Ντάριο Φο: Ξαναδιαβάζοντας τον «Τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού».
Aπο τον Νίκο Γρυλλάκη
Μετά τον θάνατο του Ουμπέρτο Έκο και της Χάρπερ Λι, ο χώρος της λογοτεχνίας πλήγεται με μια ακόμη απώλεια, αυτή του σπουδαίου θεατρικού συγγραφέα Ντάριο Φο. Ο Φο δεν αποτελεί μια συνηθισμένη περίπτωση λογοτέχνη, καθώς, αν και βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας, έζησε δύσκολα όντας καλλιτέχνης πολέμιος του κατεστημένου, ριζοσπάστης και καυστικός. Τα έργα του κυμαίνονται στη λογική του ειρωνικού χιούμορ, το οποίο θέτει στον αναγνώστη- θεατή προβληματισμούς και κατακρίνει τα κακώς κείμενα της εποχής.
Φυσικά δεν αποτελεί εξαίρεση και το γνωστότερο, ίσως, έργο του «Ο Τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού». Το έργο γράφτηκε το 1970 και ήταν ουσιαστικά πολιτικό σχόλιο του νομπελίστα πάνω στην κατάχρηση της εξουσίας από τις αρχές. Τα πολιτικά σχόλια στο έργο του Φο δεν ήταν κάτι ασυνήθιστο. Γι’ αυτό και ο Φο, λόγω της τολμηρότητας στα έργα του, υπήρξε συχνά σχεδόν επικηρυγμένος. Η ζωή του ήταν διχασμένη ανάμεσα στο τόλμημα της πολιτικής τοποθέτησης και καλλιτεχνικής καταξίωσης αλλά και της επικήρυξης της αστυνομίας με φυλάκιση του ίδιου. Ο «Τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» ήρθε μετά από μια τρομοκρατική επίθεση με στόχο την Εθνική Αγροτική Τράπεζα, η οποία είχε οργανωθεί από ακροδεξιούς.
Το έργο
Μπροστά στο ανέβασμα του επαναστατικού κινήματος, παρόλες τις προσπάθειες των συνδικάτων και των γραφειοκρατών της παλιάς και της νέας αριστεράς να το επαναφομοιώσουν, η εξουσία οδηγείται μοιραία να παίξει αυτή τη φορά το ψεύτικο χαρτί της τρομοκρατίας… Η ιταλική αστική τάξη του 1969… δεν έχει πια ανάγκη από τα σφάλματα των παλιών αναρχικών για να βρει μια πρόφαση και να υλοποιήσει την ολοκληρωτική της φύση, παγιδεύοντας τους νέους αναρχικούς με μιαν αστυνομική σκευωρία… Η μπόμπα του Μιλάνου έσκασε εναντίον του προλεταριάτου. Προορισμός της ήταν να χτυπήσει τα λιγότερα ριζοσπαστικοποιημένα στρώματα του πληθυσμού, ώστε να τα κάνει να συμμαχήσουν με την εξουσία, και να καλέσει σε συσπείρωση την αστική τάξη (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Η πλοκή του έργου συναντά έναν περίεργο, θα λέγαμε, τύπο, να ερευνά την φαινομενική αυτοκτονία ενός αναρχικού. Μέσα από το έργο βλέπουμε την διαφθορά των αστυνομικών και τον φόβο τους μπροστά στον πρωταγωνιστή, ο οποίος μέσα από κωμικοτραγικές καταστάσεις προσπαθεί να αποκαλύψει την σαθρότητα του συστήματος και την πλεκτάνη τους.
Στην ελληνική θεατρική σκηνή:
Στην Ελλάδα, το έργο του Φο ανέβηκε στο Θέατρο Κάππα το 2013, σε σκηνοθεσία του Σπύρου Παπαδόπουλου, ο οποίος έπαιζε και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η παράσταση ανέβηκε και στη Θεσσαλονίκη, πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Κήπου, 2012 και την επόμενη χρονιά, Οκτώβριος 2013, την φιλοξένησε το Θέατρο Αριστοτέλειον. Για τη συγκεκριμένη παράσταση είχαμε γράψει σχετικά, δείτε εδώ.
Ο Ντάριο Φο γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου του 1926 και πέθανε στις 13 Οκτωβρίου του 2016, από πνευμονία.
Φωτογραφικό υλικό
