«Η ΝΟΣΤΑΛΓΟΣ»: Καλοστημένη παράσταση με τρυφεράδα του νόστου… Είδαμε & Σχολιάζουμε…
Ένας ακόμη- «καλοκαιρινός» τούτη τη φορά Παπαδιαμάντης στη θεατρική σκηνή… Με μια επιλογή εύστοχη σε δύο επίπεδα: αφενός για την επαφή με την θαυμάσια ποιητική γλώσσα και τον λυρισμό του και αφετέρου για την ιδιαίτερη θεματολογία της λαχτάρας για επιστροφή στην πατρίδα, ως τόπος πολλαπλού συμβολισμού και ως έννοια διαχρονικά επίκαιρη. Και επιπλέον ένα δύσκολο εγχείρημα η θεατρική μεταφορά ενός μυθιστορήματος και μάλιστα στην καθαρεύουσα, που όμως κέρδισε το στοίχημα με το παραπάνω. Ο λόγος για την παράσταση «Η Νοσταλγός» του Α. Παπαδιαμάντη, σε σκηνοθεσία Άννας Παπαμάρκου και την Αριέττα Μουτούση στον κεντρικό ρόλο, που παρακολουθήσαμε στο θέατρο Κήπου και η οποία ρίχνει αυλαία στις «Γιορτές Ανοιχτού Θεάτρου» 2016/
«Η Νοσταλγός» δεν είναι άλλη από τη Λιαλιώ, μια 25χρονη κοπέλα παντρεμένη με μεσήλικα στην ηλικία του πατέρα της, που ένεκα του γάμου αναγκάζεται να ξεριζωθεί από τον τόπο της για να ακολουθήσει τον άνδρα της. Ωστόσο πολύ γρήγορα νιώθει να ασφυκτιά στην συζυγική πραγματικότητα, νιώθει τη νιότη της εγκλωβισμένη και η νοσταλγία για το «δικό της χωριό» την πνίγει… Είναι δε τόσο δυνατή που την οδηγεί σε βήμα παράτολμο για χάρη της ελευθερίας και του ονείρου. Να πάρει με τον νεαρό Μαθιό μια βάρκα και αγνοώντας φυσικούς κινδύνους, ηθικές συνέπειες, καταδίωξη, να περάσει «απέναντι»… να πατήσει τα δικά της οικεία χώματα, εκεί που είναι οι ρίζες και οι μνήμες της, την ώρα που ο άνδρας της θα επιδείξει απρόβλεπτη μεγαλοψυχία. Βλέποντας επί σκηνής την Λιαλιώ σε δύο πρόσωπα: ένα ώριμο που αφηγείται «σαν να ζει στο παρόν» τα δρώμενα, κι ένα νεανικό που τα ζει ρεαλιστικά στο παρελθόν, συντροφιά με τον Μαθιό…
Σπουδαία αρετή (+) βεβαίως της παράστασης το αγαπημένο κείμενο του Αλ. Παπαδιαμάντη.
– Για του οποίου το λογοτεχνικό έργο, προφανώς δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε κάτι, απλά να τονίσουμε για πολλοστή φορά την ευφορία που εισπράττει κανείς από έναν λόγο βαθιά ποιητικό και μια γλώσσα με κύρια γνωρίσματα την αρμονία, τον ρυθμό και το μέτρο, «χαϊδεύοντας» τα αυτιά… Πέραν τούτου, ο χειρισμός του θέματος δραματουργικά από τον συγγραφέα, αποπνέει τρυφερότητα, έντονη ενδοσκόπηση, υπόγειους συμβολισμούς, παράλληλα με κορυφώσεις της δράσης και απρόσμενες εξελίξεις, στοιχεία καθαρά θεατρικά, που βοήθησαν στην σκηνική του παρουσίαση. Σε πολλά του έργα ο Παπαδιαμάντης εκπλήσσει με την ακριβή γνώση της γυναικείας ψυχολογίας και «Η νοσταλγός» είναι ένα από αυτά, καθώς καταφέρνει να «διαβάσει» με ευκρίνεια την ψυχή της Λιαλιώς, τα αδιέξοδα, τα όνειρα, την λαχτάρα για φυγή… Που εν προκειμένω η λαχτάρα περνά στη δράση- απόδραση από τον ασφυκτικό κλοιό και πέταγμα για την ελευθερία- πατρίδα, σε πείσμα των σκληρών ηθών της εποχής και επιπλέον ανατρέποντας τα στερεότυπα, στο πρόσωπο ενός γενναιόδωρου- βαθιά φιλοσοφημένου συζύγου. Διατηρώντας μέχρι το τέλος την αγωνία για την τελική έκβαση και η θεατρική μεταφορά θεωρούμε ότι ενίσχυσε τις αρετές του πρωτότυπου, μένοντας φυσικά πιστή στη χαρακτηριστική, καθαρεύουσα γλώσσα του, με την ιδιαίτερη ντοπιολαλιά στους διαλόγους.
– Σε επίπεδο σκηνοθεσίας, αξίζουν εύσημα την Άννα Παπαμάρκου, για ένα εγχείρημα δύσκολο που έφερε σε πέρας με τον καλύτερο τρόπο. Η βασική δυσκολία του έγκειται στο γεγονός ότι το έργο εξελίσσεται σε δύο επίπεδα ταυτόχρονα μεταξύ παρόντος και παρελθόντος και απαιτείται μαεστρία για την καθαρή απόδοση χωρίς συγχύσεις. Και εδώ, τα δύο πρόσωπα της Λιαλιώς ως ευφυές σκηνοθετικό εύρημα, συνεργάστηκαν άψογα, άλλοτε με χρονική απόσταση – το ώριμο να αφηγείται στο παρόν και το νεανικό να δραματοποιεί στο παρελθόν- και άλλοτε με στενή αλληλεπίδραση ταύτισης «σε ένα πρόσωπο», σαν την συγκινητική- υπέροχη θεατρικά στιγμή, που αγκαλιασμένες τραγουδούν με καημό… Μια καλοστημένη, σύγχρονη και σοφά λιτή σκηνοθεσία που στήριξε με επιτυχία το δίπολο των δύο προσώπων της Ηρώνδας, μοιράζοντας δίκαια και ισόποσα τα μέρη ανάμεσα στους τρεις, χαρακτηρισμένη από μέτρο και ενδιάμεσα δόσεις φαντασίας με λειτουργικά ευρήματα… Ενσωματώνοντας ταυτόχρονα και ατμοσφαιρικό κινηματογραφικό κομμάτι με τον άνδρα της Λιαλιώς, ως συμπληρωματική πινελιά στη θεατρική εξέλιξη, η οποία επιπλέον ενισχύθηκε με εύστοχη κινησιολογία, υποβλητική μουσική, εξαιρετική αξιοποίηση του σκηνικού χώρου, όλα στη σωστή δοσολογία και με έμφαση στο συναίσθημα και την ατμόσφαιρα, σαν το συμβολικό άναμμα του καντηλιού στο τέλος…
– Μιλώντας για τις ερμηνείες, θα πούμε καταρχήν ότι και οι τρεις ήταν άξιοι! Η Αριέττα Μουτούση είναι μια ηθοποιός που με την παρουσία και ερμηνεία της αποπνέει ήθος, φυσική ευγένεια, αρχοντιά, τρυφερότητα, εσωτερικότητα και όλα αυτά τα στοιχεία τα κατέθεσε στον συγκεκριμένο ρόλο, επενδύοντας ιδιαίτερα σε συναίσθημα που άγγιξε με λιτά αλλά αποτελεσματικά εκφραστικά μέσα.. Μια μικρή αδυναμία θα αναφερθεί παρακάτω. Πολύ καλοί δίπλα της οι νεαροί Μαρία Λογοθέτη με ιδιαίτερη ευαισθησία, εκφραστικότητα και χάρη συν ωραιότατη καλοδουλεμένη φωνή και ο Δημήτρης Λιόλιος με έντονο ταμπεραμέντο, ενέργεια και ακρίβεια που υπηρέτησαν αξιοπρεπέστατα τους ρόλους τους, άριστα συγχρονισμένοι.
– Ένα άριστα θα πάρουν επίσης τα φροντισμένα κοστούμια εντελώς μέσα στο πνεύμα του έργου, η ατμοσφαιρική μουσική που υπογράμμισε εντάσεις και συναίσθημα και οι άκρως επιτυχημένοι φωτισμοί στα κατάλληλα σημεία.
Δυο –τρεις ενστάσεις (-) θα εκφράσουμε μόνο και αφορούν: α) στο εντελώς αφαιρετικό και χαμηλής αισθητικής σκηνικό, αποτελούμενο από λίγες υπερυψωμένες τάβλες τύπου «βάρκας» και μία καρέκλα, β) στον ελαφρώς υποτονικό ρυθμό με κάποια (λίγα) σημεία χαλαρά ή «νεκρά» που χανόταν το ενδιαφέρον, γ) στην εκφορά του λόγου της Αριέττας Μουτούση, που αρκετά συχνά στην αφήγηση μπέρδευε, κόμπιαζε και επαναλάμβανε λέξεις, δεδομένης της δυσκολίας του κειμένου λόγω καθαρεύουσας, πολύπλοκου συντακτικού και μεγάλων, σύνθετων προτάσεων που βέβαια προορίζονται για γραπτό λόγο, ενώ στον προφορικό απαιτούν μεγάλο παίδεμα για να αποδοθούν σωστά και σε αυτό είναι αλήθεια ότι την βοήθησαν οι κατάλληλες παύσεις εκεί ακριβώς που έπρεπε για την απόδοση του νοήματος.
Εν ολίγοις (=) μια αξιοπρεπέστατη παράσταση με ωραίες ερμηνείες, με συναίσθημα και προεκτάσεις «δεύτερης ανάγνωσης», σκηνοθετημένη με σύγχρονη και φροντισμένη ματιά, που μας φέρνει λίγο πιο κοντά στον «άγιο των γραμμάτων», του οποίου το εύρος συνεχίζουμε να ανακαλύπτουμε…
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ:
6,5 στα 10
-Αναλυτικές πληροφορίες για την παράσταση ΕΔΩ
Φωτογραφικό υλικό
