απώτερο στόχο είχε την απελευθέρωση από την Αυστρία και τη δημιουργία γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας.
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Δευτέρα – Τρίτη – Παρασκευή – Σάββατο στις 21:30 και Κυριακή στις 19:00 (Έως τις 11/12).
.
Φωτογραφικό υλικό
