Είδε και σχολιάζει η Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα
Είπαμε να προλάβουμε τις τελευταίες παραστάσεις «κλειστού χώρου», πριν η χειμερινή σεζόν μας αποχαιρετήσει οριστικά, παραδίδοντας τη σκυτάλη στα υπαίθρια θέατρα- καιρού επιτρέποντος βέβαια… Η επιλογή ωστόσο δεν ήταν τυχαία, αφορούσε σε ένα κλασικό έργο σπουδαίου λογοτέχνη, το οποίο επιπλέον σύμφωνα με τα γραφόμενα, ανέβηκε πρώτη φορά σε εγχώρια θεατρική σκηνή, γεγονός που αναμφίβολα εντείνει το ενδιαφέρον για την απόπειρα, συν τους άξιους συντελεστές που την υπογράφουν…
Πρόκειται για την παράσταση «Άνθρωπος χωρίς όνομα» του Ονορέ Ντε Μπαλζάκ σε θεατρική διασκευή και σκηνοθεσία από την Κωνσταντίνα Νικολαϊδου, που παρακολουθήσαμε στο θέατρο Αυλαία «στριμωγμένοι» λόγω ενός ακόμα αδιαχώρητου ως μόνιμη κατάσταση πλέον…
Ο αρχικός τίτλος του βιβλίου ήταν «Συνταγματάρχης Σαμπέρ» και αναφέρεται στην ιδιόμορφη, τραγική ιστορία ενός γενναίου αξιωματούχου και μέγα ταξιάρχη της Λεγεώνας της Τιμής, ο οποίος στη μάχη του Εϊλό αγωνιζόμενος μέχρις εσχάτων, τραυματίστηκε βαριά και ως αγνοούμενος θεωρήθηκε από όλους νεκρός, ηρωικώς πεσών στο πεδίο της μάχης… Ωστόσο ο ίδιος, μετά από τρομερές περιπέτειες, κατάφερε να επιβιώσει και επί δέκα χρόνια περιπλανήθηκε αναζητώντας τη χαμένη του ταυτότητα, καθώς ουδείς πίστευε ότι αυτός ο εξαθλιωμένος σωματικά και ψυχικά άνθρωπος ήταν ο λαμπρός νεκρός ήρωας που ισχυριζόταν… Όταν το 1817 επιστρέφει στο Παρίσι και επισκέπτεται τον διάσημο δικηγόρο Ντερβίλ για να αναλάβει την υπόθεσή του και να τον φέρει σε επαφή με την γυναίκα του που άφησε πριν τον πόλεμο, διαπιστώνει ότι αυτή έχει ξαναπαντρευτεί, έχει πλουτίσει με τη δική του φήμη και περιουσία, τον έχει προδώσει αγνοώντας τα γράμματα που της έστελνε και τώρα που αυτός γύρισε η ίδια εξακολουθεί να προτάσσει το συμφέρον, καταρρακώνοντας ηθικά τον δυστυχισμένο Σαμπέρ που παλεύει με νέους δαίμονες για να ανακαλύψει την ουσία της ύπαρξής του…
Ένα σπουδαίο έργο (+) κλασικού κι αγαπημένου συγγραφέα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, του οποίου μυθιστορήματα κοσμούν πολλές βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο και το συγκεκριμένο αγγίζει με τις διακριτές αρετές του όπως: περιπετειώδης πλοκή με ανατροπές, έντονοι και καθαρά δομημένοι χαρακτήρες, ψυχολογική προσέγγιση σε βάθος, κοινωνική κριτική για τις έννοιες της δικαιοσύνης, της υποκρισίας, του συμφέροντος, φιλοσοφικός στοχασμός και αγωνιώδη υπαρξιακά ζητήματα για την ουσιαστική ταυτότητα του ατόμου αλλά και την απρόβλεπτη, πολύπλοκη, ευάλωτη ανθρώπινη φύση… Ίσως και ένας «υφέρπων» παραλληλισμός- αλληγορία με την Οδύσσεια και την (ομοίως) δεκαετή περιπλάνηση του ομηρικού ήρωα μέχρι να φτάσει στον πολυπόθητο στόχο της Ιθάκης «του» και να συναντήσει την αγαπημένη Πηνελόπη «του», μόνο που εδώ η αγαπημένη δεν ήταν πιστή, αναγκάζοντας τον ήρωα να αναθεωρήσει επώδυνα όλο το νόημα της ζωής του και την αυθεντική ουσία των πραγμάτων…
Τόσο η θεατρική διασκευή όσο και η σκηνοθετική προσέγγιση της Κωνσταντίνας Νικολαϊδου, διακρίθηκαν από έντιμη, μεστή, ατμοσφαιρική και αρκετά σύγχρονη ματιά πάνω στο έργο, πέρα από κάποιες αδυναμίες που θα αναφερθούν παρακάτω… Με σύμμαχο ένα λιτότατο σκηνικό από έπιπλο γραφείου εποχής και μια «γωνιά» με στρωμένο άχυρο, συμβολική των κακουχιών, αλλά κυρίως με τη συμβολή φροντισμένων φωτισμών που σηματοδοτούσαν επιτυχώς τις αναδρομές- μνήμες του ήρωα από το παρελθόν συνοδεία υποβλητικής μουσικής και σωστών κοστουμιών, διαμορφώθηκε η κατάλληλη «βαριά» ατμόσφαιρα, πλαισιώνοντας αρμονικά τον κυρίαρχο λόγο… Ο οποίος αναδείχθηκε με ένα απρόσμενο έως αμφιλεγόμενο κράμα έντονης δραματικότητας, στιγμών χιουμοριστικής ελαφράδας, συναισθηματικών εκρήξεων, ωστόσο με σύγχρονη αφαιρετικότητα χάριν της σκηνικής οικονομίας, καταφέρνοντας να συμπυκνώσει χρόνους ή τόπους και να συνδέσει τα γεγονότα με σαφήνεια… Επιπλέον κάποια στιγμιότυπα από τους διαλόγους του δικηγόρου με τον βοηθό του ή από τη διάδραση με το κοινό ή από τις αναμνήσεις του ζευγαριού με έναν νοσταλγικό χορό, διέθεταν ευρηματικότητα ή φορτισμένη ένταση, ενώ θα χαρακτηρίζαμε ευφάνταστη επίσης την έναρξη κατά την αναμονή, με τους δύο δικηγόρους επί σκηνής σε βουβή «παντομίμα» να εισάγουν στο κλίμα…
Σε επίπεδο υποκριτικής βρήκαμε άκρως αποτελεσματικούς, σκηνικά άνετους και άριστα συντονισμένους τον Ορέστη Τρίκα ως δικηγόρο Ντερβίλ και τον Τάσο Τυρογαλά στον ρόλο του βοηθού του, υπηρετώντας με συνέπεια, ετοιμότητα, έντονο ρυθμό, αμεσότητα τη σκηνοθετική συνθήκη που υπαγόρευε ανάλαφρο χιούμορ για τους χαρακτήρες τους και το ανέδειξαν εύστοχα…Η πρώην σύζυγος Έρρικα Μπίγιου, εντελώς μέσα στο κλίμα του έργου, υπήρξε θαυμάσια σε έναν ρόλο λεπτών ισορροπιών, συνδυάζοντας απόμακρη ψυχρότητα, καθωσπρεπισμό, ενίοτε κυνισμό σε μια φιγούρα που ωστόσο έμοιαζε εύθραυστη κι αέρινη με «ρωγμές»… Τέλος ο Θανάσης Κουρλαμπάς ως συνταγματάρχης Σαμπέρ, ένας αναμφίβολα ταλαντούχος ηθοποιός αξιώσεων σε έναν ρόλο άκρως απαιτητικό, έδωσε μια πληθωρική, έντονα φορτισμένη, σχεδόν «επώδυνη» ερμηνεία λεκτικά και σωματικά, γεγονός που αποτέλεσε το δυνατό αλλά και το αδύνατο σημείο του…
Διότι, ερχόμενοι στις αδυναμίες (-), οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η τραγικότητα άγγιξε την υπερβολή και κατά συνέπεια τον μελοδραματισμό, στερώντας από την πρωταγωνιστική ερμηνεία την πολύτιμη εσωτερικότητα- αυτή που μπορεί να αγγίξει βαθιά και ουσιαστικά, υπερβαίνοντας τις ευκολίες και τα κλισέ της εξωστρέφειας, με κραυγές, συνεχή ξεσπάσματα, θεαματικές κινήσεις κλπ. για εκβιασμό του θυμικού, ως συνέπεια προφανώς της σκηνοθετικής καθοδήγησης και όχι των δυνατοτήτων του άξιου ηθοποιού… Επιπλέον θεωρούμε ότι το κείμενο στη θεατρική του απόδοση ελαφρώς πλατείασε με επαναλήψεις και ότι η χιουμοριστική οπτική από πλευράς δικηγόρων- ιδιαίτερα στην μακροσκελή εκτός πλοκήςεισαγωγή- δεν έδεσε με το συνολικό δραματικό πλαίσιο, όπου η αντίθεση ενίοτε φάνταζε ως παράταιρο σώμα από άλλη παράσταση… Τέλος, σε πρακτικό επίπεδο, τόσο η ταχυλογία του δικηγόρου, όσο και οι απότομες αυξομείωσεις στην ένταση της φωνής του πρωταγωνιστή, συνέβαλαν να χάσουμε πολλά από τα λόγια τους και πρέπει να το προσέξουν…
Εν κατακλείδι (=) πρόκειται για αξιόλογη και καλοστημένη παράσταση, βασισμένη σε ένα έργο με βαθύ υπαρξιακό περιεχόμενο, που όμως μπορούσε να αποφύγει κάποιες παγίδες…
Βαθμολογία: 6,7/10
