Εμπορικό ή ποιοτικό θέατρο; Από τον Ιάκωβο Μυλωνά.
Να ένα άλλο θέμα που ταλανίζει το χώρο μας εδώ και πολλά χρόνια. Βέβαια είναι και πολύ λεπτή η διάκριση. Δεν υπάρχει δηλαδή περίπτωση κάτι που είναι ποιοτικό, να φέρει και πολλά λεφτά ή αν κάτι φέρει πολλά λεφτά χάνει κατευθείαν και την ποιότητα του;
Βασικά το ερώτημα είναι αν η ποιότητα απευθύνεται πάντα σε λίγους. Γιατί σύμφωνα με το μυαλό κάποιων, λίγοι είναι οι πεφωτισμένοι, λίγοι είναι οι μυημένοι, αυτοί δηλαδή που μπορούν να καταλάβουν και να εντρυφήσουν στα ζητήματα που θέτει το ποιοτικό έργο.
Ας δούμε λίγο το θέμα στην τωρινή του διάσταση μπας και καταλάβουμε τίποτα.
Τι θα χαρακτηρίζαμε εμπορικό σήμερα; Το πιο καλό παράδειγμα που έχουμε είναι του Σεφερλή. Μιλάμε για πολλά φράγκα. Ο άνθρωπος έχει ανακαλύψει τη χήνα που κάνει τα χρυσά αυγά. Απευθύνεται σε μια πολύ μεγάλη μάζα κοινού και καταφέρνει να την μεταφέρει από παράσταση σε παράσταση.
Τι είναι λοιπόν αυτό που κάνει τον Σεφερλή πετυχημένο εμπορικά; Πολλοί λένε ότι προσφέρει μια σταθερότητα σ’ αυτό που κάνει. Δεν έχει σκαμπανεβάσματα. Δε λέει ‘’α βγάλαμε φραγκάκια, ας κάνουμε τώρα και λίγο κουλτούρα για να δείξουμε πόσο ευέλικτοι και καλοί ηθοποιοί είμαστε’’ όπως προσπάθησε να κάνει πάρα πολλές φορές ο Ψάλτης. Άλλο μεγάλο φαινόμενο εμπορικότητας. Βέβαια το κακό με τον Σεφερλή είναι ότι δεν μπορεί να μεταφέρει την επιτυχία που έχει στο θέατρο, στην τηλεόραση. Το κοινό εκεί δεν τον θέλει. Θα το αναλύσουμε αυτό άλλη φορά.
Εμπορικοί θέατρο κάνουν επίσης πολλές φορές, αρκετοί απ’ τους μεγάλους θιάσους, με αναγνωρίσιμούς ηθοποιούς, που συνευρίσκονται με σκοπό να παρουσιάσουν κάτι ανάλαφρο με πολύ γέλιο και να είναι σχεδόν σίγουροι ότι θα βγάλουν όλοι λεφτάκια. Συνήθως έχουν ονόματα ή ονοματάκια που έχουν κάνει τηλεόραση ή ένα επιτυχημένο σήριαλ τη συγκεκριμένη χρονιά.
Το καλό με τους καθαρά εμπορικούς θιάσους είναι ότι τις περισσότερες φορές είναι ξεκάθαροι στο στόχο τους. Ανεβάζουμε μια κωμωδία που θα κάνει το ευρύ κοινό να διασκεδάσει κι εμείς να πληρωθούμε καλά.
Ποτέ ένας καθαρά εμπορικός θίασος, που δημιουργείται δηλαδή για να φέρει πολλά χρήματα, δε σκέφτεται ‘’φέτος θα κάνουμε ένα δράμα που θα σπάσει ταμεία’’ δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση.
Τα δράματα είναι κόκκινη γραμμή για τους επιχειρηματίες. Τα δράματα και τα ψαγμένα έργα όπως ας πούμε του Μπέκετ ή του Ιονέσκο ή τόσων άλλων μεγάλων συγγραφέων που ασχολήθηκαν με παγκόσμια θέματα είναι απαγορευτικά.
Το κοινό θέλει να γελάσει αυτό θα σου πούνε. Κι έχουν δίκιο. Το ευρύ κοινό αυτό έχει δείξει. Θέλει να πάει σε μια παράσταση και να περάσει δύο ώρες γελώντας. Άντε να πάρει και καμιά ατάκα μαζί του για να τη χρησιμοποιεί με τους φίλους του για λίγο καιρό.
Βέβαια εκεί είναι και η ιστορία αυτού του είδους των εμπορικών έργων. Όταν τελειώνουν δε θυμάσαι τίποτα. Ίσως καμιά ατάκα ή κάτι αστείο που μπορείς να το λες σαν ανέκδοτο. Τις περισσότερες φορές πάντως δε θυμάσαι απολύτως τίποτα. Μπήκες, γέλασες (ανάλογα με το μορφωτικό σου επίπεδο) και βγήκες.
Απ’ την άλλη μεριά έχουμε το ποιοτικό θέατρο ή το κουλτουριάρικο όπως θέλουν μερικές φορές να το αποκαλούν. Έτσι κι αλλιώς έχουμε πει πως δεν υπάρχουν καλές ή κακές λέξεις υπάρχουν καλά και κακά μυαλά. Αν και αυτό είναι θέμα για άλλο άρθρο.
Στο ποιοτικό θέατρο λοιπόν γίνεται… της τρελής για να μην πω καμιά άλλη κουβέντα. Υπάρχουν φυσικά κάποιοι που προσπαθούν να ανεβάσουν έργα με κάποιον προβληματισμό, με σοβαρά θέματα που απασχολούν την ανθρωπότητα. Με έργα που μπορούν να ανοίξουν καινούριους ορίζοντες στη σκέψη ή να θέσουν προβληματισμούς που θα κάνουν καλύτερη τη ζωή μας ή πιο ξεκάθαρη. Υπάρχουν όμως και κάποιοι που πιστεύουν ότι κάνουν το παραπάνω αλλά είναι τρεις λαλούν και δυο χορεύουν.
Το εμπορικό θέατρο είναι ξεκάθαρο πάνω σ’ αυτό που θέλει. Ο κόσμος να γελάει δεν έχει σημασία πως και με τι απλά να γελάει και να γεμίζουν φράγκα τα ταμεία.
Το ποιοτικό θέατρο δεν είναι ξεκάθαρο. Έχει βέβαια κι αυτό σα στόχο να γεμίσει το ταμείο αλλά πρωτίστως το ενδιαφέρει να γεμίσει το μυαλό των ανθρώπων. Οι προθέσεις του ποιοτικού θεάτρου είναι καλές. Στην εκτέλεση του θέματος είναι που μπερδεύονται τα πράγματα.
Υπάρχουν σκηνοθέτες παραδείγματος χάριν που παίρνουν ένα έργο που είναι δυσνόητο απ’ τη φύση του και το κάνουν εντελώς ακαταλαβίστικο. Και μετά κλαίγονται ότι το κοινό δεν είναι έτοιμο για τέτοια έργα. Υπάρχουν σκηνοθέτες που δεν ξέρουν τι τους γίνεται και πίσω από έναν κουλτουριάρικο μανδύα ανεβάζουν βλακωδώς ακόμα και κλασικά έργα που η αξία τους είναι παγκόσμια αναγνωρισμένη.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν άδειες ασκήσεως επαγγέλματος ούτε στη σκηνοθεσία αλλά ούτε και στην υποκριτική άρα ο κάθε ψυχικά διαταραγμένος μπορεί να ανεβάσει ότι του κατέβει και να το βαπτίσει όπως θέλει.
Οι ηθοποιοί απ’ την άλλη είναι μοιρασμένοι στο τι είδους έργα θέλουν να υπηρετήσουν. Τα νέα τα παιδιά περισσότερο αποφεύγουν τα πολύ εμπορικά θεάματα με τον φόβο μην χαρακτηριστούν απ’ τους δήθεν κουλτουριάρηδες ως φτηνοί ηθοποιοί. Ανεξάρτητα βέβαια που όταν τους κόβει η λόρδα παρακαλάνε να παίξουν οπουδήποτε.
Οι Dire Straits όταν βγάλανε το money for nothing που πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα κατηγορήθηκαν ότι πλέον έχουν γίνει εμπορικοί. Κι αυτό βασικά είναι η κατάρα του ποιοτικού. Αν φέρει πάρα πολλά λεφτά κάτι κάνει κακό. Γιατί αν αρέσει στη μεγάλη μάζα έχει χρησιμοποιήσει συνταγές εμπορικότητας.
Αν αρέσεις σε όλους, κάτι κακό γίνεται δηλαδή. Ούτε οι πουτάνες που τα δίνουν όλα δεν αρέσουν σε όλους. Εσύ πως τα κατάφερες;
Η ερώτηση είναι πολύ σημαντική. Ποιοτικό ή εμπορικό θέατρο;
Απλά οι φανατικοί του ποιοτικού δεν είναι ξεκάθαρο αν έχουν σώας τας φρένας τους ή είναι ψυχικά διαταραγμένοι.
Σαν ηθοποιός για να πάρω και θέση, μπορώ να υπηρετήσω και τα δύο είδη. Βέβαια θα έπρεπε να ψωμολυσσάξω για να θέλω να παίξω με τον Σεφερλή αλλά αυτό είναι γιατί δε μου αρέσουν τα έργα που ανεβάζει όχι ο ίδιος.
Θα μου άρεσε επίσης ένα ποιοτικό έργο είτε μαύρη κωμωδία είναι είτε δράμα ή κοινωνικό ή οτιδήποτε άλλο τέλος πάντων που έχει κάτι να πει στον κόσμο να γέμιζε και τα ταμεία αλλά δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο αυτό.
Μ’ αρέσουν οι άνθρωποι που ασχολούνται με το πώς θα γίνουμε καλύτεροι σαν γένος. Μ’ αρέσουν οι άνθρωποι που έχουν ταξιδέψει, που έχουν διαβάσει, που έχουν δει πράγματα και έχουν το χάρισμα να μπορούν να τα μεταφέρουν και σε άλλους όχι τόσο τυχερούς.
Μ’ αρέσουν οι άνθρωποι που βλέπουν κάτι καλύτερο απ’ αυτούς και θέλουν του μοιάσουν και να το προσπεράσουν. Δε μ’ αρέσουν οι μίζεροι άνθρωποι που προσπαθούν να μειώσουν τους πάντες για να καλύψουν την ανυπαρξία τους.
Δε μου αρέσουν οι δήθεν κουλτουριάρηδες που δεν ξέρουν τι τους γίνεται και παρασύρουν κι άλλους στη βλακεία τους και στην ασημαντότητα τους.
Σα θεατής μ’ αρέσει να γελάω αλλά να μην είναι μόνο αυτό το ζητούμενο. Μ’ αρέσει το θέατρο που θα με κάνει να καταλάβω λίγο καλύτερα τη ζωή ή να την δω με άλλο μάτι. Μ’ αρέσει να βγαίνω απ’ το θέατρο και να μιλάω για το έργο και να διαφωνώ ή να συμφωνώ ή να μαγεύομαι. Μ’ αρέσει οι δύο ώρες που θα αφιερώσω να φέρουν κάποιο πνευματικό κέρδος.
Γενικά πιστεύω ότι είναι καλό ο καθένας να βλέπει τα έργα που γουστάρει και περνάει καλά. Απλά θλίβομαι μερικές φορές για τις πατάτες που ανεβαίνουν και διώχνουν τον κόσμο απ’ το θέατρο.
Θα μου πεις όλοι ελεύθεροι είναι να ανεβάσουν ότι θέλουν. Άλλωστε το κοινό είναι αυτό που αποφασίζει είτε μας αρέσει είτε όχι. Και στο κάτω, κάτω πως κάποιος μπορεί να καταλάβει την αποτυχία του;
Εκεί είναι και όλο το ζουμί της υπόθεσης. Αν κάποιος καταλάβει την αποτυχία του μπορεί να γίνει καλύτερος. Αν κάποιος δεν την καταλάβει ξύλο απελέκητο θα μείνει μια ζωή.
Εμπορικό ή ποιοτικό θέατρο; Εγώ σας είπα. Σκεφτείτε κι εσείς κι αποφασίστε ή μην αποφασίζετε. Καλό είναι να τα βλέπετε όλα και σιγά, σιγά να διαλέξετε ποιο σας κάνει να νιώθετε πιο ευχάριστα με τον εαυτό σας και με τους άλλους γύρω σας.
Όποιος θέλει να επικοινωνήσει μαζί μου μπορεί να μου στείλει μέηλ (βρίσκεται στο βιογραφικό μου πιο κάτω) ή να αφήσει κάποιο σχόλιο επώνυμα όμως για να μπορώ να απαντήσω. Δυστυχώς τα ανώνυμα σχόλια όπως καταλαβαίνετε είτε καλά είναι είτε κακά είναι σαν να μην υπάρχουν.
———————–
ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΘΗΝΑΙΟΝ ΕΩΣ 26/2
«Η ΤΕΛΕΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ» του Ιάκωβου Μυλωνά.
Όταν τα όνειρα δε γίνονται πραγματικότητα την κατάλληλη στιγμή, τότε μπορεί να γίνουν εφιάλτες. Ο Ιάκωβος Μυλωνάς τα έκανε κωμωδία!
Αναλυτικές πληροφορίες ΕΔΩ
Φωτογραφικό υλικό
