Το χρήμα & το θέατρο. Από τη «Στήλη Άλατος» του Ιάκωβου Μυλωνά.
Άλλο ένα μεγάλο πρόβλημα του θεάτρου. Ποιος βάζει τα λεφτά; Ποιος είναι ο παραγωγός; Ποιος είναι αυτός ο αψηλός με τη ριγέ γραβάτα; Και στην τελική βγάζει και κανείς λεφτά απ’ το θέατρο;
.
Κάποτε το κράτος έδινε και κανένα φράγκο σε κάποιους θιάσους. Τώρα βροχή. Τώρα άκρα του τάφου σιωπή. Μαζί με όλα που πνίγηκαν, πνίγηκε και η επιχορήγηση για το θέατρο. Οπότε τι γίνεται; Που βρισκόμαστε τώρα; Να σας πω εγώ. 1500 παραστάσεις στην Αθήνα την περασμένη χρονιά. Στο θέατρο που παίζω εγώ τώρα το έργο μου ‘’Χωρίς ανάσα’’ έχει καμιά δεκαριά ακόμα παραστάσεις. Σκεφτείτε, μόνο σ’ ένα θέατρο. Μέσο όρο πόσο πάει ένας απλός θεατής στο θέατρο μέσα σ’ ένα χρόνο; Δύο, τρεις φορές. Που να συντηρηθούν τόσες παραστάσεις. Που βρίσκονται τα χρήματα για να γίνει μια παράσταση;
Μη νομίζετε ότι για να παρουσιαστεί μια παράσταση χρειάζονται λίγα χρήματα. Βέβαια υπάρχουν τα μεγάλα θέατρα που έχουν και μεγάλους επιχειρηματίες από πίσω. Αλλά μην πιστέψετε για καμιά στιγμή ότι αυτοί δε θα κοιτάξουν το πορτοφόλι τους. Πρώτα το πορτοφόλι τους και μετά, πολύ μετά οι εργαζόμενοι. Στο πολύ βάθος κήπος. Οι ηθοποιοί παίζουν με ποσοστά. Αρά σχεδόν πάντα απλήρωτοι. Καλά όχι όλοι, εξαρτάται και που παίζεις, αλλά η πλειοψηφία είναι στην πείνα. Κι από τους μικρούς θιάσους, στα μικρά θέατρα, μόνο σα χόμπι θα ‘πρεπε να το έχουν οι περισσότεροι. Δεν υπάρχουν λεφτά για το θέατρο. Δε βγάζει και κανένας λεφτά απ’ το θέατρο.
Καλά δε μιλάω για την τηλεόραση εκεί έχουν ρίξει τους μισθούς στο ένα τρίτο απ’ αυτό που έπρεπε να παίρνεις. Πας δουλεύεις στην Κύπρο γιατί εκεί πλέον γίνονται τα περισσότερα ελληνικά σήριαλ και ζήτημα να σου περισσεύουν 300 ευρώ το μήνα. Πας μόνο για την αναγνώριση, μήπως και σε πάρουν μετά σε κανένα καλό θέατρο να δουλέψεις κι εκεί με χάλια μεροκάματο. Βέβαια πολλοί χρησιμοποίησαν και την κρίση για να δίνουν μισθούς πείνας.
Δύο είναι τα ερωτήματα λοιπόν. Το πρώτο είναι που βρίσκουν τα λεφτά όλοι αυτοί και ανεβάζουν παραστάσεις και δεύτερο ερώτημα είναι αν μπορεί να ζήσει κανείς απ’ το θέατρο.
Εντάξει για τα μεγάλα θέατρα είπαμε. Υπάρχουν επιχειρηματίες από πίσω. Στα μικρά όμως, πίκρα. Τα περισσότερα λεφτά πάντα τα βγάζει ο χώρος που παίζεις. Γιατί πολύ απλά τον νοικιάζεις αυτόν τον χώρο.
Είναι η μόνη φορά που αυτό που είχε πει ο Κουν έχει τόση κυριολεκτική σημασία. Κάνουμε θέατρο για τις ψυχές μας. Αλλά αυτό θα έπρεπε να είναι η πεμπτουσία του θεάτρου, όχι η κατάντια του, γιατί αν δε λαδώσει και λίγο το αντεράκι, θα πεθάνουμε στην πείνα. Ορίστε λοιπόν η αλήθεια. Τα περισσότερα παιδιά τα παρατάνε. Αντέχουν περίπου μέχρι τα τριάντα και μετά πάπαλα. Άλλη δουλειά. Γιατί καλή η τέχνη αλλά είναι και το άτιμο το στομάχι που αν αρχίσει να γουργουρίζει δε σταματάει με τίποτα. Όποτε ώρα καλή στην πρύμνη σας και αέρα στα πανιά σας. Τα περισσότερα ηθοποιάκια εξαφανίζονται. Και πολλές φορές και καλά ηθοποιάκια. Αλλά τι σημασία έχει, η αγορά είναι πολύ μικρή, πόσοι να πληρωθούν, πόσοι να παίξουν σε κανένα σήριαλ. Πόσοι να ζήσουν.
Έτσι εξαφανίζονται, κατά ένα μαγικό τρόπο εξαφανίζονται. Δε τους ξαναβλέπει κανείς. Τουλάχιστον να παίζουν. Και τι γίνεται τώρα δηλαδή; Πρέπει να γίνονται ηθοποιοί μόνο οι πλούσιοι που έχουν φράγκα απ’ την οικογένεια τους; Πρέπει να γίνονται ηθοποιοί μόνο αυτοί που έχουν εισοδήματα ή ένα δικό τους σπίτι; Ωραία ερωτήματα. Άντε δώσε απάντηση.
Εκτός απ’ τα μεγάλα θέατρα όλες οι άλλες παραστάσεις γίνονται από περιστασιακές ομάδες που ενώνονται γι αυτό το σκοπό και μετά διαλύονται. Η ομάδα κρατάει για πολύ λίγο καιρό γιατί τον αρχικό ενθουσιασμό τον τρώει η πείνα. Σχήμα οξύμωρο. Αρχίζουν τα μαλώματα, οι αντικαταστάσεις και πολλές παραστάσεις πέφτουν κιόλας στο ξεκίνημα τους.
Μα δε γίνεται αλλιώς. Εκτός από μερικούς που ακολουθάει κάποιο κοινό και ξέρουν ότι τουλάχιστον δε θα μπούνε μέσα και θα βγάλουν και κάποιο μικρό μεροκάματο, όλους τους άλλους τους τρώει η μαρμάγκα πολύ γρήγορα.
Άρα τι έχουμε; Τίποτα. Δεν έχουμε τίποτα. Και δε θα έχουμε για πολύ καιρό. Φυσικά δεν μπορείς να πεις σε κάποιον ‘’φιλαράκι άστο αυτό το όνειρο, όνειρο ήταν και πάει.’’ Δεν μπορείς να του το πεις αυτό. Αλλά μπορείς να τον ενημερώσεις, να ξέρει, να έχει την καβάτζα του, να μην πάει ξεβράκωτος στα αγγούρια. Οι επιλογές που θα κάνει είναι να παίρνει μέρος σε παραστάσεις και σε έργα που να είναι σίγουρος ότι θα βγάλει το μεροκάματο του. Αλλιώς θα τα παρατήσει. Πολύ γρήγορα θα τα παρατήσει. Και είναι βέβαια πολύ ηλίθιο να πεις στα ‘λεγα εγώ.
Η δουλειά αυτή είναι πολύ δύσκολη και κακοπληρωμένη. Πολύ λίγοι επιβιώνουν. Και δεν υπάρχει και κανένα φως στο τούνελ. Όπως και για πολλά άλλα επαγγέλματα φυσικά.
Πρέπει να ξαναρθούν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Πρέπει τα Δημοτικά περιφερειακά θέατρα να ξαναπάρουν λεφτά απ’ το κράτος. Πρέπει τα κρατικά θέατρα να έχουν τις πόρτες τους ανοιχτές για όλους κι όχι μόνο τις πίσω πόρτες για κάποιους. Πρέπει να σταματήσει η υπερφορολογία για τους ηθοποιούς που έχουν μπλοκάκι ή κάνουν μια εταιρία. Πρέπει το σωματείο μας να ανοίξει διάλογο με όλους. Η τέχνη είναι η τροφή της ψυχής γι αυτούς που τη βλέπουν αλλά οι άνθρωποι του θεάτρου πρέπει να ζήσουν και το σώμα τους.
Τώρα όσον αφορά τα νέα παιδιά η συμβουλή μου είναι μία ακούστε την καρδιά σας αλλά να ξέρετε ότι τις περισσότερες φορές το στομάχι σας αποφασίζει.
Φωτογραφικό υλικό
