«Φόβος – το υπέρτατο μάθημα» | «Scripta manent» | Μιχαήλ Χατζηαναστασίου

Γράφει ο Μιχαήλ Χατζηαναστασίου για την Κουλτουρόσουπα.

“Ὁ φόβος, ὄνομα οὐσιαστικόν, στήν ἀρχή ἑνικός ἀριθμός καί μετά πληθυντικός:

οἱ φόβοι.

Οἱ φόβοι γιά ὅλα ἀπό δῶ καί πέρα”….

Όλοι μας γνωρίζουμε τι εστί φόβος. Αν έπρεπε όμως να τον εξηγήσω με λόγια, σίγουρα θα ξεκινούσα την περιγραφή του με την ευφυέστατη – παραπάνω – καταγραφή της Κικής Δημουλά και θα κατέληγα στο ασφαλές συμπέρασμα, πως ο … φόβος φυτεύειν τύραννον.

Ο Πλάτωνας όρισε τον φόβο, ως την ψυχική ταραχή εκείνη, που προκαλείται από την αναμονή του κακού.

Ενός κακού όμως, που πολλές φορές δεν έρχεται ενώ “καλλιεργείται” και εδώ συναντάμε το εξής παράδοξο, έναν παραλογισμό που δεν έγκειται τόσο στην παρουσία του φόβου, αλλά στην επί της ουσίας ανυπαρξία των ανεπιθύμητων κινδύνων, που ενίοτε μας δυναστεύουν με κόστος, πολλές φορές, ανυπολόγιστο.

“Από όλους τους ψεύτες σ’ αυτόν τον κόσμο, μερικές φορές οι χειρότεροι είναι οι φόβοι μας”… έγραψε πολύ εύστοχα ο Rudyard Kipling και αναρωτιέμαι, πόση αλήθεια άραγε κρύβει μέσα της ετούτη η παρατήρηση?

Τι είναι τελικά ο φόβος μέσα στην απύθμενη αοριστία του;

Αρχέγονο ένστικτο ή επίκτητο συναίσθημα, μέρος ενός γενετικού κώδικα ή … κοινωνικό μάθημα;

Ως αποκύημα της φαντασίας μας πιο πολύ τον βλέπω, σαν ένα φάντασμα που επιβάλλεται στον ψυχισμό μας, μέσω μιας “καστομαρισμένης” κοινωνικής ανατροφής ευρείας αποδοχής, που στόχο έχει τον γενετήσιο επαναπρογραμματισμό μας.

Ας πάρουμε σαν παράδειγμα ένα μικρό παιδί, στα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Δεν γνωρίζει τι σημαίνει φόβος, παρά μόνο αν το … διδάξουμε.

Πολλοί θα υποστηρίξουν, πως η γνώση και η γνωριμία με τους κινδύνους αποτελεί ωριμότητα. Είναι όμως πράγματι έτσι, ή μήπως δεν υπάρχουν καν αντικείμενα φόβου, παρά μόνο ένα ψευδοσυναίσθημα, που καταγράφηκε και αποθηκεύτηκε στην μνήμη μας με αθροιστικά αποτελέσματα και ενδεχόμενες παρενέργειες;

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειώσω, πως πολλές φορές συγχέουμε λανθασμένα τον φόβο με το ένστικτο και την επιφυλακτικότητα, συνδέοντάς τον απόλυτα με μηχανισμούς άμυνας και αυτοπροστασίας. Το ένστικτο, δεν πρέπει να ξεχνούμε, πως λειτουργεί σωστά μόνο όταν μπορούμε να πράξουμε την υπέρβαση σε έναν ανώτερο συνειδησιακά χώρο, που ειναι απαλλαγμένος από θυμικές καταστάσεις επιβίωσης, στὶς οποίες και ζει ο φόβος.

Αυτό δεν ισχύει στις περισσοτέρες των περιπτώσεων, που αφορά την κοινωνική μας συμπεριφορά, σε επίπεδο διαπροσωπικών και όχι μόνο σχέσεων.

Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει υπό ένα καθεστώς φαντασιακού φόβου.

Φοβόμαστε τα συναισθήματά μας, τα συναισθήματα των άλλων, την απόρριψη, την έκθεση, την απογοήτευση και τόσα άλλα, που καμία σχέση άμεση δεν έχουν με τους υπαρκτούς κινδύνους.

Με λίγα λόγια, βιώνουμε έναν ανύπαρκτο και εργαλειοποιημένο φόβο για τον ίδιο μας τον φόβο και μόνο, τον οποίο και καλλιεργούμε επιμελώς ασυναίσθητα και ενίοτε … ασυνείδητα.

Πριν μου χρεώσεις την ταμπέλα του συνωμοσιολόγου αγαπητέ μου αναγνώστη, σκέψου τι δύναμη θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν στα χέρια τους όλοι αυτοί ή μερικοί από αυτούς, που θα μπορούσαν να ελέγχουν και να καθοδηγούν τους φόβους μας σε “επιχειρησιακό” επίπεδο και ως εργαλείο κυριαρχίας.

Διότι ο φόβος παράγει πλούτο και ο πλούτος για να συντηρηθεί και να αυγατήσει, χρήζει ανάγκης προκαθορισμένης τάξης, έλεγχο επιβολής και δεσπωτικής προστασίας, γεγονός το οποίο και επιβεβαιώνει με … ευλάβεια και καθολοκληρίαν την λαϊκή ρήση “ο φόβος κρατά τα έρμα”.