Υπάρχουν λόγοι που στέκουν πάνω από τον λόγο, και μουσικές που δε γεννιούνται για να εντυπωσιάσουν, αλλά για να οδηγήσουν την ψυχή προς το φως. Σε μια εποχή αλλοτρίωσης και πνευματικής λήθης, κάποιοι λίγοι τολμούν να γίνουν σκαλοπάτι – διακριτικό και ταπεινό – για να πλησιάσει ο άνθρωπος πιο κοντά στο μυστήριο της αγάπης του Θεού. Ο Άγιος Παΐσιος υπήρξε τέτοιο σκαλοπάτι. Με τη ζωή του, την σιωπή του, την απλότητα, τον φωτισμένο λόγο του και τη θυσιαστική του αγάπη άγγιξε καρδιές πέρα από τα σύνορα της πίστης γινόμενος φάρος που φώτισε τον δρόμο της επιστροφής στην αγάπη.
Σε μια τέτοια στιγμή μας οδηγεί ο Πέτρος Γαϊτάνος, ένας καλλιτέχνης που δεκαετίες τώρα, δεν ακολουθεί την επιφάνεια της τέχνης αλλά υπηρετεί ένα βάθος μακριά από το θόρυβο του κόσμου. Με φωνή που μοιάζει προσευχή και με παρουσία που θυμίζει λειτουργία εσωτερική, συνθέτει όχι απλώς καλλιτεχνικά έργα αλλά προσκυνηματικές εμπειρίες.
Με αφορμή την παράστασή του αφιερωμένη στον Άγιο Παΐσιο, μας μιλά όχι ως καλλιτέχνη μόνο, αλλά ως άνθρωπο που επιλέγει να σταθεί, χρόνια τώρα, στον χώρο του Ιερού και να τραγουδά όχι για να ακουστεί, αλλά για να προσκαλέσει τον άνθρωπο σε εσωτερική ακρόαση. Να μας δείξει, χωρίς θόρυβο, τον ουρανό….
Συνέντευξη του κατανυκτικού Πέτρου Γαϊτάνου στην Ελπίδα Παπαδανιήλ για την Κουλτουρόσουπα
.jpg)
Ε.Π.: Πώς γεννήθηκε η ιδέα για αυτήν την παράσταση αφιερωμένη στον Άγιο Παΐσιο;
Π.Γ.: Αυθόρμητα, από καρδιάς. Συνάντησα πριν τριάντα περίπου χρόνια τα βιβλία του γέροντα σχετικά με τη ζωή και τους λόγους του και με συνεπήραν!
Έτσι το 2015 που έγινε η αγιοκατάταξή του, δημιουργήθηκε η ιδέα από μια εταιρεία να δημιουργήσουμε μια εργασία αφιερωμένη στον άγιο, ακολούθως μπήκα στη διαδικασία να μελετήσω ενδελεχώς ξανά τα βιβλία που ήταν σχετικά με τον άγιο γέροντα, βρήκα μουσικούς, ψάλτες, τεχνικούς και ξεκίνησα να κάνω αυτή την εργασία που ολοκληρώθηκε με 6 δίσκους και μια κασετίνα με τον τίτλο « Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης – Μιλώντας με τον Γέροντα, ακούγοντας τον Άγιο – Ο βίος, οι λόγοι & οι ύμνοι του». Η κασετίνα κυκλοφόρησε και έγινε πολλαπλά πλατινένια φτάνοντας σε χιλιάδες σπίτια και αυτιά, όπως και καρδιές που παρακινήθηκαν λίγο παραπάνω προς το άγιο που εμπνέει ο καλός μας άγιος.
Ακολούθως σκέφτηκα πως θα ήταν ωραία ιδέα αυτή η εργασία να προσαρμοστεί και να παρουσιαστεί ζωντανά, έτσι φτάσαμε στο σήμερα όπου η ζωντανή προσαρμογή της φτάνει σε μεγάλα θέατρα στην Ελλάδα και τον κόσμο, με αρχή την παράστασή μας στη Θεσσαλονίκη στις 12 Ιουλίου στο θέατρο Γης, την ημέρα της γιορτής του αγίου!
Ε.Π.: Ποιος είναι ο ρόλος σας στην παράσταση και πώς βιώνετε την ερμηνεία του;
Π.Γ.:Είναι πολλοί οι ρόλοι μου. Υπάρχω ως αφηγητής, ερμηνευτής των ύμνων, κάνω την καλλιτεχνική επιμέλεια, σκηνοθετώ την παράσταση, κάνω διεύθυνση παραγωγής και συντονίζω το σύνολο της παραγωγής με όλους τους συντελεστές.
Ο κάθε ρόλος λοιπόν έχει διαφορετικές ευθύνες και εμπειρίες. Η πιο δυνατή είναι του ερμηνευτή, αφηγητή-ψάλτη που ζωντανά την ώρα της παράστασης δονείται μέσα στην καρδιά του έργου, ενώ οι άλλοι ρόλοι βιώνονται μέσα σε χρόνο μυστικό και μόνος, όταν στον ιδιαίτερο χώρο μου μόνος όλα αυτά τα χρόνια δημιουργούσα και προσάρμοζα την εργασία μέσα από πνευματική διαδικασία και αυθόρμητη αγάπη σε ότι καλό και αγαθό.
Ε.Π.: Πώς προσεγγίσατε τη φιγούρα ενός τόσο αγαπητού σύγχρονου Αγίου μέσα από τη μουσική και την αφήγηση;
Π.Γ.:Η βάση είναι η ζεστασιά της καρδιάς μου και η διάθεσή μου να ασχολούμαι με ότι άγιο.Με αυτή τη διάθεση όταν συνάντησα πνευματικά τον άγιο γέροντα φωτίστηκε η καρδιά μου, ένιωσα αυτή την ιδιαίτερη ομορφιά.
Μετά όταν προέκυψε και η εργασία μου η αφιερωμένη σε αυτόν, αναζήτησα ποια στοιχεία έχω στα «χέρια μου» και ποιους τρόπους ώστε να μεταφέρω τη δική μου εμπειρία στον κόσμο. Έτσι συστράτευσα τις αναφορές των βιβλίων με τη ζωή και τα ατόφια λόγια του, ενώ στη διάρκεια της δημιουργίας της και θέλοντας να πάρω μαζί μου χιλιάδες ακόμη ταξιδιώτες σε αυτό το ταξίδι αναδύθηκε από μέσα μου το άκτιστο αγαθό της μουσικής που είναι και ο κύριος χώρος της έκφρασής μου! Έτσι απλά και αποκαλυπτικά πολλές φορές κατευθυνόμενος από τη διάθεσή μου προς το άγιο και την καθοδήγηση του άγιου προς την γήινη αντίληψη των αοράτων αγαθών καταλήξαμε σε αυτή τη δημιουργία μουσικής και λόγου. Να μην προσπερνάμε πως εγώ δεν ξέρω πως να ταιριάξω την ατέλειά μου μέσα σε όλα αυτά και ας φαντάζουν άξια προς εμένα.
Ε.Π.: Ο λόγος και το ήθος του Αγίου Παϊσίου είναι βαθιά πνευματικά. Πώς μεταφέρεται αυτό μέσα από τη μουσική τέχνη;
Π.Γ.:Εκεί έρχεται το βίωμα και η διάθεση του καλλιτέχνη που αν δεν υπάρχουν το αποτέλεσμα προκύπτει ρηχό και ενίοτε ξένο προς το υποσυνείδητο του ακροατή – θεατή, σχετικά με την αλήθεια της πηγής της έκφρασης.
Όλα πρέπει να αγιάζονται μέσα από τις διαθέσεις και τα ταλέντα των τεχνών που θα συνταχθούν για να μεταφέρουν τη δύναμη και το βάθος του πνευματικού ήθους ανάλογων μορφών αγίων ή ανάδειξης κειμένων, προσευχών, ύμνων και γενικά πνευματικού υλικού της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
Η μουσική έχει βέβαια μια υπερδύναμη, πάντα όμως παίρνει τη μορφή που της δίνουν οι διαθέσεις μας, αγαθές ή πονηρές, εδώ λοιπόν κινούνται αγαθά και βρίσκουν κάθε αγαθή άλλη διάθεση για να δουν το άγιο τοπίο, όπως έλεγε και ο άγιος γέροντας «για να δεις άγγελο, πρέπει να γίνεις κι εσύ άγγελος…».
Από τη δική μου εμπειρία, θα σας έλεγα όπως εν τέλει το αντιλαμβάνομαι, ότι δεν συμμετέχω σε ότι άξιο, κινούμαι με τη διάθεση της καρδιάς μου και παρασύρομαι σαν όχημα σε ένα αποτέλεσμα. Άλλωστε τι από όσα έχω και αξίζει είναι δικό μου; Όπως έλεγε και ο καλός μας άγιος «μόνον οι αμαρτίες είναι δικές μας…». Ακολούθως ότι μου δίνει ο Θεός σε αυτό κινούμαι και πολύ συχνά αισθάνομαι άβολα που ασχολούμαι με τόσο άξιες δράσεις και δημιουργίες, γνωρίζοντας την αδυναμία μου μέσα σε αυτές τις δυνάμεις…!Ίσως γιατί έτσι αναδεικνύεται η δύναμη του Θεού, όπως είχε πει και ο ίδιος ο Θεός στον Παύλο και όπως αναφέρει ο ίδιος ο Απόστολος στην Β΄ προς Κορινθίους επιστολή του!
Εν κατακλείδι, διαχειρίζομαι ότι μου είναι δοσμένο και αυτό χρησιμοποιώ, ελπίζω καρποφόρα προς ωφέλεια των πολλών και πάντα κατά το θέλημα του Θεού.
Ε.Π.: Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο απόφθεγμα ή συμβουλή του Αγίου Παϊσίου που σας αγγίζει προσωπικά και πώς σας έχει επηρεάσει σε προσωπικό και ίσως καλλιτεχνικό επίπεδο;
Π.Γ.: Είναι πολλά! Ας θυμηθούμε μερικά: «Δεν υπάρχει γλυκύτερο πράγμα από την αδικία…», «Νά ἀποφεύγετε τά τρία “φ”, δηλαδή τή φιληδονία, τή φιλοδοξία καί τή φιλαργυρία», «οι άνθρωποι ανάλογα τις διαθέσεις τους συμπεριφέρονται είτε σαν τη μύγα που επιλέγει τις ακαθαρσίες και εκεί συχνάζει, είτε σαν τη μέλισσα που επιλέγει το νέκταρ των ευωδιαστών λουλουδιών, από το οποίο βγαίνει και το εύγευστο μέλι…» και τόσα άλλα. Και βέβαια οι λόγοι αυτοί με επηρέασαν στη ζωή μου από όλες τις μεριές. Ο άγιος γέροντας έχει επηρεάσει πολύ την αντίληψη της ζωής μου σε όλα πολύ ωφέλημα και αυτό προσπαθώ να επικοινωνήσω τώρα με αυτή την παράσταση και προς τον κόσμο, προς ωφέλειά του.
Ε.Π.: Η παράσταση συνδυάζει μουσική, αφήγηση, εικόνα; Πείτε μας λίγα λόγια για τη σκηνοθετική της δομή.
Π.Γ.:Όλα έχουν γίνει απλά και αυθόρμητα, άφησα την καρδιά και τις διαθέσεις μου να τις παρασύρει το άγιο ποτάμι. Ότι ενδιαφέρον, πρωτότυπο, ταλαντούχο και αξιόλογο υπάρχει σε αυτές να ρωτήσετε τον Θεό και τον άγιο. Εγώ δεν ξέρω.
Για ό,τι ατελές υπάρχει εκεί ίσως μπορώ να σας πω τη γνώμη μου γιατί το κατέχω.Συγνώμη που φαντάζουν τα λόγια μου ταπεινά και κάπως, δεν ξέρω πως αλλιώς να σας εξηγήσω τη δημιουργία αυτής της όντως θεάρεστης εργασίας. Εργαλείο στα χέρια του Θεού θέλω να είμαι, Εκείνος σκηνοθέτησε και κατηύθυνε τα πάντα.
Ε.Π.: Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση σε αυτήν τη δημιουργία;
Π.Γ.:Πως να ταιριάξω τον εαυτό μου μέσα της.
Ε.Π.: Η παράσταση αυτή δεν είναι απλώς καλλιτεχνική πρόταση αλλά μαρτυρία. Τι μαρτυρεί, κατά τη γνώμη σας, στον σύγχρονο άνθρωπο;
Π.Γ.:Ό,τι ο άγιος εκφράζει μέσα από την άξια ζωή του.Ό,τι οι άγιες Γραφές αιωνίως εκφράζουν και μαρτυρούν μέσα από τον ατόφιο λόγο του τριαδικού Θεού, κι εδώ ένας μόνος και άξιος άνθρωπος μας τα γεφυρώνει στο σήμερα, με έναν σημερινό λαϊκό τρόπο, εκεί που ζούμε τα ίδια χρονικά χαρακτηριστικά της εποχής μας και ο άγιος αξιώνεται να τα ταιριάξει όπως μπορεί το ατελές μυαλό και η αδιάφορη καρδιά μας αδυνατεί να τα καταλάβει με τη νόηση και την καρδιά.
Ε.Π.: Η τέχνη συχνά μας καλεί να «υψώσουμε» την ψυχή. Πότε νιώθετε ότι αυτό συμβαίνει αληθινά πάνω στη σκηνή;
Π.Γ.: Όταν την ταπεινώνουμε.
Ε.Π.: Πιστεύετε πως μέσα από τον βίο των Αγίων, ο άνθρωπος μαθαίνει τελικά να υπομένει ή να μεταμορφώνεται;
Π.Γ.: Μαθαίνει και αυτά. Μαθαίνει καλύτερα τον εαυτό του και την κατάστασή του και…. ανάλογα το χώρο που δίνει στον Θεό έτσι κι Εκείνος εργάζεται προς τη σωτηρία του και την επαναδημότευσή του κοντά Του. Έτσι τα καταλαβαίνω.
Ε.Π.: Ποια είναι η ανταπόκριση του κοινού; Υπάρχουν συγκινητικές στιγμές που θα θέλατε να μοιραστείτε;
Π.Γ.:Υπάρχουν πολλές, προτιμώ να αφήνω αυτές τις στιγμές να συμβαίνουν το δυνατόν μυστικά, οι άνθρωποι αυτοί ξέρουν και αυτούς αφορά.
Ε.Π.: Ποιο μήνυμα θέλετε να κρατήσει ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση;
Π.Γ.: Όλα είναι δυνατά αν τα θελήσουμε, η ίδια η αγιοσύνη που είναι το υψηλότερο κατόρθωμα του ανθρώπου είναι εκεί και ο καθένας μας μπορεί να το φτάσει, να το εγκολπωθεί, να το κερδίσει. Θέλουμε πράγματι; Μακάρι τουλάχιστον να θέλουμε, να θέλουμε.
Ε.Π.: Έρχονται νέοι να παρακολουθήσουν την παράσταση; Πιστεύετε ότι οι νέοι “διψούν” για πνευματικό περιεχόμενο; Μήπως τους λείπει στις μέρες μας;
Π.Γ.:Και ναι και όχι. Δεν είναι θέμα ηλικίας, αλλά διάθεσης. Είναι όμως γεγονός ότι αδικούμε τους νέους που τους αποθαρρύνουμε με τις ζωές μας και την κατάσταση της κοινωνίας μας προς το καλό και αγαθό.
Από την άλλη τόσα χρόνια βλέπω οι νέοι να μεγαλώνουν και να γίνονται ίδιοι με τους μεγαλύτερους που είχαν. Έτσι αν μου επιτρέπετε, δεν ξεχωρίζω τους ανθρώπους σε τίποτα, παρά στις διαθέσεις του είναι τους. Σκεφτείτε ο νεαρός Αρσένιος όταν ήταν παιδί και έφηβος αλλά και μετά, μέσα στην ίδια αμαρτωλή κοινωνία δεν ζούσε; Γιατί είδε τον Χριστό; Γιατί θυσιάστηκε; Γιατί ο πόθος του για το καλό άλλαξε τα πάντα στη ζωή του και εν τέλει έγινε Παΐσιος και τώρα Άγιος Παΐσιος! Τι έχουν να απολογηθούν οι συνομήλικοί του! Άρα επιτρέψτε μου να πω, πως οι μέρες είναι ίδιες και οι άνθρωποι το ίδιο, μόνον οι διαθέσεις είναι που ξεχωρίζουν τον κάθε άνθρωπο και μέσα από αυτές βρίσκει το δρόμο της απόλυτης δικής του επιλογής…
Τέλος θέλω να εκφράσω τη λύπη μου που με αυτές τις αιώνιες ανθρώπινες ατελείς διαθέσεις, η εποχή μας βρίσκει τους νεαρούς του σήμερα διατεθειμένους να αδιαφορήσουν ακόμη περισσότερο στα καλέσματα της λήθης σε ό,τι το υποσυνείδητο του ανθρώπου δημιούργησε εκεί έξω από τον παράδεισο.
Τέλος επιτρέψτε μου να πω πως, ναι νιώθω καλά που δημιούργησα και προσπαθώ να εμπνεύσω μέσα από τον άγιο λόγο του Αγίου Παϊσίου όλους μας και βεβαίως και τους νέους μας. Ο καθένας λοιπόν ελεύθερα ας επιλέξει ό,τι αγαπά και θέλει.
Ε.Π.: Έχετε υπηρετήσει με συνέπεια την εκκλησιαστική και παραδοσιακή μουσική. Τι σημαίνει για εσάς αυτό το μονοπάτι και πιστεύετε ότι η φωνή μπορεί να είναι ένας τρόπος προσευχής για εσάς;
Π.Γ.:Η παραδοσιακή μουσική είναι μεράκι, ρίζα και μνήμη, τιμή στους προγόνους και το απόσταγμα της έκφρασης των ανθρώπων που έζησαν πριν μας. Έχει δύναμη και πλούτο πολλαπλά. Άλλωστε τα γονίδια έντονα με συνεπαίρνουν σε ότι είναι οικείο τους πανελλαδικά, αλλά και ειδικά από τις ιδιαίτερες καταγωγές μου.Η εκκλησιαστική μουσική είναι…!!!! Όλα και για πάντα αιωνίως! Η φωνή ναι βέβαια είναι τρόπος προσευχής και γίνεται βαθύτερος όταν συνειδητοποιώ ότι ο ήχος της δεν μου ανήκει και προσπαθώ μάλλον να τον ενεργοποιώ για το λόγο που μου δόθηκε. Την έμπνευση της μετάνοιας.
Ε.Π.: Ο Άγιος Παΐσιος μιλούσε με απλότητα, όμως άγγιζε βάθη ψυχής. Πώς μπορεί η σύγχρονη τέχνη να ξαναβρεί αυτή την καθαρότητα;
Π.Γ.: Μόνον με την άγια διάθεση. Οτιδήποτε άλλο είναι επισφαλές, εκτεθειμένο στην αμαρτία του εγώ μας. Βλέπετε μόνον η τέχνη που περιέχει το άγιο διαρκεί, όλες οι άλλες που είναι; Και ο άνθρωπος υποσυνείδητα πληροφορείται και κρατάει ότι του είναι οικείο, ακόμη και αν αρνείται να το εγκολπωθεί.
Ε.Π.: Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας μετά την παράσταση αυτή;
Π.Γ.: Πολλές συναυλίες με όλα τα ρεπερτόριά μου στην Ελλάδα και στα πέρατα της γης. Με γοητεύουν οι νέες πρωτόγνωρες δράσεις κι έτσι έχω στα σχέδιά μου διάφορες τέτοιες δράσεις που θα τις ανακαλύψετε μέσα στα επόμενα χρόνια, Θεού θέλοντος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΝΑΥΛΙΑ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΓΗΣ ΕΔΩ
