.
.
Από τον Στέφανο Γκιζλή.
Όλες οι σχέσεις σχηματίζουν έναν κύκλο. Τόσο οι ερωτικές όσο και οι υπόλοιπες. Ωστόσο το ερωτικό φαντασιακό, όπως αυτό έχει εντυπωθεί στο συλλογικό ασυνείδητο, θέλει τις ερωτικές σχέσεις να δημιουργούν γραμμές είτε τέλειες ευθείες είτε όχι, αλλά σίγουρα με μη τεμνόμενα άκρα.
Αυτό μπορεί να ισχύσει μονάχα σε δύο περιπτώσεις, οι οποίες αμφότερες δεν αποτελούν παρά μια μορφή ακρωτηριασμού. Όχι με τη λογική του δημίου του Yalom σε εκείνη την ψυχοθεραπεία με τη γηραιά κυρία, αλλά με μια απλή διαπίστωση. Μια ερωτική επιθυμία, αποφεύγει να πληρωθεί και να σβήσει είτε διότι παραμείνει στη σφαίρα του πλατωνικού και του ανεκπλήρωτου, είτε λόγω φυσικού θανάτου η απότομης διακοπής της για λόγους ανωτέρας βίας. Στις δύο αυτές περιπτώσεις αποφεύγεται η οξείδωση από τον χρόνο, την καθημερινότητα και μια σειρά άλλες παραμέτρους. Έτσι μπορούμε να πούμε πως αμφότερες αποτελούν ένα είδος συναισθηματικού ακρωτηριασμού ακριβώς διότι δεν ικανοποιούνται οι βαθύτερες επιθυμίες του ατόμου.
Εάν ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα δεν έπαιρναν δηλητήριο, τότε ο μεγαλύτερος έρωτας στη σφαίρα της μυθοπλασίας δεν θα χαρακτηρίζονταν ποτέ ως τέτοιος. Ο Σαίξπηρ ακρωτηρίασε τη σχέση πριν αυτή κάνει τον κύκλο της πνίγοντας δύο σώματα στο υγρό δηλητήριο και κρατώντας έτσι τις ψυχές τους, παγωμένες σε ένα αιώνιο ενσταντανέ.

.
Το μεν πυρ ο άνεμος, τον δε έρωτα η συνήθεια εκκαίει
(Σωκράτης)
Ο WongKarWai στο «IntheMoodforLove» δημιούργησε τον ιδανικό έρωτα ακριβώς λόγω της μη πλήρωσης. Η Λι Ζεν και ο Τσόου είναι γείτονες. Υποψιάζονται αμφότεροι ότι είναι απατημένοι από τους συζύγους τους και μάλιστα ο ένας από το σύζυγο του άλλου. Αυτό που τους ενώνει είναι η ηθική ανωτερότητα. «Εμείς δεν θα γίνουμε ποτέ σαν και αυτούς». Γιατί δεν θα γίνουμε σαν κι αυτούς; Γιατί αν γίνουμε σαν κι αυτούς τότε δεν είμαστε κάτι το διαφορετικό.
Ερωτεύονται. Αλλά αυτό που τους ενώνει είναι το ίδιο πράγμα που τους εμποδίζει να προχωρήσουν σε μια σχέση. Αν εν τέλει προχωρούσαν τη σχέση τους, αφενός θα γινόντουσαν αυτό μισούσαν, αφετέρου θα έχαναν και ότι τους ένωνε. Αυτό που τους έφερε κοντά ήταν ότι η ηθικές τους αξίες δεν τους επέτρεπαν να απατήσουν. Έτσι αν τελικά προχωρούσαν θα χάνονταν αυτό που τους ένωνε δηλαδή η κοινή ηθική. Κάπου εδώ εμφανίζεται η φιγούρα του Λακάν.
Καημός και πάλι να περνώ, του έρωτα πάλι το στενό, ώσπου να πέσει η σκοτεινιά, μια μέρα του θανάτου…
(Ναπολέων Λαπαθιώτης / Ερωτικό)
Ηθική στη Λακανική σκέψη ορίζεται η κρίση μιας οποιαδήποτε πράξης μέσω ενός προσωπικού αξιακού και αξιολογικού κώδικα. Το ερώτημα που φυσιολογικά ακολουθεί είναι ένα. Ποια είναι η πηγή αυτών των κρίσεων και ποια γρανάζια τίθενται σε λειτουργία ώστε να φτάσουμε σε σημείο να κρίνουμε την εκάστοτε πράξη. Στη Λακανική ψυχαναλυτική σφαίρα αυτή η κατευθυντήρια δύναμη πηγάζει από την ασυνείδητη σεξουαλική επιθυμία. Έτσι οι νόμοι που διέπουν την επιθυμία είναι εκείνοι που κινούν και την ίδια την ηθική κρίση. Άρα η προσωπική ηθική έχει άμεση σχέση με την επιθυμία. Όταν πράττεις ακολουθώντας την ίδια σου την επιθυμία, τότε πράττεις καλώς. Αυτή η σχέση όμως έχει κι άλλες παραμέτρους. Μην μπερδεύουμε το κοινωνικά ηθικά καλό η κακό με τις ατομικές εκφάνσεις του.

.
Σε κάθε επιθυμία πρέπει να τίθεται το ερώτημα: Τι θα μου συμβεί αν πραγματοποιηθεί αυτό που θέλω και τι αν δεν πραγματοποιηθεί
(Επίκουρος)
Υπάρχουν δύο είδη επιθυμίας. Ο Tarkovsky με το μυθικό Stalker ξεχώρισε τη συνειδητή και ασυνείδητη επιθυμία μέσω μιας απλοϊκής σχεδόν σκέψης. Ένας καθηγητής οδηγείται μέσω μιας περιοχής που ονομάζεται «ζώνη» προς ένα δωμάτιο που πραγματοποιεί τις επιθυμίες. Μόνο που, σε αντίθεση με το λυχνάρι και το τζίνι, το δωμάτιο δεν περιμένει να ακούσει την επιθυμία, αλλά επιλέγει την βαθύτερη και πιο κρυφή επιθυμία του ασυνείδητου. Αυτή την επιθυμία που υφίσταται σχεδόν σε μια πρωτόγονη κατάσταση, απογυμνωμένη από τα κοινωνικά πρέπει και τους νόμους, ηθικούς και μη, του ανθρώπινου κόσμου. Μια επιθυμία αποστεωμένη και φυλακισμένη σε ανήλια μπουντρούμια, ζωντανή και νεκρή την ίδια στιγμή, όπως η γάτα του Schrodinger. Αν είχε κάποιος από εμάς τη δυνατότητα να βρεθεί σε ένα αντίστοιχο δωμάτιο, όπως στο φιλμ του Tarkovsky, και να πραγματοποιήσει την πιο ενδόμυχη επιθυμία του, την οποία ο ίδιος δεν ελέγχει, τότε θα προχωρούσε;
Το ερώτημα όσο απλό κι αν φαίνεται κρύβει μέσα του μια μεγάλη ανθρώπινη αλήθεια και την χαρτογράφηση της ψυχικής εσχατιάς.

.
Angel my destiny, Can you feel me?
(Anathema / Destiny)
Η γνωστότερη πρόταση του Λακάν, που αφορά τον έρωτα δεν θα μπορούσε να λείπει από τούτο εδώ το κείμενο, ακριβώς γιατί είναι ο πυρήνας του. «Αγάπη είναι να δίνεις κάτι που δεν έχεις σε κάποιον που δεν το θέλει». Ποιος είναι αυτός που δίνει; Το αρσενικό. Ποιος είναι αυτός που λαμβάνει αλλά δεν το θέλει; Το θηλυκό. Για αυτό και έρωτας του Λακάν είναι θηλυκού γένους. Το αρσενικό ευνουχίζεται, σε μια ερωτική σχέση. Αυτό διότι ερωτευόμαστε γιατί δεν είμαστε τέλεια όντα. Αν ήμασταν αυτάρκεις δεν θα είχαμε ποτέ την ανάγκη ενός δεύτερου ατόμου δίπλα μας. Η πηγή του ίδιου του έρωτα είναι ακριβώς αυτή η έλλειψη. Η έλλειψη αυτάρκειας. Όταν μια σχέση προχωρήσει το αρσενικό ευνουχίζεται ακριβώς διότι παραδέχεται τη μη αυτάρκεια του. Το θηλυκό παρότι γοητεύεται δεν επιθυμεί έναν τέτοιο ευνουχισμό.
Αυτό είναι και το τραγικό κομμάτι μιας ερωτικής σχέσης. Ο KarWaiόμως αποσόβησε τούτον τον ευνουχισμό. Για αυτό και μίλησε για το αδιέξοδο του έρωτα. Του έρωτα που μπορεί να επιζήσει μόνο σε μια κατάσταση επιλεκτικής αδράνειας.

.
Έχουμε πίστη στο δηλητήριο. Ξέρουμε να δίνουμε τη ζωή μας ολάκερη κάθε μέρα
(Arthur Rimbaud/Πρωινό Μέθης)
Το να αγαπάς σημαίνει ότι κατά βάθος θέλεις να αγαπηθείς. Αυτό είναι άλλη μια Λακανική σκέψη. Ο KarWaiαφήνει μετέωρους τους ήρωες του. Αν η σχέση τους προχωρούσε θα τελείωνε. Αγαπιούνται γιατί αγαπούν στον άλλο μια ηθική που θα εξαφανίζονταν με την ίδια τη σχέση. Οπότε παραμένουν στην πόρτα εισόδου, αέναα. Μη πληρωμένοι αλλά ερωτευμένοι. Όπως η σχέση προκαλεί τον ευνουχισμό. Ένα μαρτύριο σαν αυτό του Ταντάλου. Η συνεχής επιθυμία για κάτι που δεν μπορεί να εκπληρωθεί. Μια συνεχής και ακόρεστη δίψα ενώ δίπλα ρέει ένα ποτάμι γεμάτο καθάριο νερό.
.
Είτε το δηλητήριο, είτε ο πνιγμός. Το δηλητήριο του Rimbaud. Το δηλητήριο του Shakespeare. Για την αιώνια νύχτα.
.
Φιλμ που χρησιμοποιήθηκαν
Ταινία: In the mood for Love (Ερωτική Επιθυμία) – Σκηνοθεσία: Wong Kar Wai – Έτος: 2000
Ταινία:Stalker – Σκηνοθεσία:Andre iTarkovsky – Έτος: 1979
.
—
«CiNeMatiC SpLeeN»
Από τον Στέφανο Γκιζλή
Κάθε 5, 15 και 25 του μηνός στις σελίδες του Kulturosupa.gr
—
Δείτε & αυτά:
Φωτογραφικό υλικό