Σε ποιόν ανήκει το γυναικείο στήθος; Γράφει η Αριάδνη Καναβάκη.

Σε ποιόν ανήκει τελικά το γυναικείο στήθος; Να ένα ερώτημα αναγνώστη μου που ίσως δε θα έκανες ποτέ στον εαυτό σου! Το γυναικείο στήθος που όλοι μας γνωρίζουμε και διατηρούμε ως ανάμνηση, εμπειρία, αναζήτηση και που έκαστος διαφορετικά, ατομικά ή συλλογικά/πολιτισμικά, αναλόγως βαφτίζει. Μητρικό, σεξουαλικό, γαλακτοφόρο, ασθενικό, κρυφό, αποπλανητικό, παραπλανητικό μα πάντα και για πάντα, επιθυμητά και φαντασιακά, καλό ή “περίπου καλό”. Είναι φυσικά ο δυτικός πολιτισμός με τα ερεθιστικά φετίχ του- όπου πρωτοκαθιστούν τα γυναικεία στήθη- είναι και άλλοι λαοί πχ. πολιτισμοί του Ειρηνικού ή της Κίνας, που τον ερωτικό ερεθισμό διαδέχονται άλλα μέρη του σώματος, όπως ας πούμε τα μικρά πόδια ή τα οπίσθια στην Αφρική.

   Η ιστορία είναι παλιά και απλώνεται πριν την εμφάνιση ακόμα της γεωργικής καλλιέργειας και όπως είναι φυσικό της ανάλογης πείνας, σχεδόν σε όλο τον κόσμο, από την κεντρική Ευρώπη έως τις στέπες της Ρωσίας. Είναι γνωστά τα παλαιολιθικά ειδώλια με τα υπέρ ανεπτυγμένα στήθη και το υπερβολικό μέγεθος των γλουτών και της λεκάνης-κοιλιάς. Είναι γνωστά, αν μη τι άλλο και τα δικά μας κρητικά ειδώλια (Εποχή του χαλκού 3200-1100 π.Χ )με τη θεά/Ιέρεια των Μινωικών ανακτόρων που εκθέτει τα στήθη της χωρίς αιδώ και με περηφάνια. Στο ίδιο μήκος κύματος τα κυκλαδικά ειδώλια και το τέλος εποχής για τη συγκεκριμένη γλυπτική αποτύπωση, με τα πολυμαστικά αγάλματα της Εφεσίας Αρτέμιδος (Έφεσος, παράλια Τουρκίας). Και στην αρχαϊκή εποχή η κατάσταση συνεχίζεται, με απλές προσφορές( λάδι, μέλι)  στην λατρεία της “Κουροτρόφου” και στις αντίστοιχες φροντιστικές θεές πχ Ήρα, Γαία, Δήμητρα κ.α πολύ πριν την αποκαθήλωση της Ελληνίδας θεάς Γαίας, της βαθύζωνου, και της ακόλουθης στέψης του Διός, ως ο μόνος και ακλόνητος αρχηγός του Ολύμπου.

Μπορεί βέβαια η τροφή και το κυνήγι της, να αποτέλεσε ένα από τα βασικότερα ένστικτα της φύσης μας (τα πρωταρχικά εννοούμε) και του όποιου ακόλουθου πολιτισμού επιβίωσης/ικανοποίηση της πείνας, ωστόσο στην γυναικεία υπόσταση και φύση θα έλεγε κανείς, ότι συντέλεσε κατά πολύ και στον όποιο στερεοτυπικό αποκλεισμό της. Αποκλεισμό σε τι; Μα τι άλλο από το  βεβαιωμένο, ακόμα και για τις μέρες μας, δικαίωμα της αρσενικής φύσης στα όποια εγκεφαλικά «προϊόντα» όπως η επιστήμη, οι τέχνες, η γραφή κα. Κατά την MarilynYalom *[…] με τα στήθη τους να αναπαρίστανται σαν μαστάρια ζώου ή σαν καρποί δέντρων, οι γυναίκες κατά παράδοση συγχωνεύονταν στο ζωικό και φυτικό βασίλειο και απομονώθηκαν από τη «διανοητική» ή την «πνευματική» σφαίρα που ήταν κατοχυρωμένη για τους άνδρες. Επειδή οι γυναίκες έχουν στήθη και τη δυνατότητα να προσφέρουν γάλα στα μικρά τους, θεωρήθηκε ότι τα θηλυκά βρίσκονται εγγύτερα στη Φύση απ΄ ό,τι τα αρσενικά-στην πραγματικότητα ήταν η κατεξοχήν προσωποποίηση της φύσης –και επωμίστηκαν μέγιστη ευθύνη για την καθημερινή τροφή όλων-βλέπε την κυρίαρχη εικόνα του κειμένου μας!

Όλα αυτά και άλλα πολλά (πχ Αμαζόνες, με τις οκτακόσιες αναπαραστάσεις τους στην ελληνική τέχνη) πριν την έλευση του Χριστιανισμού και της επερχόμενης ενοχικής –σωματικής κατάστασης (κυρίως στην πρώιμη μεσαιωνική τέχνη), άλλα ταυτοχρόνως και της κάποιας αναβάθμισης-ιερότητας των γυναικείων μαστών. Είναι η τέχνη πάλι, κυρίως η Ευρωπαϊκή, που έσπασε τα κάστρα, είναι συγκεκριμένα η ζωγραφική που ανέδειξε σταδιακά και στο πέρασμα των αιώνων το περισσότερο «όλον» της γυναικείας φύσης , των στηθών έναντι ή μαζί με την κυριαρχία του φαλλού. Η έμπνευση των δημιουργών φυσικά ξεκίνησε από τη γαλακτοφόρο τροφή και αυτό που σήμερα θεωρούμε φυσικό, την Παρθένο δηλαδή να θηλάζει, για τον άνθρωπο του ύστερου Μεσαίωνα ήταν το λιγότερο σοκαριστικό. Αν και ήδη από το 2ο αιώνα υπήρχαν εικονογραφήσεις με την MariaLactans – με τη Μαρία να θηλάζει, η περιοχή της Τοσκάνης έκανε τη διαφορά. Το μοναδικό φαινόμενο της Παναγίας που θηλάζει έγινε το αγαπημένο θέμα των ζωγράφων του 14ου αιώνα και η βρεφοκρατούσα και θηλάζουσα Παρθένος, ήταν πια και έγινε ένα καθιερωμένο γεγονός.

Το πέρασμα των αιώνων έφερε εξελίξεις και σημαντικές θεματικές που αξίζουν μια  εξονυχιστική διερεύνηση  κυρίως για την περισσότερη κατανόηση και των ίδιων μας των εαυτών. Είναι  οι 15ος , 16ος ,και 17ος αιώνες (αναγεννησιακή Γαλλία και Ιταλία) που εγκαθιδρύουν την ερωτική υπόσταση των γυναικείων μαστών, με την παραγωγή της υψηλής τέχνης (κατά κύριο λόγο κατά αστική/ βασιλική παραγγελία), είναι και ο ταραγμένος 18ος με τη Γαλλική επανάσταση και την αντίστοιχη θρυλική αποτύπωση της γυμνόστηθης Γαλλικής Δημοκρατίας (Ρουσσώ), που έφερε στο προσκήνιο την παλιά Ολλανδική νοοτροπία της πολιτικής και αστικής ευθύνης των μητέρων, που οφείλουν οι ίδιες και όχι οι τροφοί να θηλάζουν τα παιδιά τους- υγιείς αυριανούς πολίτες. Σφήνα μεγάλη και η αντίστοιχη ψυχαναλυτική θεωρία του Φρόιντ(19ος ) με το στήθος και το θηλασμό να αποτελούν την πρώτη δραστηριότητα του ανθρώπου και την πρώτη κατάφορη/παράφορη απαρχή της σεξουαλικότητας. Σύγχρονα πια , 20ος & 21ος αιώνες, οι διαδοχικές εξελίξεις έφεραν την απαξίωση και την πλήρη σεξουαλί-κακοποίηση του γυναικείου στήθους με μόνες ίσως φωτεινές εξαιρέσεις το Γυναικείο Απελευθερωτικό Κίνημα με το κάψιμο των σουτιέν (1960)και τη σημερινή αντίσταση των FEMEN** έναντι σε κάθε φασιστική νοοτροπία, σε Ευρώπη και Ρωσία.

Αγαπητέ αναγνώστη το ερώτημα παραμένει και από ότι φαίνεται δεν θα απαντηθεί ποτέ. Σε ποιόν ανήκει τελικά το γυναικείο στήθος, αν όχι στις ίδιες τις γυναίκες όπως αντιστοίχως και ο φαλλός στους άνδρες; Και γιατί η γενναιοδωρία της γυναικείας φύσης, να της αφαιρεί την όποια ιδιοκτησία ακόμα και του ίδιου της του σώματός; Η απάντηση δική σας!

*Έμπνευση για το κείμενο αποτέλεσε το εξαιρετικό βιβλίο της MarilynYalom «Ή ιστορία του γυναικείου στήθους» των εκδόσεων ΑΓΡΑ.
** Πρόσφατα στα δελτία ειδήσεων ανακοινώθηκε η προσπάθεια Γάλλων, να αποτυπώσουν σε γραμματόσημο την αρχηγό των FEMEN σε προτομή ως μια άλλη υπενθύμιση της Γαλλικής Δημοκρατίας. Η αντιστοίχιση αυτή έφερε την αντίδραση τους, μιας και η συγκεκριμένη αποτύπωση του 18ου αιώνα, θεωρείται από το γυναικείο κίνημα υποτιμητική και μονόπλευρη ως προς τη γυναικεία φύση. Σημεία των καιρών και τούτα που ωστόσο ίσως δείχνουν την ασυνείδητη ανάγκη για επανάσταση  ή αλλαγή των πραγμάτων.