Να δίνεται η Επίδαυρος σε πιτσιρικάδες σκηνοθέτες; Ο καθηγητής Θεατρολογίας Πλάτων Μαυρομούστακος, απαντά…
Και φέτος η Επίδαυρος διχάστηκε πριν καν ξεκινήσει. Όχι, δεν είχαμε προκλητικές –για την ώρα- παραστάσεις αλλά η είσοδος νέων σκηνοθετών στο αρχαίο θέατρο. «Ελένη» του Ευριπίδη σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Καραντζάς, «Προμηθέα Δεσμώτη» ο Έκτορας Λυγίζος, παραστάσεις που ήδη παρουσιάστηκαν με ανάμικτα συναισθήματα, ενώ το ερχόμενο Παρασκευοσάββατο έχει «Φιλοκτήτη» από τον αντισυμβατικό -όχι νεαρό πάντως- Κώστα Φιλίππογλου [Η Θεσσαλονίκη είδε την συγκεκριμένη παράσταση, εδώ η γνώμη μας].
Και το ρώτημα που τίθεται είναι…. Μπορούν οι πιτσιρικάδες να διαχειριστούν το βάρος του αρχαίου δράματος στο σπουδαιότερο θεατρικό αυτό χώρο της Επιδαύρου;
Φιλοξενούμε άρθρο του καθηγητή Θεατρολογίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. κ. Πλάτων Μαυρομούστακου για ένα και μόνο λόγο… Συμφωνούμε απόλυτα μαζί του.
Και λέει…
«Κανείς δεν μπορεί να επικαλείται ότι εκπροσωπεί το κοινό»
Η ανανέωση των καλλιτεχνικών θεσμών δεν μπορεί να γίνει παρά με την αναζήτηση των νέων δημιουργών. Αυτό έχει συμβεί στην Επίδαυρο κι άλλες φορές στο παρελθόν. Ο Ευαγγελάτος ήταν 32 χρόνων όταν σκηνοθέτησε στην Επίδαυρο. Οταν, επιτέλους, μετά τη μεταπολίτευση, ο Κουν παρουσίασε εκεί τους «Ορνιθες», άλλαξε τη φυσιογνωμία του κοινού των Επιδαυρίων. Και ξέρετε κάτι; Το κοινό του Κουν έμεινε στα Επιδαύρια. Ας σκεφτεί κανείς πώς θα ήταν η εξέλιξη του θεσμού της Επιδαύρου αν ο Κουν ήταν από την αρχή του θεσμού. Πολλά μεγάλα θέατρα της Ευρώπης τα έχουν αναλάβει πολύ νέοι σκηνοθέτες που συνέβαλαν με το σφρίγος και την καλλιτεχνική δυναμικότητά τους στην εκ νέου καθιέρωση θεσμών που είχαν ατονήσει. Ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι την εμφάνιση του Λούκου στην Επίδαυρο, ο θεσμός είχε χάσει όλα τα χαρακτηριστικά της πνευματικής εκδήλωσης που είχε στο παρελθόν. Υπήρχαν παραστάσεις που αποσκοπούσαν σε μια διασκέδαση ανάλογη με τις παρηκμασμένες εκδοχές της επιθεώρησης ή παραστάσεις τραγωδίας με επαναλαμβανόμενα στερεότυπα, οι οποίες οχυρώνονταν πίσω από μια «παράδοση» που κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια.
Η παράσταση του Καραντζά κινητοποίησε πολλούς θεατές με μόνο δεδομένο το γεγονός ότι πρόκειται για κάτι νέο στην Επίδαυρο. Το κοινό είναι πολύ σύνθετο σύνολο, δεν είναι ενιαίο. Για κάθε παράσταση υπάρχει ένα κοινό που ενδιαφέρεται και ένα κοινό που αντιμετωπίζει το διαφορετικό με καχυποψία. Κανένας από μας δεν δικαιούται, επομένως, να επικαλείται ότι εκπροσωπεί το κοινό. Το ότι καλούνται νέοι δημιουργοί να σκηνοθετήσουν στην Επίδαυρο μόνο καλό είναι: δεν μειώνει ούτε το κύρος των παραστάσεων του Εθνικού ή του Κουν, ούτε το κύρος των πρωταγωνιστών που έχουν παίξει στην Επίδαυρο. Αλλωστε, οι νέοι ηθοποιοί του σήμερα είναι οι καθιερωμένοι πρωταγωνιστές του μέλλοντος. Κι ας μη μας διαφεύγει ότι η διαδοχή των γενεών γίνεται σήμερα με πολύ γρηγορότερους ρυθμούς απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Η ανανέωση των καλλιτεχνικών θεσμών δεν μπορεί να γίνει παρά με την αναζήτηση των νέων δημιουργών. Αυτό έχει συμβεί στην Επίδαυρο κι άλλες φορές στο παρελθόν. Ο Ευαγγελάτος ήταν 32 χρόνων όταν σκηνοθέτησε στην Επίδαυρο. Οταν, επιτέλους, μετά τη μεταπολίτευση, ο Κουν παρουσίασε εκεί τους «Ορνιθες», άλλαξε τη φυσιογνωμία του κοινού των Επιδαυρίων. Και ξέρετε κάτι; Το κοινό του Κουν έμεινε στα Επιδαύρια. Ας σκεφτεί κανείς πώς θα ήταν η εξέλιξη του θεσμού της Επιδαύρου αν ο Κουν ήταν από την αρχή του θεσμού. Πολλά μεγάλα θέατρα της Ευρώπης τα έχουν αναλάβει πολύ νέοι σκηνοθέτες που συνέβαλαν με το σφρίγος και την καλλιτεχνική δυναμικότητά τους στην εκ νέου καθιέρωση θεσμών που είχαν ατονήσει. Ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι την εμφάνιση του Λούκου στην Επίδαυρο, ο θεσμός είχε χάσει όλα τα χαρακτηριστικά της πνευματικής εκδήλωσης που είχε στο παρελθόν. Υπήρχαν παραστάσεις που αποσκοπούσαν σε μια διασκέδαση ανάλογη με τις παρηκμασμένες εκδοχές της επιθεώρησης ή παραστάσεις τραγωδίας με επαναλαμβανόμενα στερεότυπα, οι οποίες οχυρώνονταν πίσω από μια «παράδοση» που κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια.
Η παράσταση του Καραντζά κινητοποίησε πολλούς θεατές με μόνο δεδομένο το γεγονός ότι πρόκειται για κάτι νέο στην Επίδαυρο. Το κοινό είναι πολύ σύνθετο σύνολο, δεν είναι ενιαίο. Για κάθε παράσταση υπάρχει ένα κοινό που ενδιαφέρεται και ένα κοινό που αντιμετωπίζει το διαφορετικό με καχυποψία. Κανένας από μας δεν δικαιούται, επομένως, να επικαλείται ότι εκπροσωπεί το κοινό. Το ότι καλούνται νέοι δημιουργοί να σκηνοθετήσουν στην Επίδαυρο μόνο καλό είναι: δεν μειώνει ούτε το κύρος των παραστάσεων του Εθνικού ή του Κουν, ούτε το κύρος των πρωταγωνιστών που έχουν παίξει στην Επίδαυρο. Αλλωστε, οι νέοι ηθοποιοί του σήμερα είναι οι καθιερωμένοι πρωταγωνιστές του μέλλοντος. Κι ας μη μας διαφεύγει ότι η διαδοχή των γενεών γίνεται σήμερα με πολύ γρηγορότερους ρυθμούς απ’ ό,τι στο παρελθόν. Σε όλα τα επίπεδα.
Φωτογραφικό υλικό
