.
Κριτική – ρεπορτάζ – video– photos
Ήταν από τις παραστάσεις που περιμέναμε και η προηγούμενη αναβολή της συνέβαλε στο αίσθημα αδημονίας. Και αυτό γιατί το θέμα της αφορούσε στην προβολή ενός ιστορικού και συνάμα θεατρικού γεγονότος από τα λιγότερο γνωστά, ωστόσο με διαστάσεις «σκοτεινού μύθου» στην πιο ταραγμένη και τραγική περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Το οποίο επιπλέον για πρώτη φορά μέσω της συγκεκριμένης παράστασης «δραματοποιείται» επί σκηνής, παίρνοντας το βάπτισμα του πυρός στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου πριν τρία περίπου χρόνια, και έκτοτε περιοδεύοντας ανά την Ελλάδα με τωρινή στάση στη Θεσσαλονίκη. Η παράσταση «Για την Ελένη» σε κείμενο και σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη στο θέατρο Αυλαία, ήταν αυτή που επιλέξαμε για την 23η Θεατρική Κουλτουροβραδιά, δικαιώνοντας την επιλογή μας σε πολλά επίπεδα…
.
Θέμα της επιγραμματικά η εκτέλεση της μεγάλης προπολεμικής ηθοποιού του Εθνικού Θεάτρου Ελένης Παπαδάκη, εν μέσω εμφυλίου κατά την αιματοβαμμένη περίοδο των Δεκεμβριανών. Μια ιδιαίτερα λαμπερή καλλιτέχνιδα αλλά και προσωπικότητα της εποχής, συνδυάζοντας υποκριτικό ταλέντο που υμνήθηκε γενναιόδωρα, αξιοζήλευτη καριέρα στο Εθνικό Θέατρο με μεγάλους πρωταγωνιστικούς ρόλους, ευρύτατη παιδεία και γλωσσομάθεια, παράλληλα με υψηλές γνωριμίες σε πολιτικούς και κοσμικούς κύκλους, αλλά και αντισυμβατική έως αμφιλεγόμενη για τα δεδομένα της εποχής στάση ζωής, ούσα καπνίστρια, σωφερίνα, ελεύθερο πνεύμα, ακόμα και στις ερωτικές της επιλογές. Σύμφωνα με αδιάψευστες μαρτυρίες, στη διάρκεια της κατοχής και με τη συνδρομή των γνωριμιών και του προσωπικού της κύρους, βοήθησε και έσωσε από τις εκτελέσεις πολλούς πατριώτες, όμως ο φθόνος για την ίδια και τη «διαφορετικότητά» της, οδήγησε στο να κατηγορηθεί ως συνεργάτης των Γερμανών, να διαγραφεί από το σωματείο ηθοποιών του Εθνικού Θεάτρου «δια προδοτικήν στάσιν» και τελικά να καταδικαστεί σε θάνατο από απόσπασμα ανταρτών… χωρίς αποδείξεις, χωρίς δίκη, χωρίς μάρτυρες, μια παγωμένη νύχτα στην ερημιά με εξευτελιστικό τρόπο…
.
Επί σκηνής…
παρακολουθούμε την «Ελένη Παπαδάκη» σε έναν αποκαλυπτικό μονόλογο που απευθύνει τόσο στο κοινό, όσο και στον μελλοντικό εκτελεστή της – παρόντα και βουβό- σαν ένα είδος «απολογίας» ή «εξομολόγησης» σε μια φανταστική δίκη που δεν αξιώθηκε ποτέ. Παραθέτοντας σκόρπια κομμάτια της ζωής και της μεγάλης καριέρας της… στιγμές από θριάμβους και ύμνους που γράφηκαν γι αυτήν… επιθέσεις και προδοσίες που δέχθηκε από το συνάφι της… το σκοτεινό παρασκήνιο πίσω από τις καταγγελίες… τις τραγικές συνθήκες ενός άδικου θανάτου… Προσπαθώντας με συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν και λίγο πριν το μοιραίο τέλος, να φωτίσει πτυχές της ζωής της – ταυτισμένης με την τέχνη της και να υπερασπιστεί την αθωότητά της, με τραγική κορύφωση τη στιγμή της εκτέλεσης όπου εκλιπαρεί για έλεος… Ένα ιδιαίτερα φορτισμένο στιγμιότυπο, στο οποίο επενέβη η σκηνοθετική οπτική για την απόδοση ενός βαθύτερου συμβολισμού, βάζοντας λίγο πριν την εκτέλεση, τον θύτη και το θύμα να χορεύουν ένα «θανατερό» βαλς και λίγο πριν ακουστεί ο πυροβολισμός να προσεγγίζονται για ένα φανταστικό φιλί… μιας κοινής ανθρώπινης μοίρας υπεράνω διχαστικού μίσους…. Για να κλείσει η παράσταση με προβολή της σοκαριστικής εικόνας της όπως βρέθηκε νεκρή και «επικήδεια» λόγια των Σικελιανού και Σολωμού…
.
Μια παράσταση στην κατηγορία του «θεάτρου – ντοκουμέντου», βασισμένη σε ιστορικά στοιχεία που κυρίως αντλήθηκαν από το πολύτιμο σχετικό αρχείο του Μάνου Ελευθερίου, ωστόσο με ελεύθερη καλλιτεχνική ματιά και σκηνοθετική άποψη του Μάνου Καρατζογιάννη, εστιασμένη σε μια σύγχρονη αλληγορία, όπως φάνηκε από την παρέμβαση του φινάλε με τη σχέση θύματος – θύτη. Μια ωριαία παράσταση που κατάφερε να συμπυκνώσει το «απόσταγμα» από τη ζωή μιας μεγάλης θεατρίνας και μιας ξεχωριστής προσωπικότητας, να δώσει γλαφυρά την συναισθηματική και πνευματική της διάσταση, να αποτυπώσει έντονα την τραγικότητα της ηρωίδας αλλά και της εποχής του εμφύλιου σπαραγμού. Με εντελώς λιτά σκηνικά μέσα – στα οποία κυριαρχούσε ένα «σεντούκι αναμνήσεων» – με νοσταλγικά ακούσματα και πειστικά ρούχα εποχής, αποδόθηκε ατμοσφαιρικά και καλλιτεχνικά το κλίμα, ενώ η ερμηνεία της ταλαντούχας Μαρίας Κίτσου υπήρξε έντονα εκφραστική και δραματική, επιλέγοντας ένα κλασικό πρότυπο τραγικών ρόλων. Το οποίο, παρότι ενίοτε αγγίζει την υπερβολή, ίσως εδώ ήταν ενδεδειγμένο ώστε να προσεγγίζει ερμηνευτικά την τεχνοτροπία της εποχής και την «περσόνα» της Ε. Παπαδάκη. Δύο άλλες μικρές παρατηρήσεις αφορούν στις τραβηγμένες παύσεις κάποιες στιγμές και στη δυσκολία θέασης της τελικής προβολής, καθώς η αυλαία εκατέρωθεν της σκηνής περιόριζε για τους πλαϊνούς εντελώς την ορατότητα.
.
Περνώντας στην κουβέντα…
με τους τρεις συντελεστές – Μάνος Καρατζογιάννης, Μαρία Κίτσου, Μάριος Μακρόπουλος – και πολυπληθές «ενεργό» κοινό, διαπιστώσαμε ότι είχαμε απέναντί μας τρία πρόσωπα γεμάτα ζεστασιά, ευγένεια, αμεσότητα, καλλιέργεια, ξεκάθαρες απόψεις, πρόθυμα να μοιραστούν τα πάντα… Όπως ας πούμε με ποια κριτήρια επέλεξε ο σκηνοθέτης το συγκεκριμένο έργο, πώς στήθηκε αρχικά η παράσταση, πόσο χρόνο πήρε η μελέτη… Για να απαντήσει ότι αυτό που τον κέντρισε σε μια υπόθεση ελάχιστα γνωστή και συνάμα σκοτεινή, ήταν η διαχρονική επικαιρότητα που είδε μέσα απ’ αυτήν, θέλοντας να προβάλλει ένα μήνυμα κατά του διχασμού και υπέρ της αποδοχής του διαφορετικού… ότι μελέτησε περίπου ένα πεντάμηνο για την επεξεργασία του κειμένου κι όταν η πρότασή του έγινε αποδεκτή από την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού, η παράσταση ανέβηκε με οικονομική «στενότητα» και ελάχιστα μέσα, ενώ στην πορεία καθώς εξελισσόταν έγιναν κειμενικές προσθήκες.
.
Φυσικά σχολιάστηκαν επιμέρους σημεία της παράστασης και σε σχέση με την πολιτική διάσταση του θέματος, δίνοντας αφορμή για αναγωγές στο τότε και το τώρα, όπου το στοιχείο του διχασμού αποτελεί σταθερή πληγή της φυλής. Και ενώ κάποιοι χαρακτηρίσαμε το φινάλε της «συμφιλίωσης» ουτοπικό ή υπερβατικό με έλλειψη αληθοφάνειας, οι συντελεστές το υπερασπίστηκαν, θεωρώντας τον ρομαντισμό ως άποψη ζωής και πάντως βασικό μήνυμα της παράστασης. Σε σχέση με κάποια στοιχεία υπερβολής στην απόδοση της ηρωίδας που εντοπίστηκαν στην κουβέντα, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η ελλιπής γνώση για ένα ιστορικό πρόσωπο σε προσωπικό επίπεδο, βγαλμένη μέσα από ανεπαρκή στοιχεία ή μαρτυρίες, αφήνει αρκετά περιθώρια για πιο ελεύθερη «ατομική» προσέγγιση της ερμηνεύτριας, διαμορφώνοντας τον ρόλο. Κι εδώ η Μ. Κίτσου φάνηκε παθιασμένη με αυτόν, δηλώνοντας ότι έχει κάνει μεγάλη προσωπική έρευνα, ότι νιώθει το βάρος της ευθύνης, ότι στο φινάλε βλέποντας την εικόνα της νεκρής κλαίει, αναφέροντας μάλιστα ότι μετά από παράσταση την πλησίασε συγκλονισμένη μια βαφτιστήρα της Ε. Παπαδάκη και της μετέφερε ανατριχιαστικές εικόνες από το κατακρεουργημένο και βιασμένο πτώμα της…
/
Συζητήθηκαν ακόμη ιστορικά στοιχεία για τη στάση ηθοποιών απέναντί της, για την σπουδαία καριέρα της στο Εθνικό Θέατρο, την υποστήριξη κριτικών και κοινού, τη σχέση «λυκοφιλίας» με την Κ. Παξινού, την αμφιλεγόμενη αντισυμβατική ζωή της που προκάλεσε φθόνο, την ερωτική σχέση που της απέδωσαν με τον δωσίλογο τότε πρωθυπουργό Ράλλη και παράλληλα διευθυντή του Εθνικού, τη «μετανοιωμένη» στάση του ΚΚΕ μέσω της συγγνώμης Ζαχαριάδη και της εκτέλεσης των δημίων της… Εν ολίγοις, μια κουβέντα από τις πιο μεστές που έχουμε μοιραστεί, αποκομίζοντας πέρα από άγνωστα ενημερωτικά στοιχεία και περιεχόμενο ουσίας σε καυτά και πάντα επίκαιρα ζητήματα, την εξαιρετική θετική ενέργεια μιας ζεστής καλλιτεχνικής παρέας. Αποχωρώντας με πολλές ευχαριστίες και θερμές ευχές για τα καλύτερα!
.
.
Βίντεο Κουλτουροθεατρικής βραδιάς – μέρος της συζήτησης + τυχαία πλάνα από τη παράσταση + χειροκρότημα [12/02/2018]
,
.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ:
Την Παναγιώτα Ριζούδη για τις φωτογραφίες.
Την ΣΤΟΑ ΔΡΑΓΟΥΜΗ που πρόσεφερε κρασιά και εδέσματα.
Τον Ερευνητικό Οργανισμό Ελλήνων που υποστήριξε την βραδιά.
Tις «Όψεις Πολιτισμού».
Ολους τους συντελεστές της παράστασης για τη φιλοξενία, το θέατρο Αυλαία και όλους τους φίλους της «Κ» που για άλλη μια φορά αγκάλιασαν τις Κουλτουροθεατρικές βραδιές του Κulturosupa.gr.
.
—————-
————————————————
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν από 20/9/2017 έως 31/05/2018 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αυτόματα συμμετέχουν για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 8α Θεατρικά (Κουλτουρο) Βραβεία Θεσσαλονίκης 2018 που θα πραγματοποιηθούν πρώτο 15νθήμερο Ιουνίου 2018
Kάντε like στη σελίδα του Kulturosupa.gr στο facebook και ακολουθήστε μας στο twitter για να βλέπετε πρώτοι όλη την ροή πληροφοριών και να μαθαίνετε όλους τους νέους διαγωνισμούς προσκλήσεων. ΡΑΔΙΕΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ
Φωτογραφικό υλικό
