Λένα Πλάτωνος ή απλά λπ. Θα μπορούσες να βάλεις ένα «απλά» διπλά στο όνομα της ξεχωριστής συνθέτριας; Μετά το σαββατιάτικο απόγευμα στο Ολύμπιον, στα πλαίσια του φεστιβάλ μουσικού ντοκιμαντέρ IN–EDIT, κατάλαβα πως όχι. Καμία λέξη που σχετίζεται με δεδομένους, απλουστευμένους και συνηθισμένους χαρακτηρισμούς δεν μπορεί να συνοδέψει κάποια αναφορά στη Πλάτωνος. Δεν υπάρχουν κατηγορίες να τη βάλεις. Δημιούργησε μια μόνη της κι άφησε το όνομα της να σημαίνει ένα είδος. Μουσική Λένα Πλάτωνος.
Πολύ σωστή επιλογή του IN-EDIT να χαρίσει στον κόσμο της Θεσσαλονίκης μια ίσως μοναδική ζωντανή εμφάνιση της μουσικού- συνθέτριας. Και για όσους δεν γνωρίζουν, το IN-EDIT αποτελεί το μεγαλύτερο φεστιβάλ για μουσικά ντοκιμαντέρ με παρουσιάσεις σε περισσότερες από 15 πόλεις παγκοσμίως (από τη Βαρκελώνη, που πρωτοξεκίνησε το 2003, έως και τη Πόλη του Μεξικού- ανάμεσα τους κι η Θεσσαλονίκη μας για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά). Σκοπός του να αναδείξει ένα παραμελημένο κινηματογραφικό είδος και να υμνήσει σπουδαίους μουσικούς του κόσμου. Φίλοι του σινεμά και της μουσικής υποστηρίζουν τις δράσεις του, γιατί μεταξύ μας, ποιος δεν θέλει να ρίξει μια κλεφτή ματιά στο παρασκήνιο, πίσω απ’ τις κουρτίνες; Η αλήθεια των θρύλων, η πραγματική ένταση κι η ειλικρινής συγκίνηση που μόνο ένα μουσικό ντοκιμαντέρ θα μπορούσε ποτέ να αποτυπώσει.
Κομμάτι του φεστιβάλ, το DOCalive, μια πρωτότυπη ενότητα κατά την οποία μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ, ο πρωταγωνιστής «βγαίνει» από την οθόνη και παίζει ζωντανά στη σκηνή. Έτσι λοιπόν, μετά το ντοκιμαντέρ “Λπ: AfilmaboutLenaPlatonos” (η εκπροσώπηση της ελληνικής παραγωγής μουσικών ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Χρήστου Πέτρου), εκείνη βγήκε, ηλικιωμένη πια, κάθισε μπροστά μας στα αγαπημένα της πλήκτρα κι έπαιξε ζωντανά. Δεν ξέρω αν έχει σκοπό να επαναλάβει κάποια αντίστοιχη live εμφάνιση, μα νιώθω τυχερή που ήμουν παρούσα και ταυτόχρονα είμαι απολύτως σίγουρη πως δεν πρόκειται να ξανακούσω σύντομα κάτι τόσο σουρεάλ να παίζεται ζωντανά μπροστά μου.
Έχεις ακούσει ποτέ μουσική της Λένας Πλάτωνος; Εγώ είχα, χάρη στη Λιλιπούπολη, τη Ρόζα- Ροζαλία και το χορό των μπιζελιών. Κι όμως για τους προσωπικούς της δίσκους, εκείνους τους ψυχεδελικούς, τους σκοτεινούς, τους ιδιόρρυθμους δεν είχα ιδέα. Ένα σύμβολο της δεκαετίας του ’80, κι αν τότε έλεγαν πώς είναι μπροστά από την εποχή της, πιστεύω πως εποχή ικανή να στηρίξει τη μουσική της, ακόμη δεν έχει έρθει. Ηλεκτρονική, στηριγμένη στο συνθεσάιζερ, πειραγμένες φωνές και στίχοι απόλυτα παιδιάστικοι ή απόλυτα υπερρεαλιστικοί. Καταλαβαίνεις τώρα; Μουσική Λένα Πλάτωνος.
Το ντοκιμαντέρ άφηνε τους δικούς της ανθρώπους να μιλήσουν για εκείνη, για τη πορεία της στη μουσική, για τον χαρακτήρα και το αδιαμφισβήτητο ταλέντο της. Η τραγουδίστρια Σαβίνα Γιαννάτου, ο Πάνος Δράκος με το στούντιο του, ο Γιάννης Παλαμίδας, ο Θάνος Σταθόπουλος, ο Νίκος Αϊβάλης, νεαροί Dj που πλέον διασκευάζουν τα τραγούδια της, ήταν μερικά μόνο από τα πρόσωπα που προσπάθησαν να φωτίσουν το μυαλό μιας γυναίκας μοναδικής, με έμπνευση ερχόμενη από κάποιον άλλο κόσμο.
Ταυτόχρονα, η ίδια, με ένα νωχελικό voice–over, συμπλήρωνε κομμάτια της ιστορίας, μιλούσε για το πατρικό της που τη στοίχειωσε, για το πόσο σημαντικοί ήταν οι έρωτες στη ζωή της· ερωτευόταν και συνέθετε πολύ, ζούσε την απώλεια και συνέθετε περισσότερο. Μεγάλη έμπνευση γι’ εκείνη η αγάπη, μα κι οι φίλοι, ακόμη κι η καθημερινότητα. Απ’ όσο εγώ καταλαβαίνω, η Πλάτωνος εμπνεόταν απ’ τα πάντα.
Τα κομμάτια της, κάτι μοναδικό. Δεν ξέρω αν μου αρέσουν, μα σίγουρα δεν μπορώ να μείνω ασυγκίνητη. Στην τελική, δεν έχω ακούσει ποτέ μου κατιτίς παρόμοιο. Τόσο σουρεαλιστικό, ψυχεδελικό και φορές θα έλεγα ανατριχιαστικό. Μια μουσική έξω από τον κόσμο, στίχοι που δεν τραγουδιούνται αλλά ερμηνεύονται, σχεδόν μονόλογος που συνοδεύεται από συνθεσάιζερ. Ποίηση την αποκαλούν οι δικοί της άνθρωποι, ποίηση θα την γράψω κι εγώ. Μια άγρια ηρεμία ή απλά ένα ηλεκτρονικό χάος; Τι να συνέβαινε άραγε όντως μέσα στο μυαλό της;
Σαμποτάζ, Μάσκες Ηλίου, Γκάλοπ, Καρυωτάκης, Λεπιδόπτερα. 15 συνολικά προσωπικοί δίσκοι και στη συνέχεια ένα βιβλίο « Τα λόγια μου» για να την επαναφέρει στο προσκήνιο της τέχνης και να αποτελέσει την αφορμή για τον δίσκο «Ημερολόγια: η επιστροφή». Αγαπούσε ο κόσμος αυτή την αλλόκοτη, υπερβατική μουσική; Ίσως απλά να αγαπούσε τη Λένα Πλάτωνος. Όμορφη τη θυμούνται οι φίλοι της, δυνατή, άλλα και μυστηριώδη. Μου φάνηκε σαν μια περσόνα που καταφέρνεις να της βάλεις τίτλο μόνο μόλις μπορέσεις να βρεις και μια ξεκάθαρη ερμηνεία στα τραγούδια της. Αδύνατον.
Είναι συγκλονιστικό να σκέφτεσαι πως οργάνωνε όλη τη σύνθεση από μόνη της. Την μουσική, τους στίχους, τους παραλλαγμένους ήχους, μέχρι και τη σκηνική παρουσία όταν χρειαζόταν. Πολυεργαλείο, μια γυναίκα ικανή να στήσει μια συναυλία μόνη, όπως κι έκανε στο Λυκαβηττό του 1987. Μια τόσο προσεγμένα χαοτική μουσική που προέρχεται από ένα άτομο λογικό κι οργανωτικό. Τα δύο άκρα. Με ποιον να τολμήσεις λοιπόν να τη συγκρίνεις; Και μόνο το γεγονός πως η μουσική της επανακυκλοφορεί ρεμιξαρισμένη και πιο χορευτική ( συνόδεψε μέχρι και την πασαρέλα του Οίκου Dior) είναι άξιο θαυμασμού και δέους. Ίσως όλοι τελικά να αγαπάμε κατά βάθος το ονειρικό στοιχείο, κι ας είναι σε μια μουσική που δύσκολα ερμηνεύεται.
Το ντοκιμαντέρ ωραία σκηνοθετημένο, με προσεχτική επιλογή αποσπασμάτων της μουσικής της, τόσο ώστε να παρασυρθούμε στον κόσμο της και να πάρουμε ένα σημαντικό δείγμα από το διαφορετικό της. Ναι, δεν γινόταν να βγεις από την αίθουσα χωρίς να έχεις καταλάβει τι πάει να πει Λένα Πλάτωνος. Τα πλάνα εποχής κι οι φωτογραφίες των δίσκων μου θύμισαν πόσο ζηλεύω την εποχή του βινυλίου. Ωραία τα ‘80s και φαίνεται να συμφωνούν πολλοί συνομήλικοί μου, καθώς το Ολύμπιον ήταν γεμάτο με κόσμο κάθε ηλικίας. Όλοι εκτιμούμε τη Λένα ή όλοι ξέραμε πως θα γίνουμε παρόντες σε ένα μοναδικό live;
Εκείνη βγήκε κι ο κόσμος ξέσπασε σε χειροκροτήματα. Μετά από μιάμιση ώρα για τη ζωή της, στο μυαλό μου είχε μείνει σαν μια ζωντανή τριαντάρα, μα να που και τα είδωλα κάποτε μεγαλώνουν. Περπάτησε αργά στη σκηνή, μας ευχαρίστησε, απολογήθηκε για το άγχος της και μετά μας ερμήνευσε ζωντανά μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της: Μάρκος, η θάλασσα, μια άσκηση φυσικής άλυτη και το προσωπικό μου αγαπημένο Εμιγκρέδες της Ρουμανίας. Κουρασμένη φάνηκε, μα απίστευτα συγκινημένη. Κι ο κόσμος την αποθέωσε. Σηκώθηκε όρθιος αποδίδοντας φόρο τιμής σε μια γυναίκα που τόλμησε να δημιουργήσει το δικό της είδος μουσικής. Ήθελε σκοτάδι για να τραγουδήσει, ήταν αυστηρή κι εύθραυστη. Καλλιτέχνις. Ναι, είχαν δίκιο, και ποιήτρια. Live μου φάνηκε πως τα κομμάτια είχαν περισσότερο νόημα και μεγαλύτερο συναίσθημα. Μήπως έπεσα κι εγώ στη τρύπα για την χώρα των θαυμάτων της Λένας Πλάτωνος;
Συγχαρητήρια στο IN-EDIT που κατάφερε να μας εξασφαλίσει την ευκαιρία να την δούμε από κοντά. Να γίνουμε για δύο ώρες μέλη της δικής της πραγματικότητας, να ακούσουμε πώς αντιμετωπίζει εκείνη την καθημερινότητα, τις προσωπικές σχέσεις, την αποξένωση. Γνώρισα μια μουσική αλλόκοτη κι αν δεν δηλώνω φαν της, δηλώνω σίγουρα φαν της Λένας Πλάτωνος. Συγχαρητήρια που τάραξε τα νερά το ’80 και συγχαρητήρια που το ’18 δεν υπάρχει ακόμη άλλος μουσικός παρόμοιος της.
Λένα Πλάτωνος ή λπ. Μια επαναστάτρια.
Είμαστε,
συναρτήσεις φλύαρων απόπατων,
αρμονικών χρωμάτων,
ανάπηρων λοστών
όταν λιώνει το σπίρτο απάνω στο χέρι μας,
και μόνο μέσα μας φωνάζουμε ωχ,
όταν διοργανώνουμε ειδικά πάρτι,
με τα λάθος φιλιά,
στο παιχνίδι της απάτης,
και την ώρα που χύνεται ο καφές,
δίνουμε ο ένας στον άλλον συμβουλές,
που έχουν μέσα τους τη λάθος αγάπη.
συναρτήσεις φλύαρων απόπατων,
αρμονικών χρωμάτων,
ανάπηρων λοστών
όταν λιώνει το σπίρτο απάνω στο χέρι μας,
και μόνο μέσα μας φωνάζουμε ωχ,
όταν διοργανώνουμε ειδικά πάρτι,
με τα λάθος φιλιά,
στο παιχνίδι της απάτης,
και την ώρα που χύνεται ο καφές,
δίνουμε ο ένας στον άλλον συμβουλές,
που έχουν μέσα τους τη λάθος αγάπη.
Φωτογραφικό υλικό
