Αξίζει να είναι κανείς ηθοποιός; Από τη «Στήλη Άλατος» του Ιάκωβου Μυλωνά.
Αφού μιλάμε για το θέατρο πρέπει οπωσδήποτε να μιλήσουμε για τους ηθοποιούς. Άλλωστε χωρίς αυτούς δεν μπορεί να υπάρξει θέατρο. Όπως βέβαια και χωρίς κοινό. Οι ηθοποιοί απ’ την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα είναι οι άνθρωποι που αναπαριστούν τις ιστορίες. Η σημασία τους είναι τεράστια και καθοριστική για το πώς θα μεταφερθεί ένα έργο στη σκηνή. Ο Μίνως Βολανάκης έλεγε ότι το κάστινγκ για ένα έργο είναι αυτό που του τρώει τον περισσότερο χρόνο, αλλά αν βρει τους ηθοποιούς που θέλει, μπορεί να ανεβάσει παράσταση σε δεκαπέντε μέρες. Τι σημαίνει όμως ηθοποιός; Ηθοποιός είναι αυτός που φτιάχνει, που υποδύεται έναν χαρακτήρα. Αυτό είναι δύσκολο αλλά ο μεγάλος βαθμός δυσκολίας του, του δίνει και την αξία που έχει.
Το 1981 καταργήθηκε η άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος του ηθοποιού, οπότε από κει και πέρα όποιος ήθελε μπορούσε να δηλώσει ηθοποιός. Άρα ηθοποιός μπορεί να λέγεται ο καθένας που ανεβαίνει σε μια σκηνή. Πρόβλημα. Αν πραγματικά αυτό το επάγγελμα είναι λειτούργημα τότε δεν έπρεπε να το εξασκεί κάποιος χωρίς μια βασική εκπαίδευση. Αυτό μόνο κακό μπορεί να κάνει στο επάγγελμα. Έχουν γεμίσει τα θέατρα με ανθρώπους που δηλώνουν ηθοποιοί χωρίς καν να ξέρουν τι σημαίνει αυτό και πόσο μεγάλη σημασία έχει. Οι πιο πολλοί βέβαια εγγράφονται σε μια δραματική σχολή αλλά ούτε που ξέρουμε αν την τελειώνουν. Μπάτε σκύλοι αλέστε. Το επάγγελμα δε διασφαλίζεται από πουθενά. Και είναι κρίμα. Είναι κρίμα. Ένα τόσο σοβαρό επάγγελμα και να μπάζει από παντού. Έχει κατακλυστεί από κάθε είδους ψώνια που μόνο κακό κάνουν και στο θέατρο και στο κοινό που τους βλέπει. Κι έτσι το κοινό αντί να αυξάνεται με τα χρόνια, μειώνεται. Ε, βέβαια με τόσες πατάτες που βλέπει. Βέβαια δε φταίνε τα ψώνια. Αυτοί είδαν ανοιχτά και μπήκαν. Μπήκαν σ’ ένα σπίτι που δεν έχει ούτε καν πόρτα. Μπάχαλο λοιπόν. Ξεκινάμε με μπάχαλο.
Πρέπει να γίνει ένας σοβαρός διάλογος με την πολιτεία για το θέμα της άδειας. Πρέπει η πόρτα να ανοίγει μόνο στα παιδιά που πραγματικά θέλουν να ακολουθήσουν αυτή τη δουλειά και είναι έτοιμα να διαβάσουν και να εκπαιδευτούν πάνω σ’ αυτή.
Ο κόσμος μειώνεται και οι ηθοποιοί και οι παραστάσεις αυξάνονται. Σχήμα οξύμωρο. Υπάρχουν λύσεις και βέβαια υπάρχουν. Δε πας να φτιάξεις το χάος που επικρατεί τώρα, πας να φτιάξεις το λόγο που το δημιούργησε.
Να φτιαχτούν σωστές δραματικές σχολές που να νοιάζονται πραγματικά για τα παιδιά κι όχι μόνο για το πορτοφόλι τους. Η μόρφωση και η εκπαίδευση που θα λαμβάνουν τα παιδιά να είναι σοβαρή και όχι της πλάκας. Όσα περισσότερα προσόντα έχει ένας ηθοποιός τόσες λιγότερες υποχωρήσεις θα κάνει στο μέλλον. Κι όποιος κατάλαβε, κατάλαβε.
Αφού βγει ο ηθοποιός απ’ τη σχολή πρέπει να υπάρχουν ατζέντηδες που η δουλειά τους θα είναι να κλείνουν τις εμφανίσεις του ηθοποιού και να κανονίζουν τα οικονομικά. Αλλιώς τους εκμεταλλεύονται. Γιατί οι ηθοποιοί το μόνο που θέλουν είναι να παίξουν, με τη ψευδαίσθηση ότι κάποιος θα τους δει και μετά θα ανοίξει η καριέρα τους. Ουτοπία. Οι ηθοποιοί δουλεύουν απλήρωτοι. Δεν υπάρχουν καν συμβάσεις εργασίας. Δεν υπάρχει τίποτα. Οι ηλεκτρολόγοι στα θέατρα και οι ηχολήπτες καλύτερα πληρώνονται απ’ τους ηθοποιούς. Οι καθαρίστριες πληρώνονται καλύτερα απ’ τους ηθοποιούς. Το θέατρο είναι οι ηθοποιοί και είναι οι μόνοι που δεν πληρώνονται.
Για να έχει κάποια αξία το επάγγελμα του ηθοποιού πρέπει να έρθει πάλι η άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος. Αν τώρα κάποιος σκηνοθέτης χρειαστεί κάποιον που δεν είναι ηθοποιός για κάτι εξειδικευμένο θα ζητάει άδεια απ’ το σωματείο ηθοποιών και θα του δίνεται.
Το σωματείο ηθοποιών θα πρέπει να βρει την αίγλη του και να συσπειρώσει όλους τους ηθοποιούς γύρω του. Εδώ και πολλά χρόνια δυστυχώς οι περισσότεροι δε του δίνουν σημασία.
Άρα ανακεφαλαιώνοντας πρέπει να σταθούμε πραγματικά στη μόρφωση και την εκπαίδευση των ηθοποιών, κάτω από σωστές συνθήκες, που θα τους παρέχουν οι δραματικές σχολές, οι οποίες πρέπει να ελέγχονται συνεχώς απ’ το κράτος. Πρέπει να υπάρξουν ατζέντηδες για να κλείνουν τα οικονομικά των ηθοποιών. Πρέπει να υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις για να μη δουλεύει πλέον κανένας δωρεάν. Πρέπει στα κρατικά θέατρα όλες οι δουλειές να είναι ανοιχτές για όλους.
Άφησα για το τέλος τα καλά που έχουν οι ηθοποιοί. Όσο πιο γρήγορα καταλάβεις ότι αυτό που κάνεις είναι λειτούργημα τόσο πιο σοβαρά θα το πάρεις. Μπορείς να βοηθήσεις να γίνουν καλύτεροι οι άνθρωποι, μπορείς εσύ να γίνεις καλύτερος. Η ενασχόληση με το θέατρο είναι ψυχοθεραπεία, είναι εκτόνωση, είναι ζωή. Επίσης δε θα βαρεθείς ποτέ τη ζωή σου μιας και όπως είπε η αγαπημένη μας Έλλη Λαμπέτη θα έχεις ζήσει χίλιες διαφορετικές ζωές. Η αναγνώριση που θα έχεις απ’ τον άλλο κόσμο θα σε κάνει να νιώθεις πιο όμορφα για τον εαυτό σου. Η συνεχής προσπάθεια πάνω στη δουλειά σου και η συνεχής εκπαίδευση θα σε οδηγήσει σε καινούρια μονοπάτια γνώσης και ζωής. Το θέατρο είναι κάτι υπέροχο, υπάρχει χιλιάδες χρόνια και θα υπάρχει για πάντα γιατί μας αρέσει να ακούμε ιστορίες και να τις βλέπουμε να παίρνουν ζωή μπροστά μας. Για να έχουμε έναν καλύτερο θέατρο πρέπει να έχουμε όχι μόνο καλύτερους ηθοποιούς αλλά καλύτερους ανθρώπους.
Το να είσαι ηθοποιός δεν είναι μόνο επάγγελμα, είναι στάση ζωής απέναντι στην εξουσία, στον πόλεμο, στην ανισότητα, στον ρατσισμό, στην αγάπη, στον έρωτα, στο θάνατο, στην ίδια τη ζωή.
Αν κάποιος θέλει να γίνει ηθοποιός θα γίνει. Αυτό το ‘’κι εγώ ήθελα να γίνω ηθοποιός αλλά δε μ’ αφήσανε’’ είναι ψεύτικο. Έχω δει παιδιά ν’ αφήνουν τις οικογένειες τους και τα χωριά τους και να έρχονται άφραγκα στην Αθήνα για να ακολουθήσουν το όνειρό τους. Έχω δει παιδιά να τα εκμεταλλεύονται διάφοροι επιτήδειοι. Έχω δει παιδιά να τα καταφέρνουν και με ηθικούς τρόπους και με ανήθικους. Το βασικό είναι ότι έχω δει ανθρώπους που είναι έτοιμοι να θυσιάσουν τα πάντα για να γίνουν ηθοποιοί. Άλλοι κάνουν κάτι, άλλοι δεν κάνουν τίποτα, άλλοι μένουν για λίγο καιρό και άλλοι εξαφανίζονται. Και φυσικά τις περισσότερες φορές δεν παίζει ρόλο αν είσαι ταλαντούχος ή όχι. Έχω δει στιγμές δυστυχίας και στιγμές απίστευτης ευτυχίας που μπορεί να σου δώσει αυτό το επάγγελμα.
Αν θέλεις όμως να γίνεις ηθοποιός, αν θέλεις να κάνεις αυτό το ταξίδι τότε δε σε σταματάει τίποτα. Άλλωστε το ταξίδι, μας πάει σε μας, μέσα μας. Και τότε καταλαβαίνουμε αν αυτό το ταξίδι άξιζε ή όχι.
Φωτογραφικό υλικό
