Γράφει η Νέλη Βυζαντιάδου για την Κουλτουρόσουπα #ΜεΤηΜατιάΤηςΝέλης
Αν και όλοι γεννιόμαστε με την ικανότητα να είμαστε δημιουργικοί, δεν νιώθουμε όλοι δημιουργικοί και δεν αξιοποιούμε αυτήν την ικανότητα προς όφελός μας. Πολλοί μάλιστα έχουν απεριόριστο χρόνο τον οποίο δεν ξέρουν τι να τον κάνουν με αποτέλεσμα να βαριούνται επιβεβαιώνοντας τον ΈριχΦρομ που είπε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν προτού γεννηθούν πλήρως. Ευτυχώς δεν ανήκω σε αυτούς, σκέφτομαι όσο γράφω αυτό το άρθρο. Για την ακρίβεια βρίσκομαι στον αντίποδα. Υπάρχουν μέρες που νιώθω ότι δεν μου φτάνει ο χρόνος για να κάνω όλα όσα θέλω.
Η δημιουργικότητα, σύμφωνα πάντα με τον Έριχ Φρομ, απαιτεί να έχουμε το θάρρος να εγκαταλείψουμε βεβαιότητες. Πόσο αφηνόμαστε άραγε στη δημιουργικότητά μας και πόσο καλά τη γνωρίζουμε; Σε ποιους τομείς της ζωής μας είμαστε δημιουργικοί; Υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι η δημιουργικότητα εξαντλείται στο να ζωγραφίσουν έναν πίνακα ή να γράψουν ένα ποίημα. Στην πραγματικότητα όμως είναι πολλά παραπάνω. OΓουίνικοτ υποστήριξε ότι το να ζούμε δημιουργικά σημαίνει να μπορούμε να ερχόμαστε σε επαφή με το ζωντανό κομμάτι της ύπαρξής μας, που μας κάνει να νιώθουμε ότι είμαστε αληθινοί, ότι η ζωή μας έχει νόημα και ότι αξίζει να τη ζούμε.
Αν λοιπόν η δημιουργικότητα διοχετεύεται σε πολλές κατευθύνσεις, τότε σίγουρα η γραφή είναι μία από αυτές. Από παιδί μου άρεσε να γράφω. Γράφοντας σχημάτιζα εικόνες. Δεν ξέρω αν πρώτα έγραφα και μετά σχημάτιζα εικόνες ή αν προηγούνταν οι εικόνες στο μυαλό μου για να δώσουν τη σκυτάλη στις λέξεις με τις οποίες γέμιζα τις σελίδες. Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν είπε πως οτιδήποτε βλέπουμε μπορεί να γίνει ένα παραμύθι και μπορούμε να βγάλουμε μια ιστορία από οτιδήποτε αγγίξουμε. ‘Αν έχεις ανησυχίες, ενσυναίσθηση, αγαπάς τη ζωή και τον άνθρωπο, τότε, κατά τη γνώμη μου, έχεις τις καλύτερες βάσεις για να ασχοληθείς με τις τέχνες και να αρχίσεις να δημιουργείς’, λέει ο Κρίτωνας Ζαχαριάδης, σκηνοθέτης και συντονιστής του εργαστηρίου Δημιουργικής Γραφής που διοργανώνει το Θέατρο Σοφούλη για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά και το οποίο απευθύνεται σε ενήλικες που ενδιαφέρονται να μάθουν τη δημιουργική γραφή για σενάριο και τηλεόραση καθώς επίσης και θεατρική γραφή. ‘Οπότε’, συνεχίζει, ‘οτιδήποτε μπορεί να σε εμπνεύσει. Μια φευγαλέα εικόνα, κάτι που θα ακούσεις, ένα γεγονός σημαντικό ή αδιάφορο, από κάτι που μπορεί να αγγίξει την ψυχή σου ή κάτι που μπορεί να ερεθίσει τη φαντασία σου’.
Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής, σκέφτομαι. Πρέπει να είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία για αυτόν που το παρακολουθεί. Η Ελίζα Ασκάρογλου, καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας και συγγραφέας, επιβεβαιώνει πως πράγματι η παρακολούθηση μαθημάτων Δημιουργικής Γραφής είναι ένα ταξίδι που οδηγεί σε προορισμούς τους οποίους κανείς δεν μπορεί να φανταστεί εκ των προτέρων. Η ίδια αποφάσισε να ασχοληθεί με τη Δημιουργική Γραφή παρακολουθώντας αντίστοιχα σεμινάρια σε μια φάση της ζωής της που δεν μπορούσε να δουλέψει μετά από κάποια ορθοπεδικά χειρουργεία στα οποία είχε υποβληθεί. Μια φίλη της είχε αναφέρει τυχαία τα σεμινάρια και σκέφτηκε ότι θα ήταν μια ευκαιρία να περνά ευχάριστα και δημιουργικά το χρόνο της από τη στιγμή που είχε ήδη μια πολύ καλή σχέση με το διάβασμα. Σε αυτήν την πρώτη της επαφή ούτε που περνούσε σαν σκέψη από το μυαλό της να γράψει κάτι. Ξεκίνησε λοιπόν για την ίδια ένα μαγικό ταξίδι στο χώρο του βιβλίου. Μέσα σε μια αίθουσα περνούσε κάποιες ώρες με άτομα που είχαν ακριβώς την ίδια αγάπη με εκείνη, δηλαδή το διάβασμα, και σιγά σιγά άρχισε, με την παρότρυνση της καθηγήτριας, να γράφει κάτι. Στην αρχή αυτό που έγραφε ήταν απλό. Αυτό το απλό οι υπόλοιποι στην τάξη ήθελαν κάθε φορά να το ακούνε και είχαν πάντα κάτι θετικό να σχολιάσουν. Της άρεσε αυτό σαν διαδικασία. Κι αυτή ακριβώς η διαδικασία έγινε το πρώτο της κίνητρο.
Αν και δεν έχω παρακολουθήσει ποτέ ως τώρα κάτι αντίστοιχο, έχω αρχίσει να το φαντάζομαι μέσα από τις περιγραφές και των δύο συνεντευξιαζόμενων. Θέλω πολύ να μάθω τι ακριβώς γίνεται σε ένα τέτοιο εργαστήριο και η μαρτυρία μιας μαθήτριας είναι η πιο αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης. ‘Στα σεμινάρια στην αρχή δίνονται κάποια στοιχεία, όπως τυχαίες φωτογραφίες ή κομμάτια από βιβλία ή εφημερίδες, που σε προκαλούν να γράψεις κάτι’, εξηγεί η κυρία Ασκάρογλου για να συνεχίσει την περιγραφή της: ‘Στη συνέχεια ξεκινάς να γράφεις κάτι δικό σου που με την καθοδήγηση του συντονιστή προχωράς σιγά και δειλά στην αρχή. Έτσι ξεκίνησα κι εγώ τις πρώτες σελίδες του βιβλίου μου. Υπήρχε κάποια καθοδήγηση και κάποιες συμβουλές για να γίνει η αφήγηση πιο δελεαστική. Κάποια στιγμή βέβαια το εργαστήριο τελειώνει. Εκεί ξεκινάει το δικό σου πλέον ταξίδι, που θέλει θυσίες στην καθημερινότητά σου, έρευνα αν χρειάζεται και γενικά να αφιερώσεις πολύ προσωπικό χρόνο’.
Μέσα από αυτή τη συνάντηση φέρνω στο μυαλό μου τις μέρες που αφιερώνω στη συγγραφή των βιβλίων μου κάθε φορά που γράφω κάτι. Θέλει πράγματι δέσμευση και αφοσίωση. Δέσμευση, αφοσίωση και κόπο. Το αποτέλεσμα είναι μοναδικό. Μοναδικό γιατί αυτό που νιώθω, κάθε φορά που κρατώ στα χέρια μου ένα καινούργιο βιβλίο μου, είναι σαν να έχω γεννήσει ένα ακόμα παιδί. Αναρωτιέμαι αν τελικά το να γράφει κανείς είναι χάρισμα ή μπορεί να εκπαιδευτεί σε αυτό. Ο κύριος Ζαχαριάδης, μέσα από την πολυετή και πλούσια εμπειρία του στο θέατρο, υποστηρίζει ότι το να γράφει κανείς είναι κάτι σαν το θέατρο. Ή το έχει κανείς ή το μαθαίνει ή έχει τις προϋποθέσεις και το εξασκεί. Για να μπορεί να γράψει κάποιος μια ιστορία, σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει να είναι ένας καλός παραμυθάς. Να αγαπάει να γεννάει χαρακτήρες αλλά και να πλέκει ιστορίες. Ένα εργαστήριο, σαν αυτό που συντονίζει, τροφοδοτεί τους συμμετέχοντες όχι μόνο σε αυτό το επίπεδο αλλά και στο γνωστικό αντικείμενο της δόμησης και του περιεχομένου.
Παραμένοντας στο ίδιο ερώτημα, αν δηλαδή είναι χάρισμα το να γράφει κανείς ή κάτι στο οποίο μπορεί να εκπαιδευτεί, η κυρία Ασκάρογλου απαντά πως πρόκειται για μια εσωτερική παρόρμηση. Αυτός που γράφει, το αισθάνεται σαν ανάγκη να το κάνει. Η συμμετοχή του σε ένα εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής τον βοηθά να το καταλάβει, να το ανακαλύψει μέσα του και να αρχίσει να το βγάζει προς τα έξω γράφοντας. Με την ευκαιρία αυτής της συζήτησης, της ζητώ να μας μιλήσει για το μυθιστόρημα, που έγραψε και το οποίο θα παρουσιάσει την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου και ώρα 18.30 στην αίθουσα ‘Λίτσα Φωκίδη’ στο Δημαρχείο Πανοράματος. ‘Το βιβλίο μου έχει σαν θέμα τη ζωή των γονιών μου. Ο πατέρας μου ήταν γεννημένος στο Ικόνιο της Μικράς Ασίας και έζησε πολύ μικρός τη Μικρασιατική καταστροφή. Ήρθε στην Ελλάδα, κατάφερε να επιβιώσει σε πολύ δύσκολες συνθήκες, πολέμησε στην Αλβανία και πέθανε σε βαθιά γεράματα. Η μητέρα μου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και μεγάλωσε στο κέντρο. Έζησε την κατοχή και όλες τις συνέπειές της μέσα στην πόλη. Η καταγωγή της ήταν από την Σιάτιστα από οικογένεια γουναράδων. Μέσα στις αφηγήσεις, που έχουν σαν βάση τα αληθινά γεγονότα, μπαίνει και η μυθοπλασία με ένα μεγάλο έρωτα’, θα πει αναφερόμενη στο πρώτο της βιβλίο με τίτλο ‘Όσα χωράει ένα σεντούκι’, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φυλάτος.
Φτάνοντας στην ολοκλήρωση αυτής της συζήτησης προσκαλώ τον κύριο Ζαχαριάδη να ευχηθεί κάτι σε όσους συμμετέχουν στο σεμινάριο που συντονίζει αλλά και γενικότερα σε κάθε έναν και κάθε μία που θα αποφασίσει να παρακολουθήσει ένα αντίστοιχο σεμινάριο. Η ευχή του είναι να πραγματοποιήσουν ακόμα μια επιθυμία ή καλύτερα ένα όνειρό τους. Να μπορούν να αποτυπώνουν τις σκέψεις τους και να τις κάνουν θεατρικό κείμενο ή σενάριο με σκοπό την έκδοση κάποιου βιβλίου ή το ανέβασμα μιας παράστασης ή ακόμα και μιας ταινίας μικρού ή μεγάλου μήκους. Η ευχή του πάντως έπιασε σίγουρα τόπο στην περίπτωση της Ελίζας Ασκάρογλου. Κι αν τελικά το να δημιουργούμε είναι σαν να ζούμε δυο φορές, όπως είπε ο Αλμπέρ Καμύ, τότε σίγουρα έχουμε να απολαύσουμε και να ζήσουμε πολλά παραπάνω όσο συνεχίζουμε να είμαστε δημιουργικοί.
Το ταξίδι στο χώρο της φαντασίας και της δημιουργικότητας δεν έχει όρια. Κι αυτό το ταξίδι έχει τις ρίζες του στα παιδικά μας χρόνια. Τότε που ήμασταν παιδιά και δεν φοβόμασταν να δοκιμάσουμε το καινούργιο μέχρι να το μάθουμε και να το κάνουμε δικό μας. Τότε που αυτοσχεδιάζαμε για να δημιουργήσουμε μια στιγμή. Τότε που δίναμε ζωή σε ένα άψυχο αντικείμενο και φτιάχναμε μια ιστορία από το πουθενά. Με την ευχή να κρατήσουμε ζωντανό αυτό το παιδί μέσα μας, το δημιουργικό παιδί, σας αποχαιρετώ δίνοντας σας την υπόσχεση πως σύντομα θα ανταμώσουμε με ένα καινούργιο άρθρο!
