Η Γενετική της Σεξουαλικότητας: Μύθος ή Αλήθεια το «Γκέι Γονίδιο»;
Το ερώτημα για το εάν η σεξουαλικότητα καθορίζεται από τα γονίδια απασχολεί την επιστημονική κοινότητα εδώ και δεκαετίες. Οι πρόσφατες, μαζικές έρευνες σε επίπεδο γονιδιώματος (GWAS) έχουν πλέον αποκλείσει την ύπαρξη ενός μοναδικού «γκέι γονιδίου», υπογραμμίζοντας ότι η σεξουαλική συμπεριφορά είναι ένα πολύπλοκο χαρακτηριστικό που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.
Η Αρχική Υπόθεση: Το Xq28 του Ντιν Χάμερ (1993)
Η συζήτηση ξεκίνησε δυναμικά το 1993 με την εργασία του γενετιστή Ντιν Χάμερ (Dean Hamer) και των συνεργατών του από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science.
- Οικογενειακό Ιστορικό: Ο Χάμερ εξέτασε τα οικογενειακά δέντρα άνω των 100 γκέι ανδρών και διαπίστωσε ότι η ομοφυλοφιλία έτεινε να είναι κληρονομική. Το ποσοστό των ομοφυλόφιλων αδελφών (πάνω από 10%) ήταν σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο του γενικού πληθυσμού (περίπου 3%).
- Η Μητρική Σύνδεση: Παρατηρήθηκε αυξημένη συχνότητα ομοφυλοφιλίας σε θείους και ξαδέλφια από την πλευρά της μητέρας, γεγονός που υποδήλωνε φυλοσύνδετη κληρονομικότητα (μέσω του Χ χρωμοσώματος, το οποίο οι άνδρες κληρονομούν από τη μητέρα τους).
- Το «Γονίδιο» Xq28: Η ανάλυση DNA σε 40 ζεύγη ομοφυλόφιλων αδελφών έδειξε σύνδεση με μία συγκεκριμένη περιοχή στο μακρύ σκέλος του Χ χρωμοσώματος, που ονομάστηκε Xq28. Αυτό οδήγησε τα μέσα ενημέρωσης να μιλήσουν για την ανακάλυψη του «γκέι γονιδίου».
Η Ανατροπή του 2019: Η Μεγάλη Έρευνα του Science
Είκοσι έξι χρόνια αργότερα, το 2019, μία πρωτοποριακή μελέτη (Genome-Wide Association Study – GWAS), η μεγαλύτερη που έγινε ποτέ στο είδος, δημοσιεύτηκε επίσης στο Science, βάζοντας τέλος στη θεωρία του ενός γονιδίου.
- Μέγεθος Δείγματος: Οι ερευνητές μελέτησαν το DNA περίπου μισού εκατομμυρίου ατόμων (κυρίως ευρωπαϊκής καταγωγής), εξετάζοντας τις σεξουαλικές τους εμπειρίες (και όχι τον αυτοπροσδιοριζόμενο σεξουαλικό προσανατολισμό ή ταυτότητα).
- Το Πολυγονιδιακό Μοντέλο: Η έρευνα δεν βρήκε στοιχεία για ένα μεμονωμένο «γκέι γονίδιο». Αντίθετα, διαπιστώθηκε ότι η σεξουαλική συμπεριφορά του ίδιου φύλου είναι πολυγονιδιακή, δηλαδή επηρεάζεται από χιλιάδες γενετικές παραλλαγές, καθεμία από τις οποίες έχει ελάχιστη επίδραση.
- Τα Πέντε Σημαντικά Σημεία: Εντοπίστηκαν τουλάχιστον πέντε συγκεκριμένες γονιδιακές παραλλαγές που σχετίζονται σημαντικά με τη συμπεριφορά του ίδιου φύλου. Μία από αυτές τις παραλλαγές, μάλιστα, βρέθηκε κοντά σε γονίδια που σχετίζονται με την όσφρηση, κάτι που παραπέμπει σε προηγούμενες έρευνες που συνδέουν την αίσθηση της όσφρησης με τις σεξουαλικές προτιμήσεις.
- Το Συμπέρασμα: Όπως δήλωσε η Αντρέα Γκάνα, ερευνήτρια στη μελέτη: «Η σεξουαλική συμπεριφορά του ίδιου φύλου έχει να κάνει με πολλά γονίδια, που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές παραλλαγές που συμβάλλουν σ’ αυτήν. Αυτή η μελέτη παρέχει περαιτέρω στοιχεία ότι η διαφορετικότητα στη σεξουαλική συμπεριφορά αποτελεί φυσικό μέρος της συνολικής ανθρώπινης ποικιλομορφίας».
Πέρα από τη Γενετική: Περιβάλλον και Επιγενετική
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι τα γονίδια εξηγούν μόνο ένα μέρος (εκτιμάται μεταξύ 8% και 25%) της διακύμανσης στη σεξουαλική συμπεριφορά. Η πλειοψηφία του παράγοντα καθορισμού παραμένει μη γενετική, υποδεικνύοντας τον κρίσιμο ρόλο των περιβαλλοντικών παραγόντων, των ορμονικών επιδράσεων και πιθανώς της επιγενετικής (αλλαγές στην έκφραση των γονιδίων, όχι στον ίδιο τον κώδικα) στη διαμόρφωση του σεξουαλικού προσανατολισμού.
