Μια από τις κορυφαίες στιχουργούς και ποιήτριες της σύγχρονης ελληνικής μουσικής, η Λίνα Νικολακοπούλου δεν έγραψε απλώς τραγούδια — έπλασε λέξεις που έγιναν μνήμες. Με λόγο βαθύ, ποιητικό και υπαινικτικό, μίλησε για τον έρωτα, τον χρόνο, τη γυναίκα, την απουσία – όχι κραυγαλέα, μα υπαρξιακά. Στα τραγούδια της δεν ακούς απλώς στίχους. Ακούς σκέψεις που κάποτε φοβήθηκες να πεις. Παραμένει άχρονη και πάντα σύγχρονη – γιατί η γλώσσα της καρδιάς, όταν ειπωθεί με αλήθεια, δεν παλιώνει ποτέ.
Ένας υπέροχος άνθρωπος, μια Μεγάλη Κυρία της ποίησης και της στιχουργικής ανατρέχει στις δημιουργίες της και βγάζει στο φως κείμενα και χορικά, στίχους και τραγούδια που μένουν στο σκοτάδι. Έτσι και η παράσταση «Χορικά Ύδατα» δημιουργήθηκε μέσα από τα ίδια της τα ίχνη, μέσα από τη συγγραφή χορικών για θεατρικές παραστάσεις από τη δεκαετία του ΄80 μέχρι πρόσφατα.
«Θυμήθηκα με συγκίνηση το καρδιοχτύπι μου για το αν θα τα καταφέρω, τις μέρες και τις νύχτες που μελετούσα τα έργα, τη νεανική μου ορμή και την άγνοια κινδύνου για το πόσο ψηλά έπρεπε να μπει ο πήχης. Στο ανέβασμα της παράστασης Χορικά Ύδατα, ένιωσα με ανακούφιση ότι η ορμή των νιάτων δικαίωσε το εγχείρημα. Βεβαίως τώρα το δέος μου είναι πολύ μεγαλύτερο από τότε και η ανάγνωση των αρχαίων κειμένων και του λόγου των ποιητών με ξεναγεί σε άλλες διαστάσεις, της ομορφιάς και της πληρότητας αυτής της τέχνης».
Αεικίνητη, πολυσχιδής, ακατάπαυστα δημιουργική δίνει ανάσες στο κοινό μέσα από τις δημιουργίες της. Άλλωστε όπως θα πει και η ίδια «Είναι απαραίτητο η δημιουργία του καινούριου, του νέου γιατί μας ανανεώνει και εμάς τους ίδιους αλλά και τον κόσμο..»
Συνέντευξη της κορυφαίας στιχουργού και ποιήτριας Λίνας Νικολακοπούλου στην Ελπίδα Παπαδανιήλ για την Κουλτουρόσουπα.
Ε.Π.: Χορικά Ύδατα, πώς προέκυψε η παράσταση;
Λ.Ν.: Είχα κλείσει αρκετούς κύκλους τα προηγούμενα χρόνια, μια περίοδος σαράντα ετών στην στιχουργική μου δημιουργία και το είχα γιορτάσει μάλιστα διαλέγοντας την Τάνια Τσανακλίδου για να βάλω αυτό το ορόσημο των σαράντα ετών. Μαζί με όλη την ευγνωμοσύνη που νιώθω όλα αυτά τα χρόνια που τα τραγούδια μου είναι ζωντανά, ακούγονται και ερμηνεύονται και από τις νεότερες γενιές, ανακάλυψα ότι υπήρχε και μια «αφώτιστη» πλευρά δημιουργίας μου που αφορούσε τις συνεργασίες μου με τα θεατρικά έργα και τις θεατρικές παραστάσεις. Με πραγματικά πάρα πολύ υλικό συλλεγμένο όλα αυτά τα χρόνια όπως δημιουργία τραγουδιών για θέατρο, την προσπάθειά μου να αποδώσω τα χορικά σε κωμωδίες και τραγωδίες, αποφάσισα να φέρω στο φως και αυτή την δημιουργική μου πλευρά. Ξέρετε, αυτά τα τραγούδια είναι όμορφα και δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τα δισκογραφημένα γιατί όταν ολοκληρώνονται οι θεατρικές παραστάσεις μένουν και αυτά στο σκοτάδι. Αυτό ήταν το εναρκτήριο έναυσμα, να τα συγκεντρώσω μαζί με όλο μου το υλικό… Έτσι γεννήθηκαν τα «Χορικά Ύδατα»… και είναι τα νερά τα δικά μου, εκεί που κολύμπησα εγώ, στον έμμετρο λόγο για μελοποίηση.
Ε.Π.: Ποιο ήταν το πρώτο τοπίο που σας γεννήθηκε όταν τα οραματιστήκατε;
Λ.Ν.:Η αγωνία μου ήτανε μεγάλη… Ονειρευόμαστε πολλά πράγματα αλλά μέχρι να υλοποιηθούν….Είχα φανταστεί ότι θα τραγουδιόντουσαν αλλά ήθελα και λόγο οπότε αναζήτησα συνεργασία πολύ καλούς ηθοποιούς ώστε να μεταφερθεί στον θεατή ο λόγος γέννησής τους. Ήταν απαιτητικό γιατί έπρεπε να δημιουργηθεί μια ομάδα ηθοποιών οι οποίοι θα μπορούν να τραγουδούν και να χορεύουν. Τα τελευταία χρόνια είχα επισκεφτεί αρκετές φορές την Κύπρο. Πρότεινα την ιδέα μου στον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου και ξεκινήσαμε…
Ε.Π.: Ποια στιγμή της παράστασης σας συγκλονίζει περισσότερο;
Λ.Ν.: Δεν είναι μία στιγμή…. Πάνω από όλα με ενδιαφέρει η διάδραση με τον κόσμο. Ανάμεσα λοιπόν στα κείμενα υπάρχει ένα της Γιουρσενάρ για την Κλυταιμνήστρα που ο κόσμος πραγματικά το ρουφάει γιατί δεν το γνωρίζει, δεν το έχει ακούσει.. Αυτή είναι και η χαρά μου, έβαλα ένα δυνατό λογοτεχνικό κείμενο και αυτό έχει αντίκρισμα στον κόσμο και τελικά αντιλαμβάνομαι ότι το κοινό διψάει για ένα ουσιώδη λόγο και παρακολουθεί ένα τόσο δύσκολο κείμενο με ένταση και ενδιαφέρον.
Επίσης, στην αρχή της παράστασης η Αννίτα Σαντοριναίου λέει ένα δικό μου κείμενο που αφορά τους στενούς δεσμούς που έχουμε οι άνθρωποι με το σπίτι μας «Τα σπίτια φυτρώνουν και αυτά σαν τα λουλούδια και μαραίνονται και αυτά με τα χρόνια σαν τα λουλούδια…», ο κόσμος λοιπόν πραγματικά ρουφάει κάθε κουβέντα, κάθε στίχο.. Στο μεγάλο γλέντι στον «Πλούτο», αλλά και το ρομαντικό τοπίο στο παραμύθι το «Σκλαβί» με το τραγούδι «αργά η αγάπη τρυπώνει, λαβώνει σαν σπαθί..»… Οι «Τρωάδες» πάλι με τον θρήνο της Εκάβης για τον εγγονό της που ήταν «το αύριο» της Τροίας – μας μεταφέρει αμέσως στο σήμερα και στο πόσες μανάδες και γιαγιάδες θρηνούν τα εγγόνια και τα παιδιά τους που θα ήταν το μέλλον, η επόμενη μέρα..
Μέσα στα «Χορικά Ύδατα» ξετυλίγονται τόσες πολλές οπτικές που ακουμπάνε βαθιά την ανθρώπινη ψυχή τόσο σε δυνατά συναισθήματα αλλά και στην εκτόνωση και το γλέντι. Είναι μια παράσταση γεμάτη ποικιλία δυνατών στιγμών και χαίρομαι γιατί τα υποκριτικά ταλέντα των ηθοποιών είναι ισχυρά και πραγματικά εντυπωσιάζουν το κοινό, ακόμη και εάν δεν είναι ακόμη γνωστά ονόματα στον καλλιτεχνικό χώρο – και αυτό ξέρετε είναι ένα κέρδος γιατί ανεβαίνει η αξία μιας θεατρικής πράξης και γνωρίζει ο κόσμος και νέους ταλαντούχους ηθοποιούς. Επίσης, σημαντικό στοιχείο της παράστασης είναι και οι έξι σπουδαίοι μουσικοί που τη συνοδεύουν μουσικά σε όλη την διάρκειά της. Όπως οι άνθρωποι με ένα τραγούδι μου τριών λεπτών έχουν πολύ φανερά τα συναισθήματά μου, τα οποία είναι και δικά τους, έτσι και αυτή η παράσταση είναι η ματιά μου για την ζωή και τον άνθρωπο.
Ε.Π.: Υπάρχει κάτι που έπειτα από τόσα τραγούδια, τόσους στίχους, τόσα έργα δεν έχει ειπωθεί από την Λίνα Νικολακοπούλου;
Λ.Ν.:Ασφαλώς και υπάρχει… Αυτό όμως που θέλω να σας πω με βεβαιότητα είναι ότι παρακολουθώ την ζωή, την κοινωνία συλλογικά αλλά και τον εαυτό μου πρώτα πρώτα και με ενδιαφέρει ό,τι κατανοώ και αντιλαμβάνομαι για τον εσωτερικό μας κόσμο αλλά και αυτά που συμβαίνουν έξω από τους εαυτούς μας,να το κάνω λόγο και να το μοιράζομαι. Είναι μια ζωντανή σχέση όλο αυτό… Βαθαίνουν μέσα μου οι έννοιες, ησυχάζω από πράγματα που με ενοχλούσαν στα νιάτα μου και αυτό γιατί όσο μεγαλώνουμε πάμε στην ουσία της ζωής, στην ουσία της προσπάθειας και στο τι αξίζει πραγματικά για τον καθένα μας ξεχωριστά. Αλλά όλα αυτά τα καινούρια που κατακτώ χρόνο με τον χρόνο θέλω να τα μοιραστώ, θέλω να γίνουν τραγούδια. Για μένα, για την στιχουργική μου τέχνη, το να μου γεννηθεί μια δυνατή φράση είναι πολύ σημαντικό, είναι το βραβείο μου. Κάθε φορά θέλω αυτό που θα πω να είναι για τον κόσμο κάτι ωφέλιμο ή κάτι που θα τον συντροφεύσει ή θα του δώσει παρηγοριά… Ο κόσμος χρειάζεται από τους δημιουργούς, τους καλλιτέχνες να τον βοηθήσεις να οδηγηθεί στην ουσία των πραγμάτων..
Ε.Π.:Αυτό πιστεύετε ότι σας ενώνει με τον κόσμο; Γιατί τα αγαπάει τα τραγούδια σας, εκφράζεται μέσα από αυτά..
Λ.Ν.: Νας πω, την δεκαετία του 1980 που ξεκινήσαμε ήταν έφορα τα χώματα, ήταν πολύ γόνιμα τα χρόνια. Η υπόθεση του τραγουδιού είχε μια λαμπρότητα, μια καλλιτεχνικότητα, δεν είχε αρχίσει αυτό το στεγνό, εμπορικό ζήτημα – να γίνουν σουξέ… Για μας η δημιουργία ήταν μια μεγάλη γιορτή. Και επειδή μάθαμε, προπονηθήκαμε σε αυτές τις συνθήκες, μπορούμε ακόμη και σήμερα που τα πράγματα είναι πιο στεγνά, πιο ορθολογιστικά να προσφέρουμε κάτι ποιοτικό.
Ε.Π.: Σε μια εποχή όπου οι νέες γενιές συχνά αναζητούν νόημα μέσα από την ταχύτητα και το «εύκολο», πώς θα προτείνατε να ξανασυστηθούμε με την αξία της σιωπής, της παύσης, του στίχουκαι της μουσικής;
Λ.Ν.:Ο νέος άνθρωπος πρέπει να ψάξει αλλού… Δεν μπορεί να δεχτεί την σύμβαση που βλέπει γύρω του, τον πνίγουν οι καταστάσεις που εμείς οι μεγαλύτεροι δεν δίνουμε και πολύ σημασία πλέον. Οπότε ευχής έργον είναι κάθε γενιά να έχει ένα τρόπο -μέσα από την τέχνη πιο εύκολα γίνεται αυτό- κάποιος να τους εκπροσωπεί, κάποιος να μιλάει για αυτούς, κάπου να ταυτιστούν… Αυτό να ξέρετε πάντοτε σώζει.. Παλαιότερα, στις δικές μας γενιές υπήρχε η διέξοδος της πολιτικής.. Τώρα όλα αυτά έχουν γκριζάρει, η σχέση των ανθρώπων με την πολιτική είναι ραγισμένη, δεν υπάρχει εμπιστοσύνη, οπότε έχουν μείνει ασυνόδευτα και τα όνειρα αλλά και τα συναισθήματα.
Επιπλέον έχουμε περάσει στην ψηφιακή εποχή και ο καθένας ψάχνει μόνος του την άκρη του, τι του αρέσει να ακούει, ποιος τον εκπροσωπεί… Για αυτό και πιστεύω ότι το πιο σταθερό πράγμα που μπορείς να δώσεις είναι το παράδειγμά σου, χωρίς πολλά λόγια, παράδειγμα ζωής. Θα σε μετρήσει ο άλλος εάν δεν σε δει υποκριτή και να κοιτάς να βολέψεις τον εαυτό σου. Το παράδειγμα ζωής του καθενός μας είναι η πιο σταθερή αξία για έναν νεότερο. Αυτά χρειάζονται οι νέοι, να σε παρατηρούν και να μετράνε ότι και εσύ δίνεις τον αγώνα σου για την αξιοπρέπειά σου, για την ελευθερία της σκέψης σου. Εάν δεν το καταφέρουμε, θα αναγκαστούν οι ίδιοι, μετά τα τριάντα πλέον να ψάξουνε για πιο βαθιές ρίζες μέσα τους.
Ε.Π.: Επόμενα σχέδια;
Λ.Ν.: Είμαι σε ένα μεταβατικό στάδιο… Ασφαλώς με ενδιαφέρει να ανακαλύπτω συνεχώς αφορμές για να γράφω ωραία τραγούδια αλλά αφήνω και τον εαυτό μου να ονειρευτεί.. Ιδιαίτερα μετά την πολύ όμορφη εμπειρία που έχω με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου μήπως δημιουργήσουμε κάτι που να είναι συνδυαστικά με ποίηση, μουσική, θέατρο…
