Σκηνοθεσία και θέατρο. Γράφει ο ηθοποιός & σκηνοθέτης Ιάκωβος Μυλωνάς.
Να κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Η σκηνοθεσία στο θέατρο είναι ένα απ’ τα πιο δημιουργικά πράγματα που υπάρχουν αν γίνεται σωστά.
Τι σημαίνει όμως σκηνοθεσία; Η λέξη είναι σύνθετη και σημαίνει αυτός που βάζει τη θέση των σκηνών ή που οργανώνει τις σκηνές ή σε κάποιες ατυχείς περιπτώσεις αυτός που σκοτώνει τις σκηνές. Όλα παίζουν ανάλογα τον σκηνοθέτη.
Είναι ο οραματιστής της παράστασης, ο συντονιστής όλων που παίρνουν μέρος, μέσα και έξω απ’ τη σκηνή. Αν το όραμα του αγγίξει τους συνεργάτες του και το κοινό, τότε έχουμε επιτυχία. Αν το όραμα του δεν είναι ξεκάθαρο ή δεν μπόρεσε να το επικοινωνήσει τότε απλά γίνεται εφιάλτης για όλους.
Είναι ο δάσκαλος των ηθοποιών και ο καθοδηγητής τους. Πρέπει όταν ζητάει κάτι απ’ τον ηθοποιό να είναι έτοιμος να σηκωθεί και να το κάνει ο ίδιος. Πολύ σπάνια δυστυχώς γίνεται αυτό γιατί οι περισσότεροι σκηνοθέτες απλά είναι καλοί τροχονόμοι. Αν δεν είναι ούτε κι αυτό τότε οι συγκρούσεις που θα ακολουθήσουν θα είναι μετωπικές.
Ο σκηνοθέτης είναι αυτός που έχει την ευθύνη για όλη την παράσταση. Αν μια παράσταση έχει επιτυχία την μοιράζονται όλοι. Αν έχει αποτυχία πάντα την φορτώνουν στο σκηνοθέτη.
Ο σκηνοθέτης είναι αυτός που απ’ την αρχή μιας παράστασης πριν ακόμα ξεκινήσουν καν οι πρόβες είναι υπεύθυνος για τα πάντα και για τους πάντες. Είναι αυτός που μπορεί να τους εμπνεύσει όλους ή να τους καταστρέψει.
Το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι. Άρα οι σχέσεις των ηθοποιών μεταξύ τους αλλά και των άλλων συντελεστών εξαρτώνται κατά πολύ μεγάλο βαθμό απ’ το πώς συμπεριφέρεται ο σκηνοθέτης. Αυτός δίνει τη γραμμή συμπεριφοράς κι αυτή η γραμμή πρέπει να είναι ξεκάθαρη για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις.
Με λίγα λόγια αν ο σκηνοθέτης ξέρει τι κάνει, έχει σχέδιο, όραμα και δεν έχει απωθημένα τότε όλα θα κυλήσουν ομαλά. Αν ο σκηνοθέτης είναι για τα μπάζα και άσχετος τότε όλα πολύ γρήγορα θα καταστραφούν.
Οι σχέσεις μεταξύ των συντελεστών είναι πολύ εύθραυστες τις περισσότερες φορές. Το επάγγελμα έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολο γιατί οι ηθοποιοί προσπαθούν να παίξουν χρησιμοποιώντας τον εσωτερικό τους κόσμο και αυτό τους κάνει πολύ ευάλωτους. Ένας σκηνοθέτης μπορεί να βγάλει τον καλύτερο εαυτό ενός ηθοποιού, αλλά μπορεί να βγάλει και τον χειρότερο. Έτσι οι σχέσεις της ομάδας θα είναι αρμονικές αν ο σκηνοθέτης είναι σε αρμονία με τον εαυτό του και το περιβάλλον.
Τα πράγματα βέβαια πάντα μπορούν να μπερδευτούν ή να ανατραπούν. Στο θέατρο αυτό το περιμένεις την κάθε στιγμή. Ένας καλός σκηνοθέτης πρέπει να είναι έτοιμος για τα πάντα, να έχει δηλαδή εναλλακτικό σχέδιο να μην πω εναλλακτικά σχέδια. Όσο λιγότερο προετοιμασμένος είναι, τόσες περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να τιναχτεί η παράσταση στον αέρα.
Ένας σκηνοθέτης πρέπει να είναι ερωτευμένος με τους ηθοποιούς του αλλά ποτέ να μην ολοκληρώνεται αυτή η σχέση εκτός σκηνής. Το έργο, η παράσταση και η επιτυχία της είναι πάνω απ’ όλα και απ’ όλους. Κάποιοι άνθρωποι μαζεύονται μια χρονική στιγμή για να υπηρετήσουν ένα κοινό όραμα που πρέπει να τους μεταλαμπαδεύσει ο σκηνοθέτης. Αυτό το όραμα έχει μόνο σημασία. Τίποτα άλλο.
Ο σκηνοθέτης που θα βάλει τον εγωισμό του ή τα απωθημένα του πάνω απ’ την παράσταση είναι από χέρι αποτυχημένος. Πρέπει να αποπνέει ασφάλεια και ηρεμία στην ομάδα του. Πρέπει να αποπνέει μαζί με τη φιλική του διάθεση συγχρόνως και σεβασμό.
Οι ηθοποιοί πρέπει να θαυμάζουν το σκηνοθέτη και ο σκηνοθέτης τους ηθοποιούς του. Σε περίπτωση αναγκαστικής συνύπαρξης, λόγω παραγωγής, σκηνοθέτη με ηθοποιούς που δε διάλεξε ο ίδιος, πάλι ο σκηνοθέτης είναι υπεύθυνος για την ομαλή πορεία των πραγμάτων.
Ένας πραγματικός σκηνοθέτης δεν πρέπει ποτέ να σταματάει να μαθαίνει. Ξέρω πολλούς που ενώ ήταν πρωτοπόροι μια εποχή μετά επειδή δεν ανανεώσανε τον τρόπο σκέψης τους και τις γνώσεις τους, πάνω στο αντικείμενο, τους έφαγε η μαύρη μαρμάγκα.
Ένας παραγωγός αν θέλει να κάνει μια θεατρική παράσταση τον πρώτο που πρέπει να διαλέξει είναι ο σκηνοθέτης και μετά αυτός θα οργανώσει όλα τα άλλα.
Στην Ελλάδα υπάρχουν καλοί σκηνοθέτες αλλά δυστυχώς υπάρχουν και πολλά σούργελα. Αλλά αυτά υπάρχουν παντού οπότε τι να κάνουμε συνεχίζουμε. Μόνο που μερικές φορές αν είσαι άτυχος και πέσεις μόλις αρχίζεις την καριέρα σου σε σούργελο, μπορεί μέχρι και το επάγγελμα να εγκαταλείψεις λόγω αυτής της κακής εμπειρίας.
Υπάρχουν σκηνοθέτες που είναι επαγγελματίες, υπάρχουν και σκηνοθέτες που αν δεν πας με τα νερά τους σε βάζουν στη μαύρη λίστα. Κακόμοιρα ανθρωπάκια οι δεύτεροι, οπότε αν πέσετε πάνω σε κάποιον τέτοιο, απλά αλλάξτε κατεύθυνση.
Δυστυχώς τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για όλους οπότε και οι σχέσεις γίνονται πολύ δύσκολες. Αν κοιτάτε πραγματικά να τιμήσετε την αρχική συμφωνία που κάνατε και απαιτείτε κι απ’ τους άλλους να την τηρήσουν είστε σ’ ένα πολύ καλό δρόμο.
Προσπαθείτε να συνεργάζεστε με σκηνοθέτες που έχετε δει δείγμα δουλειάς τους και σας άρεσε. Είναι καλό να έχετε απ’ την αρχή ψηλά τον σκηνοθέτη σας. Φυσικά και αυτός να αξίζει κάτι τέτοιο.
Μη βιάζεστε να καταδικάσετε κάποιον αλλά μη βιάζεστε κιόλας να τον κάνετε θεό. Η παραμονή κάποιου στο επάγγελμα στη συνέχεια του χρόνου είναι ο πιο καλός κριτής για να δούμε αν τα πήγε καλά ή όχι. Βέβαια αυτό δεν είναι πάντα κριτήριο για τον πιο καλό, έχει να κάνει και με τις αντοχές που έχει ο καθένας.
Υπάρχουν καλοί σκηνοθέτες. Θα τους αναγνωρίζετε όσο περισσότερο θέατρο βλέπετε. Πρέπει να βλέπετε τα πάντα. Και τα καλά και τα κακά. Πρέπει να έχετε πρώτα γνώση και μετά άποψη για τα πράγματα και τους ανθρώπους.
Αν θέλετε να συνεργαστείτε με κάποιον σκηνοθέτη πηγαίνετε και βλέπετε τις δουλειές του. Γνωριστείτε μαζί του. Αν μάθετε ότι κάνει κάποια οντισιόν πηγαίνετε να σας δει. Αν παίζετε σε κάποιο θέατρο προσπαθήστε να τον πείσετε να ‘ρθει να σας δει.
Ξέρω ότι πολύ δύσκολα θα έρθουν τα πράγματα έτσι όπως τα θέλετε αλλά αν ήταν εύκολα θα μπορούσαν να το κάνουν όλοι. Αν θέλετε πραγματικά να είστε ξεχωριστοί να γουστάρετε τα δύσκολα. Εκεί είναι η μαγκιά.
Σας ευχαριστώ που πλέον επικοινωνείτε μαζί μου και μέσω μέηλ. Να ξέρετε ότι απαντώ σε όλους.
Όποιος θέλει να επικοινωνήσει μαζί μου μπορεί να μου στείλει μέηλ που βρίσκεται στο βιογραφικό μου πιο κάτω ή να αφήσει κάποιο σχόλιο επώνυμα όμως για να μπορώ να απαντήσω. Δυστυχώς τα ανώνυμα σχόλια όπως καταλαβαίνετε, είτε καλά είναι είτε κακά, είναι σαν να μην υπάρχουν.
Φωτογραφικό υλικό
