Η Φιλιώ και η Κατερίνα στη παράσταση ‘Κόντρα στον Άνεμο: η Ιπτάμενη Περιπέτεια της Τίρα’ | Νέλη Βυζαντιάδου

Η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο

Πρωτότυπη θα χαρακτήριζα την εμπειρία που είχα με τις δυο φίλες μου στη Μικρή Σκηνή την οποία επισκεφτήκαμε για να παρακολουθήσουμε την παράσταση ‘Κόντρα στον άνεμο η ιπτάμενη περιπέτεια της Τίρα’.

Με το που μπήκαμε μέσα και οι δύο σχολίασαν πως ο χώρος αυτός δεν θύμιζε σε τίποτα το κλασικό θέατρο, που γνώριζαν, οπότε χρειάστηκε να μιλήσουμε για τις διαφορές που υπήρχαν στο συγκεκριμένο χώρο σε σχέση με τους υπόλοιπους που επισκεπτόμαστε συχνά στο πλαίσιο αυτής της στήλης. Λίγο προτού ξεκινήσει η παράσταση, ο υπεύθυνος του χώρου μας καλωσόρισε όλους, μικρούς και μεγάλους, αναφερόμενος στην ιστορία του που μας πάει πίσω στο 1926 όταν σε αυτό το κτίριο οι πρώτοι πρόσφυγες, που εγκαταστάθηκαν στην Τούμπα, δημιούργησαν το δικό τους χώρο στέγασης καλλιτεχνικών ανησυχιών χτίζοντας το πρώτο θέατρο στη Θεσσαλονίκη. Από μόνη της αυτή η πληροφορία γεννά συναισθήματα.

Συναισθήματα όμως γέννησε και η τρυφερή ιστορία που είδαμε να ξεδιπλώνεται επί σκηνής με πρωταγωνίστρια τη μικρή Τίρα, ένα ψαρόνι που αποφάσισε να κάνει το πρώτο του ταξίδι. Ένα ταξίδι που ήταν μια μεγάλη περιπέτεια. ‘Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, είμαστε σε κίνδυνο. Το αυγό μας μπορεί να σπάσει, να κυλήσει έξω από τη φωλιά, να γίνει μεζεδάκι για αρπακτικά’ λέει η Τίρα κι εγώ σκέφτομαι πως είναι πολλοί οι κίνδυνοι που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας από τότε που είμαστε παιδιά μέχρι και ενήλικες. Σε αυτό συμφωνεί και ο αφηγητής που παραδέχεται ότι τόσο το ταξίδι, που κάνουν τα ψαρόνια, όσο και η ίδια η ζωή έχουν γίνει επικίνδυνα τα τελευταία χρόνια. Θέλω πολύ να μάθω τι σκέφτεται ο συγγραφέας και σκηνοθέτης της παράστασης Αλέξανδρος Ράπτης. Είναι πράγματι πολλοί οι κίνδυνοι γύρω μας και αν ναι, ποιοι; ‘Οι κίνδυνοι, που αναφέρει η Τίρα, αφορούν κυρίως τις ανασφάλειες και τους φόβους που μπορεί να νιώθει το παιδί και ο έφηβος κατά τη διάρκεια της ενηλικίωσης, θέματα που συνδέονται με κοινωνικές και υπαρξιακές ανησυχίες. Παράλληλα το έργο αναδεικνύει και τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δράσης πάνω στη Γη, εστιάζοντας στο οικολογικό αποτύπωμα που αφήνουμε. Η διατάραξη των οικοσυστημάτων έχει προκαλέσει ανισορροπία στη φύση, δημιουργώντας πολλούς σοβαρούς κινδύνους όχι μόνο για τον πλανήτη αλλά και για την καθημερινή μας ζωή, υπογραμμίζοντας την αλληλεξάρτηση ανθρώπου και περιβάλλοντος’, απαντά.

‘Μαμά φοβάμαι, είναι πολύ ψηλά’ λέει η Τίρα στη μαμά της στην αρχή του ταξιδιού της. Κι εκείνη απαντά ‘Δεν πειράζει. Όλοι φοβόμαστε στην αρχή. Διασκέδασε το’. Τι όμορφη και ωφέλιμη παρακίνηση από μια μητέρα στο παιδί της. Υποστηρικτικά λόγια που θα έπρεπε να λέει κάθε μητέρα και γενικότερα κάθε γονιός στο παιδί του. Η μαμά της Τίρα είναι πολύ ενθαρρυντική και εξακολουθεί να στηρίζει την κόρη της ακόμα και με την απουσία της. Ζητώ από τον κύριο Ράπτη να απευθύνει μια έκκληση στο σύγχρονο γονιό που μεγαλώνει ένα ή περισσότερα παιδιά με όλους αυτούς τους κινδύνους που επικρατούν στις μέρες μας. Εκείνος δηλώνει, χωρίς δεύτερη σκέψη, πως οι γονείς οφείλουν να συμπεριφέρονται με συνέπεια και ευαισθησία απέναντι στα παιδιά τους, προσφέροντας ταυτόχρονα έναν χώρο συναισθηματικής ασφάλειας και στήριξης. Παράλληλα, συνεχίζει, πρέπει να λειτουργούν και ως πηγή έμπνευσης, ενθαρρύνοντας την προσωπική ανάπτυξη και την εξελικτική πορεία των παιδιών τους ώστε να νιώθουν ελεύθερα να ανακαλύψουν τις δυνατότητές τους και να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση και δημιουργικότητα.

Η περιπέτεια της Τίρα κερδίζει την προσοχή μας και μας κάνει να αναρωτιόμαστε για τη συνέχεια αυτού του τολμηρού ταξιδιού. Κάθε ταξίδι έχει απρόοπτα και από αυτό το ταξίδι τα απρόοπτα δεν λείπουν. Δεν λείπει επίσης η σύγκρουση του καλού με το κακό, του αγνού με το πονηρό, της προσφοράς με την εκμετάλλευση. Η Δανάη Αγαποπούλη συναντά τον καθηγητή Οπορτούνη και φυσικά οι συνειρμοί, τουλάχιστον στα μυαλά των μεγάλων θεατών, οργιάζουν εξ αιτίας των πολύ εύστοχων λέξεων που έχουν επιλεχθεί από τον συγγραφέα. Η Δανάη θέλει να βοηθήσει τα ψαρόνια και επομένως και την Τίρα αλλά ο καθηγητής δεν της το επιτρέπει. ‘Δεν είναι δική μας δουλειά’, θα της πει προκειμένου να την αποθαρρύνει. Εκείνη όμως δεν το βάζει κάτω. Δεν αντέχει να δει τα ψαρόνια να κινδυνεύουν από τη φωτιά που έχει ξεσπάσει. Δεν αντέχει να αφήσει το σκοτάδι να κρύψει το φως. Δεν αντέχει να υποκύψει στο συμφέρον θυσιάζοντας την αγάπη. ‘Δεν είναι δική μου δουλειά; Μα τ’αγαπάω εγώ τα πουλιά. Μόνα τους δεν θα τα αφήσω. Θέλω απλά να τα φροντίσω’, θα πει παίρνοντας στα σοβαρά το ρόλο της για να καταλήξει ‘Όχι! Δεν θα μας κάνουν πιόνια’. Σε αυτό το σημείο θίγονται πολλά και εξαιρετικά ενδιαφέροντα θέματα όπως η αγάπη, η προσφορά και η κοινωνική ευθύνη απέναντι στην αδιαφορία, το συμφέρον και την εκμετάλλευση. Αντιλαμβάνονται άραγε τα παιδιά σε μια τόσο τρυφερή ηλικία αυτόν τον πόλεμο; Σύμφωνα με τον κύριο Ράπτη οι δύο χαρακτήρες ζωντανεύουν πάνω στη σκηνή δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους. Η Δανάη ανήκει σε εκείνους που ξεχωρίζουν για την ενσυναίσθηση, την κοινωνική ευαισθησία και την αίσθηση ευθύνης. Η παρουσία της είναι δυναμική, γεμάτη αλήθεια και αγωνιστικό πνεύμα, με μια έντονη δίψα για αλλαγή. Ο Οπορτούνης, αντίθετα, ενσαρκώνει τον κόσμο της διαφθοράς και της απληστίας.Η καρικατουρίστικη συμπεριφορά του, οι υπερβολικές του αντιδράσεις και η εμμονή του με το χρήμα αποκαλύπτουν την αδιαφορία του για τους άλλους και τη φύση. Η αντίθεση μεταξύ τους είναι ορατή τόσο στη συμπεριφορά όσο και στην εμφάνιση, καθιστώντας εύκολο για τα παιδιά να κατανοήσουν τους δύο κόσμους. Μέσα από τις πράξεις και τις επιλογές τους, τα παιδιά παρακολουθούν όχι μόνο την αντιπαράθεση ανάμεσα στο καλό και το κακό, αλλά και τη σημασία της ισορροπίας στη ζωή και στο περιβάλλον. Έτσι, μπορούν να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα και να επιλέξουν ποιος κόσμος αξίζει να στηριχθεί τόσο για τα ίδια όσο και για τη διατήρηση της αρμονίας στη Γη.

Η κάθαρση συμβαίνει και αργότερα. Κι αυτό είναι πολύτιμο. Η Δανάη συνεργάζεται με την Τίρα και με την πολύτιμη βοήθεια του Σκιάχτρου καταφέρνουν να συντρίψουν τα πονηρά και κακόβουλα σχέδια του κυρίου Τσιμεντάκη αποδεικνύοντας πως η συνεργασία κάνει θαύματα. Είναι πολύ όμορφο να μπορεί να βιώσει την κάθαρση ένα παιδί ακόμα και από τη θέση του θεατή. Μόνο έτσι αφήνει στην άκρη τους φόβους και τους ενδοιασμούς για να εμπλακεί ουσιαστικά στη δράση, στην ανάληψη πρωτοβουλίας και στη λήψη απόφασης. Ο κύριος Ράπτης υποστηρίζει ότι το τέλος της παράστασης δίνει ελπίδα. Παρά τις δυσκολίες, τα θετικά στοιχεία του ανθρώπου μπορούν να υπερισχύσουν, και η εικόνα αυτή μπορεί να συντροφεύει τα παιδιά, αφήνοντας τα να ονειρευτούν, να σκεφτούν και να πιστέψουν ότι οι δικές τους πράξεις μπορούν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.

Με το τραγούδι της φύσης μας αποχαιρετούν οι δύο ηθοποιοί κι εμείς ακολουθούμε το ρυθμό χωρίς να μας νοιάζει που δεν ξέρουμε τα λόγια. Το τραγούδι αυτό θα βρει σίγουρα μια θέση στις καρδιές μας. Δανείζομαι τους στίχους του για να συνοψίσω όλο αυτό που είδαμε με τη Φιλιώ και την Κατερίνα. ‘Ακούω τον αέρα που κυνηγάει το φως και ξέρω πως είμαι στο σύμπαν μικρός. Τα βράδια κοιτάζω τη νύχτα ψηλά, νιώθω τα αστέρια να μου μιλάν. Λένε πως υπάρχει μαγεία εκεί έξω. Κάποιες φορές θέλω μόνο να τρέξω, να μυρίσω τα λουλούδια, να τραγουδήσω, να χορέψω μαζί σου και να μεθύσω. Είναι θαύμα η ζωή και η φύση αναπνοή. Του χρόνου η μνήμη. Κάποιες φοβερές στιγμές φως τρυπώνει απ’ τις σκιές και το σκοτάδι λύνει. Ωραία φαντασία ο ωκεανός. Όταν κολυμπάς σου μιλάει ο βυθός. Υπάρχουν κοράλια που κοιτάν το κενό και σκέφτεσαι: θα ήθελα εδώ να χαθώ. Τα σύννεφα σχηματίζουνε λέξεις την ώρα που πας με τον σκύλο να παίξεις. Ελευθερία είναι στον ουρανό τα πουλιά, οι γραμμές που φτιάχνουν και τα σχήματα. Είναι θαύμα η ζωή και η φύση αναπνοή. Του χρόνου η μνήμη. Κάποιες φοβερές στιγμές φως τρυπώνει απ’ τις σκιές και το σκοτάδι λύνει’.

Μετά την καθιερωμένη και αγαπημένη συνήθεια να φωτογραφίζονται οι δυο φίλες μου με τους ηθοποιούς, βγαίνουμε από τη Μικρή Σκηνή και περπατάμε. Περπατάμε για ώρα. Για πολλή ώρα. Αξιοποιούμε τον ωραίο καιρό και κυρίως τη διάθεση που έχουμε να μαζέψουμε εικόνες από τους δρόμους και να παρατηρήσουμε καλύτερα τα πάντα γύρω μας. Όλα μπορούν να γίνουν έμπνευση. Όλα είναι έμπνευση. Ολοκληρώνω αυτό το άρθρο μαθαίνοντας από τον κύριο Ράπτη όλο το παρασκήνιο του βιβλίου που έγραψε και έγινε θεατρική παράσταση. Τι τον ενέπνευσε; ‘Το θεατρικό έργο το έγραψα μαζί με τον Φώτη Δούσο και είναι εμπνευσμένο από το ντοκιμαντέρ του Αμερικανοκαναδού ερευνητή και δημοσιογράφου Λατίφ Νάσσερ με τίτλο Connected: The Hidden Science of Everything (2020).

Το ντοκιμαντέρ εξετάζει την ιδέα ότι όλα στη φύση είναι αλληλένδετα και κατά συνέπεια το οικολογικό αποτύπωμα του ανθρώπου έχει καθοριστική σημασία για το μέλλον της ζωής στον πλανήτη’, λέει ο συνεντευξιαζόμενος. Και συνεχίζει: ‘Στο ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται, μέσα σε άλλα, μια ιστορία αποδημητικών πουλιών που αποπροσανατολίζονται εξ αιτίας των ανθρώπινων παρεμβάσεων στη φύση, όπως η φωτορύπανση, οι πυρκαγιές και η καταστροφή δασών και οικότοπων. Από αυτήν την παρατήρηση ξεκινά και το θεατρικό έργο, το οποίο αναδεικνύει την ομορφιά και τη δύναμη της φύσης σε αντιδιαστολή με την άπληστη και υλιστική πλευρά ορισμένων ανθρώπων, ενώ παράλληλα φωτίζει την ευγενική και αλτρουϊστική φύση κάποιων άλλων. Η ιδέα ότι ‘όλοι μαζί μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο’ αποτελεί την κεντρική αξία και τον ευγενή πόθο που διατρέχει όλο το έργο, προσφέροντας ένα μήνυμα αισιοδοξίας και ευθύνης απέναντι στη ζωή και το περιβάλλον’.

Ραντεβού την επόμενη Παρασκευή με ένα καινούργιο άρθρο…η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο και τους αρέσει πολύ!