Η θεατρική ΕΥΤΕΛΕΙΑ που σπάει ταμεία και ο φαύλος κύκλος.
Άρθρο της Πίτσας Στασινοπούλου
Αφού απονείμαμε πανηγυρικά τα θεατρικά μας βραβεία, τους επαίνους και τα ξινά βατόμουρα, ας μιλήσουμε λίγο για… τέχνη. Που για κάποιους μεταφράζεται σε «ψώνιο» ή «λόξα» και για κάποιους –πολλούς – άλλους, σε συνειδητό «εμπόριο» φτηνότατης υποστάθμης. Πριν λίγο καιρό είχα αναφερθεί στην «υποτίμηση του θεατρικού κοινού» από δήθεν εναλλακτικούς/ πρωτοποριακούς/ ψαγμένους/ κουλτουριάρηδες κλπ. καλλιτέχνες που βαφτίζουν «παραστάσεις», ανεκδιήγητα εκτρώματα. Στο παρόν όμως άρθρο, η ουσία του θέματος είναι πολύ διαφορετική και σαφώς χειρότερη, με κοινό παρονομαστή βεβαίως των δύο περιπτώσεων τον απαράδεκτο υποβιβασμό της θεατρικής τέχνης, που εν προκειμένω ξεκινά από άλλη αφετηρία. Συγκρίνοντας μεταξύ της αλλοπρόσαλλης «απόπειρας παράστασης» ενός ψωνισμένου που πειραματίζεται εις βάρος μου, και της πολυδιαφημισμένης παράστασης ενός σταρ που μου πουλά ακριβά… γελοία, φτηνά, χυδαία «προϊόντα μιας χρήσης», δεν έχω δίλημμα να αποφασίσω ΠΟΙΟΣ είναι πιο ανήθικος. Γιατί ο πρώτος, όπου κι αν ποντάρει, είναι πιθανό να ΜΗΝ έχει επίγνωση της ανεπάρκειάς του, ενώ ως μη φίρμα, έχει σαφή επίγνωση ότι απευθύνεται σε περιορισμένο κοινό… ατυχών θεατών. Ο «σταρ» όμως, ποντάρει αδιάντροπα στην τσέπη του μεγάλου κοινού, μοσχοπουλώντας ό,τι χειρότερο και φτηνιάρικο διαθέτει η… αποθήκη του! Και κάπου εδώ προκύπτει ο φαύλος κύκλος και ο άλυτος κόμπος του γόρδιου δεσμού…
Μια ματιά στις παραστάσεις των τελευταίων χρόνων, είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική. Μεταξύ τους θα συναντήσουμε αρκετές, υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου με παράλληλη εμπορική επιτυχία ως ευτυχή συγκυρία. Ταυτόχρονα όμως θα συναντήσουμε και πολλές «αμφιλεγόμενες», η απήχηση των οποίων και μάλιστα εν καιρώ «κρίσης», μας κάνει να τρίβουμε τα γουρλωμένα μάτια μας και να ελέγχουμε με ανησυχία την κατάσταση των εγκεφαλικών μας κυττάρων! Καρτερικές ουρές εν είδει ιερού προσκυνήματος μέχρι κλεισίματος του δρόμου, αδιαχώρητο στις αίθουσες μέχρις ασφυξίας, παρακάλια και μαλλιοτράβηγμα για ένα πολύτιμο εισιτήριο… Αν δεν έχουν εξαντληθεί στην προπώληση, «άμα τη ανακοινώσει» του θαυμαστού συμβάντος! Και η φράση – δικαίωση «soldout» να φιγουράρει φαρδιά- πλατιά προκαλώντας εντυπώσεις και θριαμβολογίες.
Βέβαια οι συγκεκριμένες «sold out» παραστάσεις, μόνο τυχαίες δεν είναι. Κατ’ αρχήν στελεχώνονται από πιασάρικα ονόματα – τηλεοπτικές φίρμες, ευρέως γνωστές. Κατά δεύτερον βασίζονται σε κείμενα κατά προτίμηση «κωμικά», γιατί «στην δύσκολη σημερινή εποχή ο κόσμος έχει ανάγκη το γέλιο», κατά τις κλισέ αφελείς δηλώσεις των συντελεστών. Η οποία κωμικότητα εν προκειμένω συνίσταται κατά κανόνα σε βωμολοχία, χυδαιότητα, φτηνές εξυπνάδες ή κρυάδες, χιλιοειπωμένα κλισέ, γελοία στερεότυπα και πάει λέγοντας… με εξαιρετική προτίμηση στο σεξ και ΟΛΕΣ τις εκδοχές του, ως ασυναγώνιστο «νούμερο ένα» αντικείμενο γέλιου! Με μπόλικα καραγκιοζιλίκια και φτηνιάρικες ατάκες του… προηγούμενου αιώνα! Υπάρχει όμως και μια κατηγορία «σοβαροφανών» παραστάσεων, πάντα φυσικά με φανταχτερό περιτύλιγμα «κραχτών», όπου το κοινό θα διαπιστώσει ιδίοις όμμασι και… ιδίοις εξόδοις, όλη την ρηχότητα και ευτέλεια του περιεχόμενου, έξυπνα καλυμμένου από την τεχνητή σοβαροφάνεια. Και φυσικά όλες αυτές οι παραστάσεις τυγχάνουν απίστευτης προβολής, μέχρι πλύσης εγκεφάλου από τους φιρμάτους συντελεστές με την απεριόριστη πρόσβαση στα μέσα! Που ως μαϊντανοί δεν αφήνουν πάνελ, σώου, τηλεπαιχνίδι, εκπομπή, μέχρι… μαγειρικής ανακατεύοντας στην κατσαρόλα, που να μη μιλήσουν… όλως τυχαίως, για την «σούπερ επιτυχημένη τους παράσταση που σκίζει» με πάσα λεπτομέρεια!
Μετά από όλα αυτά, δεν θέλει πολύ το κοινό να τσιμπήσει. Αλλά από αυτό, μέχρι τις απίστευτες ουρές, μεσολαβεί ένα δυσερμήνευτο… λογικό κενό που παραπέμπει ξεκάθαρα σε φαύλο κύκλο. Γιατί ο δημιουργός της γελοιότητας παριστάνει τον «αθώο» και πλασάρει το προϊόν του ως «αυτό που θέλει κι έχει ανάγκη το κοινό» και από την άλλη το κοινό τον επιβεβαιώνει, στηρίζοντάς το με απίστευτη συμμετοχή. Και η κερδοφόρα ευτέλεια διαιωνίζεται σε ένα διαρκές εμπορικό «πάρε-δώσε» και δεν έχει τελειωμό. Με τον «καλλιτέχνη» επιπλέον να καμαρώνει ότι επιτελεί… υψηλό κοινωνικό λειτούργημα βοηθώντας με την «τέχνη» του τον κόσμο να ξαλαφρώσει από τα δύσκολα! Το θράσος να βαφτίζει «τέχνη» όλη τη σαβούρα της προχειρότητας που προκλητικά μας πετά στη μούρη, ουδόλως τον απασχολεί. Γιατί το κάνει με πλήρη συνείδηση και είναι αυτό που τον καθιστά ανήθικο έμπορο της ανάγκης για υγιή ψυχαγωγία και διέξοδο από μια ασφυκτική πραγματικότητα.
Ε, λοιπόν ΟΧΙ, κύριοι-ες των γελοίων stand up comedies, που έχετε αναλώσει όλη την (ανύπαρκτη) φαντασία σας σε παρωχημένα κι εμετικά σεξουαλικά «αστεία»… όχι κ. Σεφερλή με τα χιλιοπαιγμένα βλακώδη καραγκιοζιλίκια… όχι κύριοι των «επιθεωρήσεων» της μαύρης συμφοράς…. όχι κ. κ. Ρήγα- Αποστόλου, κ. Λαζόπουλε, κ. Μουτσινά και λοιποί της ίδιας τηλε-εμπορικής συνομοταξίας που με την αλαζονεία του φιρμάτου ατενίζετε το κοινό αφ’ υψηλού ως «πλέμπα». Και με τη στερεμένη έμπνευση προσβάλλετε τη νοημοσύνη μας με αφελή κείμενα και ατάκες συνοικιακού καφενείου που μπουχτίσαμε, ποντάροντας στο γαργαλητό και τα κατώτερα ένστικτα, προκειμένου να γεμίσετε το ταμείο. Αν δεν έχετε το ήθος, την ικανότητα ή το ταλέντο να ανεβάσετε το πολιτιστικό επίπεδο, τουλάχιστον μην το κατεβάζετε στα τάρταρα! Το χιούμορ στην τέχνη είναι πολύ δυνατό όπλο για να το καταντάτε… πανηγυρτζίδικο νεροπίστολο της πλάκας! Το επιχείρημά σας, βασισμένο στο δόγμα του στρεβλού «περνάμε καλά» και του αντίστοιχου των καναλιών, ότι «αυτά θέλει ο κόσμος, αυτά του δίνουμε», είναι σαφώς εκ του πονηρού. Όσο κι αν ο κοινούς νους δυσκολεύεται να ερμηνεύσει το φαινόμενο της τόσο μεγάλης αποδοχής μιας συσσωρευμένης φτήνιας κι ο ψυχολόγος… σχίζει το πτυχίο του, εντούτοις υπάρχει εξήγηση. Που σε καμιά περίπτωση βέβαια δεν απενοχοποιεί το κοινό- συνεργό, γιατί η φυσική ροπή προς την ευκολία και η περιέργεια απέναντι στην πρόκληση ή την κλειδαρότρυπα είναι μεν λογικές ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά όταν αυτές χρυσοπληρώνονται, το πράγμα θέλει τον… ειδικό του!
Θα μου απαντήσετε ότι υπάρχουν πολλές επιλογές, ότι κανείς δεν υποχρεώνει κανέναν. Θα συμφωνήσω, αλλά ας δούμε τον απλοϊκό ισχυρισμό σας πιο προσεκτικά … Μεγάλο μέρος του κοινού που σας ακολουθεί, έχει αποδείξει παράλληλα ότι μπορεί να ξεχωρίζει τις αυθεντικές ποιοτικές επιλογές, να διακρίνει το καλό κείμενο, το έξυπνο χιούμορ, την έμπνευση του δημιουργού και να τα ανταμείβει.Αυτό όμως που πονηρά παραβλέπετε είναι η ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΕΥΘΥΝΗ σας στον εθισμό του στη φτήνια! Γιατί δεν δίνετε στον θεατή αυτό που θέλει, αλλά αυτό στο οποίο τον ΕΘΙΣΑΤΕ ΝΑ ΘΕΛΕΙ, παγιδεύοντάς τον με έξυπνο μάρκετινγκ, υποβάλλοντάς τον σε πλύση εγκεφάλου, συνεχείς επαναλήψεις, λαμπερά ονόματα, καταιγιστική διαφήμιση. Και υπό αυτές τις συνθήκες, η «ελευθερία» επιλογής είναι έντονα αμφιλεγόμενη και η επιλογή μάλλον… κατευθυνόμενη. Άλλωστε πάνω σ’ αυτή τη διαχρονική θεωρία της «χειραγώγησης της μάζας» στηρίζεται όλη η φιλοσοφία των πωλήσεων και της διαφήμισης. Προφανώς η προχειρότητα είναι πολύ πιο εύκολη από το παίδεμα στη δημιουργία και όταν η δοκιμασμένη συνταγή φέρνει κέρδη και το εμπόριο είναι αποδοτικό, δεν ρισκάρεις για… την τέχνη. Οπότε, αφήστε κατά μέρος τις ανήθικες υποκρισίες του «αθώου ψυχαγωγού» και ομολογήστε έντιμα: « Η επιχείρηση ΕΥΤΕΛΕΙΑ πάει πρίμα και δεν είμαι τρελός σε τέτοιους καιρούς να ρισκάρω…». Έτσι, θα σας παραδεχτώ!
.
Μα εκεί που θα υποκλιθώ, είναι όταν δω κάποια στιγμή να συναισθάνεστε τον ρόλο και την ευθύνη σας και να σπάτε τον φαύλο κύκλο που ΕΣΕΙΣ δημιουργήσατε, βουλιάζοντας στην αλλοτρίωση. Μόνο εσείς μπορείτε να το κάνετε και λιγότερο το παγιδευμένο- παραπλανημένο κοινό, τις αντιστάσεις του οποίου, ένα ολόκληρο σύστημα έχει φροντίσει επιμελώς χρόνια τώρα να ευνουχίσει. Αν λοιπόν διαθέτετε ΤΣΙΠΑ και ΤΑΛΕΝΤΟ, κάντε το ΤΩΡΑ!!! Γιατί δεν υποτιμάτε μόνο το θέατρο, το κοινό και κάποιους ταλαντούχους ηθοποιούς, αλλά πρωτίστως τους εαυτούς σας και την όποια ιστορία διαθέτουν κάποιοι από εσάς. Αν όχι, εμπορευτείτε αλλά μην υποκρίνεστε, άλλο «υποκρισία» κι άλλο «υποκριτική»! Αν και σ’ αυτή την περίπτωση είναι εντιμότερη η απόσυρση. Όλα κάνουν τον κύκλο τους και κάποτε οι δεξαμενές στερεύουν. Και είναι προτιμότερη μια δεξαμενή άδεια παρά γεμάτη βρωμερά απόβλητα… Βλέπετε πέρα από το ταμείο, υπάρχει και μια… ρημάδα τέχνη, που να πάρει! Και ως στοιχείο πολιτισμού εμπεριέχει την έννοια του ΗΘΟΥΣ! Καταλάβατε, κύριοι πωλητές ευτέλειας;
Φωτογραφικό υλικό
