Είδαμε και σχολιάζουμε.
Αυτονόητα θα αναρωτηθεί κάποιος, είναι δυνατόν η αναπαράσταση μιας επανάστασης να προκαλεί στον θεατή πλήξη; Είναι δυνατόν η δραματοποίηση μιας έννοιας να αγγίζει την αναίρεση της ετυμολογίας της; Πώς γίνεται να παρακολουθείς τα δραματικά γεγονότα μιας ιστορικής εξέγερσης που συγκλόνισε τον κόσμο και να φλερτάρεις με την… υπνηλία; Ε να, που καμιά φορά δυστυχώς γίνεται…. Όπως συνέβη στην παράσταση του ΚΘΒΕ «Ρώσικη Επανάσταση», αφιερωμένη στην επέτειο των 100 χρόνων και σε δραματουργία- σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις, που παρακολουθήσαμε στο Βασιλικό Θέατρο, με αρκετές δόσεις υπομονής είναι αλήθεια..
Κατ’ ουσίαν πρόκειται για δραματοποιημένες αφηγήσεις των πρώτων ημερών της Οκτωβριανής Επανάστασης στην τσαρική Ρωσία, με κεντρικό ήρωα ένα στρατιώτη του πολεμικού μετώπου, που καταπονημένος από μάχες και κακουχίες, μόνη του λαχτάρα είναι η επιστροφή στην εστία και τη γαλήνη του χωριού του… αντ’ αυτού, σχεδόν αθέλητα/ ασυνείδητα, εμπλέκεται με τους επαναστάτες μπολσεβίκους και συμμετέχει στο μαζικό κίνημα ανατροπής της κυβέρνησης, αλλά και στην ιστορική επιχείρηση κατάληψης των ανακτόρων στην Πετρούπολη. Μια κατάληψη που σηματοδότησε την εγκαθίδρυση της επανάστασης ως κομμουνιστικό καθεστώς υπό την ηγεσία του Λένιν, τον οποίο στο δεύτερο μέρος παρακολουθούμε να ασκεί εξουσία, να συνδιαλέγεται με συνεργάτες και αντιφρονούντες, να εκθέτει προβληματισμούς, ενόσω ο απλός στρατιώτης αποποιείται το «οικογενειακό όνειρο» και μετουσιώνεται σε «ταγμένο» φορέα εξουσίας… Για να κλείσει η αναπαράσταση με ένα θριαμβικό φινάλε, αφιερωμένο στην έννοια της επανάστασης ως σκοπός ζωής…
Είναι γεγονός ότι το φιλόδοξο εγχείρημα, βασισμένο σε κορυφαία ιστορικά γεγονότα που για πρώτη φορά αποπειράται μια θεατρική τους προσέγγιση και μάλιστα σε παραγωγή μιας κρατικής σκηνής, καλλιεργούσε υψηλές προσδοκίες. Οι οποίες ωστόσο διαψεύστηκαν, για κάποιους λιγότερο και για άλλους περισσότερο, και ας δούμε αναλυτικά ποια στοιχεία οδήγησαν μια πολλά υποσχόμενη παράσταση σε απογοήτευση (-), με ελάχιστες καλλιτεχνικές αναλαμπές.
Κατ’ αρχάς θα επισημάνουμε την απουσία συγκροτημένου/ συμπαγούς κείμενου που αφαιρεί σημαντικό κομμάτι της θεατρικής βάσης. Καθώς επρόκειτο για σκόρπιες αφηγήσεις γνωστών ιστορικών γεγονότων, διανθισμένες με στοιχεία χιούμορ- συχνά ατυχούς και άστοχου- με διαλόγους ή «φωναχτές» σκέψεις των ηρώων χωρίς έμπνευση ή συνοχή, με αποσπάσματα από λόγους και συνομιλίες του Λένιν, με υποτυπώδεις συμβολισμούς ή αφελή διδακτισμό … Παρότι επιλέχθηκε σοφά ένας στρατιώτης ως κεντρικός χαρακτήρας πλαισιωμένος από τον ιστορικό περίγυρο, εντούτοις το θολό του στίγμα χάθηκε στη δίνη των εξελίξεων, ενώ θα μπορούσε να αναδειχθεί ελκυστικά το πνεύμα της επανάστασης με όλες τις αμφισημίες της, μέσα από το προσωπικό στοιχείο με την αίσθηση μιας «μυθοπλασίας». Αντί αυτού επιλέχθηκε ο υποβιβασμός του πονήματος σε ένα περίπου θεατρικό «ντοκιμαντέρ»- αδιάφορο αφιέρωμα…
Ερχόμενοι στη σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις, οι ενστάσεις είναι περισσότερες από τα αξιοσημείωτα στοιχεία. Με πρώτη βασική την πλήρη έλλειψη παλμού σε μια «επαναστατική» θεματολογία! Όταν πραγματεύεσαι την εκρηκτική λαϊκή εξέγερση καταπιεσμένων σε ένα κλίμα ακραίων ανατροπών, συγκρούσεων, βίας, εκδίκησης, δεν δικαιολογούνται κατά καμία έννοια ο… αργόσυρτος ρυθμός, ο εκτός τόπου και χρόνου στοχασμός, η χιουμοριστική ελαφράδα. Με όσο καλλιτεχνική ή σουρεαλιστική ματιά κι αν τα δεις, δεν παύουν να «κλωτσάνε» ως ξένο σώμα και αυτό ακριβώς συνέβη εν προκειμένω, παρακολουθώντας τους ήρωες να συμμετέχουν σε κάτι που έδειχνε να μην τους αφορά ιδιαίτερα, σαν να το αφηγούνταν/ εκτελούσαν σε «διατεταγμένη υπηρεσία». Πολυπρόσωπες σκηνές- στημένες εικαστικά με καλλιτεχνικό ενδιαφέρον είναι αλήθεια, που όμως εναλλάσσονταν αδιάφορα, χωρίς ξεσηκωτικό, ενθουσιώδη παλμό, χωρίς συναίσθημα, χωρίς ουσία…
Και παραδόξως χωρίς ατμόσφαιρα. Διότι το να ανεμίζουν κάθε τόσο κόκκινα λάβαρα. να περνοδιαβαίνει συχνά πυκνά ο πολυπληθής θίασος επί σκηνής, να ακούγεται σε όλη τη διάρκεια ένας ενοχλητικός βόμβος ή κάποια ομοβροντία, προφανώς δεν αρκούν για να αποδώσουν το παθιασμένο κλίμα της εποχής και την επαναστατική ατμόσφαιρα μιας εξέγερσης. Παρά τη βοήθεια των κοστουμιών και των φωτισμών, το όλο στήσιμο έμοιαζε «ευνουχισμένο», του έλειπε ένα σημαντικό «κάτι» για να μπορέσει να μεταφέρει έστω συμβολικά το ιστορικό πνεύμα… αντίθετα έδινε την αίσθηση ενός σχεδόν σχολικού αφιερώματος με ακατέργαστο υπόβαθρο και μηχανικές κινήσεις που «κατάπιναν» και τις εμπνευσμένες στιγμές, του τύπου «τώρα θα κάνουμε αυτό, μετά θα κάνουμε εκείνο» και πάει λέγοντας… Όσον αφορά στο δεύτερο μέρος, σχετικά με την κατάληψη των ανακτόρων θεωρούμε ότι πλατείασε κουραστικά με ανούσιες λεπτομέρειες, ενώ οι σκηνές με τη διακυβέρνηση του Λένιν, παρότι ουσιαστικές ως φιλοσοφικό περιεχόμενο, αποδόθηκαν με τρόπο ανέμπνευστο, επίπεδο και επίσης φλύαρο…
Επόμενη απογοήτευση οι ερμηνείες του θιάσου, ξεχωρίζοντας μόνον αυτή του Λένιν και ίσως δυο- τρεις ακόμη ως στοιχειωδώς επαγγελματικές, από ένα σύνολο 23 ηθοποιών. Οι οποίοι στην πλειοψηφία τους απέπνεαν μέχρι και ερασιτεχνισμό κάποιες στιγμές, χωρίς να πείθουν για τους χαρακτήρες που υποδύονταν, σχεδόν αποστασιοποιημένοι θαρρείς από τα δρώμενα. Υποτονικοί ή υπερβολικοί, στημένοι, ανώριμοι υποκριτικά και επιπλέον οι περισσότεροι με προβλήματα άρθρωσης– κάποιων τα λεγόμενα τα μαντεύαμε παρά τα ακούγαμε- και με άτεχνη γενικά κινησιολογία ως δείγμα απειρίας, με ελαφρώς πιο αναβαθμισμένες τις γυναικείες ερμηνείες. Απλά διασώθηκαν τρόπον τινά, ενσωματωμένοι σε ομαδικές σκηνές, ενώ οι «ατομικοί» ρόλοι σαν του στρατιώτη Ιβάν ή του επαναστάτη Στεπάν, δεν κατάφεραν δυστυχώς να καλύψουν τα ελλείμματά τους, σε αντίθεση με τον Λένιν που απέδωσε αξιοπρεπώς το κύρος του ιστορικού προσώπου, πείθοντας και φυσιογνωμικά.
Όσον αφορά στα αξιοσημείωτα στοιχεία (+) της παράστασης, θα αναφέρουμε καταρχάς τους τεχνικούς παράγοντες, ήτοι τους θαυμάσιους φωτισμούς με κυρίαρχο το φλογερό κόκκινο της επανάστασης και τα πολλά και φροντισμένα κοστούμια/ στολές εποχής. Αντίθετα η πλήρης απουσία σκηνικού – και εννοούμε συμβολικού – θεωρούμε ότι συνέβαλε στην «ευνουχισμένη» ατμόσφαιρα, την οποία επίσης δεν υποστήριξε κατάλληλα η μουσική, καταντώντας μάλιστα από ένα σημείο και μετά ενοχλητική με τον συνεχή βόμβο. Μόνη εξαιρετική μουσική στιγμή, η άψογη χορωδιακή απόδοση ενός – δύο τραγουδιών πολυφωνικά από τους ηθοποιούς. Στα θετικά βεβαίως θα καταχωρίσουμε και κάποιες εμπνευσμένες σκηνοθετικές στιγμές που με το μαζικό στήσιμο των ηθοποιών προσέφεραν ενδιαφέρον εικαστικό θέαμα με καλλιτεχνική οπτική, ενώ οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στην παράσταση την αντικειμενική στάση απέναντι στα γεγονότα, καθώς και τον καθαρό στόχο που αναδείχθηκε στο τελευταίο κομμάτι της μέσα από τις συνομιλίες και τους στοχασμούς του Λένιν, σε σχέση με την έννοια της επανάστασης ως στόχο ζωής και τις προϋποθέσεις της. Απλά περιμέναμε να συμβεί με λιγότερο αφελή διδακτισμό…
Συνοψίζοντας (=) και με απλά λόγια, όλα θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο ενδιαφέροντα για ένα φιλόδοξο επετειακό αφιέρωμα και εμείς θα αποφεύγαμε τη νυσταλέα πλήξη, αν υπήρχε μεγαλύτερο «παίδεμα» και εμβάθυνση σε καθοριστικούς, ουσιώδεις τομείς…
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ:
3.5 ΣΤΑ 10
.
Φωτογραφικό υλικό
