Μια παράσταση που μετουσιώνει σε θεατρική πράξη την τραγωδία της Ελένης από το Κωσταλέξι- μια υπόθεση που πριν 45 χρόνια συγκλόνισε όσο λίγες το πανελλήνιο κι όχι μόνο- είναι αδύνατο να μην κεντρίσει το ενδιαφέρον για πολλούς λόγους και με ποικίλα ερωτήματα… Πόσο βαθιά θα εισχωρήσει η παράσταση στην καρδιά των γεγονότων;; Θα φωτίσει την αθέατη πλευρά πίσω από αυτά;; Θα φέρει νέα στοιχεία στο φως τόσα χρόνια μετά;; Θα κινηθεί σε επίπεδο περιγραφής ως «ντοκιμαντέρ» ή θα δικαιώσει την θεατρική τέχνη και πώς;; Εύλογοι προβληματισμοί για ένα πραγματικό και συνταρακτικό γεγονός, που σχεδόν με αδημονία περιμέναμε τη θέαση, μιλώντας για την παράσταση «Κωσταλέξι» σε κείμενο και σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μωραίτη, που παρακολουθήσαμε καθηλωμένοι στο θέατρο Αμαλία…
Ήταν το 1978 που ένα ανώνυμο τηλεφώνημα στην αστυνομία κατήγγειλε την μακροχρόνια φυλάκιση μιας γυναίκας από τα αδέρφια της στο υπόγειο του σπιτιού της στο χωριό Κωσταλέξι… Όταν εισέβαλαν οι αστυνομικοί, το αποκρουστικό θέαμα που αντίκρισαν είναι βέβαιο ότι τους στοίχειωσε δια βίου, συναντώντας ένα πλάσμα σε ημιάγρια κατάσταση «μεταξύ ζώου και ανθρώπου», έγκλειστη στο σκοτεινό υπόγειο για 29 ολόκληρα χρόνια, από τα 18 της, μέσα σε απίστευτη βρωμιά και δυσωδία, με μουγκρητά και βρυχηθμούς αντί ομιλίας, με διαλυμένα κορμί, μυαλό και ψυχή… κι αυτό γιατί έπασχε από σχιζοφρένεια και το τρομερό στίγμα για την οικογένεια Καρυώτη στο χωριό, έπρεπε πάση θυσία να κρυφτεί από την κοινή θέα, καταχωνιασμένο βαθιά στο υπόγειο μέχρι να σβήσει… Βεβαίως οι πάντες γνώριζαν το αποτρόπαιο «μυστικό» χωρίς να μιλούν για 29 χρόνια, αφήνοντας την 18χρονη «τρελή» Ελένη να σαπίζει ξεχασμένη στα σκοτάδια κι όταν διεξήχθη η δίκη των δεσμωτών- αδελφών της… αθωώθηκαν! Η ίδια, αφού νοσηλεύτηκε για καιρό μέχρι να επανέλθει σε κατάσταση «ανθρώπου», παρέμεινε ξανά δίπλα στα αδέρφια της για χρόνια, μέχρι που το 1998 εξαφανίστηκε μυστηριωδώς και δεν έμαθε ποτέ κανείς τί απέγινε…
Μια συγκλονιστική ιστορία (+) στα όρια του απίστευτου, που συντάραξε τότε την ελληνική κοινωνία για πολύ καιρό και στην προκειμένη περίπτωση της παράστασης, αποδόθηκε στο κείμενο του Κωνσταντίνου Μωραίτη με ιδιαίτερες, δυνατές αρετές… καθώς έχοντας ερευνήσει σε βάθος τα γεγονότα, φώτισε αθέατες πτυχές, όπως πχ. τις πιθανές αιτίες της ψυχασθένειας στα χρόνια του βάρβαρου εμφύλιου σε μια πρώην υγιή κοπέλα ή την ταυτότητα και τα κίνητρα του «ανώνυμου» καταγγέλλοντα ή τα επιχειρήματα των κατηγορούμενων κατά τη δίκη… Επιπλέον η δομή του έργου περιλάμβανε ουσιώδη αφηγηματικά μέρη ως σπαρακτικές εξομολογήσεις, εμβόλιμες παρεμβάσεις με λογοτεχνική χροιά, δραματοποιημένους διαλόγους, ενδιαφέρουσα κλιμάκωση με χρονική συνέπεια ως προς τις εξελίξεις, εστιάζοντας κατά βάση στον καταλυτικό ρόλο του περίγυρου της τραγικής ηρωίδας ως μια ηθογραφία- ψυχογραφία της επαρχιώτικης κοινωνίας των βαθιά ριζωμένων ταμπού, ενώ παράλληλα αναδεικνύει με ευαισθησία εκφάνσεις της ψυχικής νόσου ως «στίγμα»…
Ωστόσο το στοιχείο που αναμφίβολα καθηλώνει είναι η εμπνευσμένη σκηνοθεσία – παρά τις ελάχιστες αδυναμίες- από τον συγγραφέα Κ. Μωραίτη, δικαιώνοντας απόλυτα τη θεατρική πράξη με τρόπο απρόβλεπτο, σύγχρονο, αφαιρετικό, ευρηματικό… Ένα μεστό εγχείρημα μιας συμπυκνωμένης, ουσιαστικής ώρας, που αποφεύγει επιμελώς τόσο τα προφανή ή αναμενόμενα, όσο και την παγίδα του μελό που στο συγκεκριμένο θέμα καραδοκεί, επιλέγοντας στη θέση τους δυνατές εικόνες συμβολισμού με εξαιρετική ευστοχία και έντονη θεατρικότητα… Καταρχάς η επιλογή να καλυφθεί ολόγυρα το περιβάλλον, τα λιτά σκηνικά αντικείμενα και το κουλουριασμένο, ατμοσφαιρικά φωτισμένο σώμα της Ελένης με ατέλειωτο σελοφάν, δημιουργεί εξαρχής μια αίσθηση «ασφυκτικού εγκλωβισμού», ενώ σαν υλικό προσφέρεται επιπλέον για λειτουργικά «εφέ»… Στη συνέχεια επιστρατεύονται μικρόφωνα για τα σημεία έμφασης στο λόγο, το στοιχείο του νερού σε μια παλιά λεκάνη κυριαρχεί άλλοτε ως καθαρτήριο κι άλλοτε ως μέσο βασανισμού, ένα «τραπέζι» από παλέτες εξυπηρετεί ποικίλες χρήσεις, μια σκάλα που γκρεμίζεται σηματοδοτεί την ανατροπή, συνοδευόμενα από ιδιαίτερα μελετημένους φωτισμούς στις καίριες εναλλαγές τους και εξαιρετική, υποβλητική ηχητική υπόκρουση, όπου σε δύο κομβικά σημεία παρεμβάλλονται εντελώς απρόσμενα ως έκπληξη, αλλά αιτιολογημένα, δυο πασίγνωστα μουσικά ακούσματα…
Μεταξύ άλλων, ξεχωρίσαμε για την έμπνευση, τη δύναμη και τον συμβολισμό τους κάποιες κορυφαίες σκηνές, όπως αυτή με τον τεράστιο πάνινο αρκούδοπου αρχικά χορεύει τρυφερά μαζί του και στη συνέχεια ασελγεί σεξουαλικά και τον κακοποιεί βάναυσα μια γυναίκα (και όχι άντρας ως προφανές), αναπαριστώντας συγκλονιστικά τον βιασμό της αθώας παιδικότητας… ή η σκηνή του «ανθρώπου- θηρίου- κτήνους» που βρυχάται άγρια σπέρνοντας τρόμο στην πλατεία και τη σκηνή, αναζητώντας θύματα… ή η σκηνή της αποκάλυψης και σύλληψης με το γκρέμισμα της σκάλας και έντονη σωματικότητα στην κινησιολογία και βεβαίως η σκηνή του φινάλε με την Ελένη να αποχωρεί ως σκιά χωρίς να χάνεται και τους δράστες να πασαλείβουν το πρόσωπο μαύρη πηχτή μπογιά σαν αδιαπέραστο σκοτεινό προσωπείο… Στιγμές καταλυτικές που ενίοτε προκάλεσαν ανατριχίλα, σε μια ατμόσφαιρα «παγωμένα» ζοφερή σαν τους σιωπηλούς μάρτυρες της τραγωδίας, με τεράστιο συν το αξιοθαύμαστο γεγονός ότι οι συναισθηματικές εκρήξεις προέκυψαν υποδόρια από την θαυμάσια θεατρικότητα και όχι από ερμηνευτική ένταση με κραυγές- πλην τις επιβεβλημένες συμβολικά του «θηρίου»- αντίθετα η εκφορά του λόγου ακόμη και στα τραυματικά βιώματα, έμοιαζε σκόπιμα «αποστασιοποιημένη» έως επίπεδη, αναδεικνύοντας με μεγαλύτερη δύναμη την τραγικότητα …
Σε ερμηνευτικό επίπεδο, τα τρία πρόσωπα του έργου, ήτοι οι ηθοποιοί Άλκηστης Νικολαίδη, Ζωγραφιά Μεντεσίδου και ο συγγραφέας- σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Μωραίτης, επωμίστηκαν μοιραία πολλαπλούς ρόλους, ενσαρκώνοντας από την Ελένη και τα αδέρφια της μέχρι συγχωριανούς και δικαστές, ανταποκρινόμενοι άξια στις απαιτήσεις… Η σκηνοθετική επιλογή της ψυχρής, σχεδόν ανέκφραστης ερμηνείας με στυλιζαρισμένη, αυστηρή κινησιολογία και καθωσπρέπει κοστούμια για άτομα σκληρά και αμέτοχα στο δράμα, αποδόθηκε εξαιρετικά εύστοχα, ενώ ακόμα και η τραγική Ελένη παρέπεμπε μάλλον σε παρατηρητή του δράματός της αποφορτίζοντας ευφυώς το βαρύ κλίμα… Ωστόσο ο Κ. Μωραίτης στη σκηνή του «θηρίου» με εκπληκτική ρεαλιστική αναπαράσταση άγριου ζώου και θεαματικές σωματικές (ακροβατικές) ικανότητες, είναι αλήθεια ότι έκλεψε τις εντυπώσεις σε ένα σύνολο που δεν άφησε ούτε στιγμή το βλέμμα μας να ξεστρατίσει από τη σκηνή…
Απλά θα θέλαμε να επισημάνουμε κάποια αδύναμα (-) κατά τη γνώμη μας σημεία, όπως ας πούμε δυο-τρία εμφανή χάσματα ως νεκροί χρόνοι, που ειδικά σε μια ωριαία διάρκεια φαντάζουν πιο έντονες κοιλιές… Επίσης θεωρούμε ότι σε στιγμές οι εναλλαγές ρόλων υπήρξαν θολές προκαλώντας στιγμιαία σύγχυση και απαιτούσαν μεγαλύτερη ευκρίνεια «ταυτότητας», ενώ κάποιες πεζές παρεμβάσεις με διδακτισμό αδίκησαν το εμπνευσμένο σύνολο… Όσον αφορά στον χαρακτήρα της Ελένης, αποδόθηκε συγγραφικά- σκηνοθετικά- ερμηνευτικά πολύ «λογικότερα» από το αναμενόμενο για μια ψυχοπαθή, χωρίς έστω ρωγμές του ταραγμένου ψυχισμού της για την αληθοφάνεια της αυθεντικής ιστορίας…Και τέλος εντοπίσαμε προβλήματα άρθρωσης στην ηθοποιό που την υποδυόταν, με συνέπεια να χάνουμε συχνά λόγια…
Καταλήγοντας (=) και προσπερνώντας τα επουσιώδη, θα κρατήσουμε μια συγκλονιστική αληθινή ιστορία σαν γροθιά στο σώμα της κοινωνίας, που αποδόθηκε με εμβάθυνση, σύγχρονη οπτική και τη δύναμη της έμπνευσης…
Βαθμολογία:
7,1/10
—–
ΑΜΑΛΙΑ
«Κωσταλέξι» του Κωνσταντίνου Μωραΐτη.
Πρεμιέρα: Παρασκευή 10/11
Το 1978 μετά από ανώνυμη τηλεφωνική καταγγελία η αστυνομία θα εισβάλει στο σπίτι της οικογένειας Καρυώτη και η ιστορία του μικρού χωριού θα αλλάξει για πάντα. Η Ελένη Καρυώτη βρίσκεται έγκλειστη στο υπόγειο του σπιτιού από τα αδέρφια της για 29 ολόκληρα χρόνια, βρώμικη και σε ημιάγρια κατάσταση. Η Ελένη νοσεί από σχιζοφρένεια και τα σενάρια σχετικά με το παρελθόν και κυρίως την προέλευση της νόσου της είναι πολλά. Ο έρωτας ή το κλίμα του εμφυλίου τρέλανε την Ελένη;
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μωραΐτης. Ερμηνεύουν: Άλκηστις Νικολαΐδη, Ζωγραφιά Μεντεσίδου, Κωνσταντίνος Μωραΐτης
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή 10 & Σάββατο 11 στις 21.00 και 12 Κυριακή Νοεμβρίου στις 20:00
-Αναλυτικές πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε εδώ.
