Τα 14 σημεία της πολυοργασμικής θεατρικής μας πραγματικότητας για το 2014. Από την Αριάδνη Καναβάκη.
Και στην εκπνοή του σωτήριου και άκρως δύσκαμπτου έτους 2014, να αναφερθούμε στα 14 σημεία του ερεθισμού της θεατρικής μας δράσης που στο σύνολο μιας ελληνικής θεατρικής πραγματικότητας, το βαφτίζεις οργασμό ή πολυοργασμική δραστηριότητα. Αναφερόμαστε στο σύνολο, γιατί δε θέλουμε να σκεφτόμαστε κατακερματισμένα και γιατί για μας, ένα ενιαίο σώμα είναι η προσπάθεια θεατρικής ύπαρξης και αναπαράστασης, τουλάχιστον στο γεωγραφικό μας τόπο. Μια σκηνή μικρή παραμένουμε όλοι μαζί…
.
1. Βαφτίζεις απλόχερα τη θεατρική μας δραστηριότητα πολυοργασμική, αφού μόνο για φέτος 2013-2014 και προφανώς και για του χρόνου λαμβάνουν χώρα 1000 παραστάσεις. Οι κρίσιμοι καιροί ήταν και θα είναι πάντα ένας μοχλός, ένα λάκτισμα για περισσότερη θεατρική δημιουργία και όπως και να ειπωθεί έχει ιστορικά αποδειχθεί ότι το θέατρο μεγαλουργεί στις δυσκολίες.
2. Εντύπωση στο άνωθεν προκαλεί η προσπάθεια ζωτικής ύπαρξης των δημιουργών που προτιμούν να βρεθούν επί σκηνής ακόμα και για μόνο 10 παραστάσεις. Τούτο το φαινόμενο ήταν περισσότερο ορατό φέτος όχι μοναχά για τους μικρότερους θιάσους αλλά και για γνωστούς πρωταγωνιστές. Παραμένουμε σύμφωνοι, αν θεωρήσουμε ότι στιγμές μικρές είναι η ζωή, στιγμές είναι και η θεατρική δημιουργία, με όλα της τα υπαρξιακά θεματάκια…
3. Η περίσσεια προσπάθεια δραματοποίησης επί σκηνής νεοελληνικών έργων, που δεν προορίζονταν για το θέατρο αλλά μοναχά για το αναγνωστικό κοινό. Είδαμε πολλά ευτράπελα επί σκηνής, αλλά είδαμε και αριστουργήματα. Και κάπως σα να μοιάζει δύσκαμπτο να αφουγκραστούμε τις νεοελληνικές λέξεις και την ίδια μας τη σύγχρονη πράξη. Ναι σαφώς υπάρχει μια θεωρητική βάση που υποστηρίζει ό,τι το παρελθόν δραματοποιείται καλύτερα, καθώς υπάρχουν οδηγοί ή αν θέλετε αρχειακό υλικό, αλλά υπάρχει και η ψυχική πραγματικότητα που υποστηρίζει ότι φωτίζεις καλύτερα αυτά από τα οποία έχεις πάρει απόσταση. Ζήτω επομένως κατά πολύ το παρελθόν!
4. Ωστόσο φωτεινά παραμένουν κάποια από τα παραδείγματα της μεταγραφής των μεγάλων κλασσικών δημιουργών από νεότερους θεατρικούς συγγραφείς με σκοπό το σύγχρονο ανάγνωσμα. Ναι δεν υπάρχει παρθενογένεση αλλά και συχνά μας απωθεί ο τόσος βεβιασμένος /βιασμένος ναρκισσισμός.
5. Τα άνωθεν είναι η ουσιαστική έλλειψη βιωματικού θεάτρου και σε επίπεδο αναπαράστασης και σε επίπεδο άρθρωσης του σύγχρονου λόγου, στο ολιστικό πεδίο μιας σύγχρονης αποτύπωσης και μιας κατανόησης της παροντικής βιωματικής μας κατάστασης, που μάλλον ακόμα και όπως πάντα, «στο παρόν» συγχυζόμαστε . Στη διαχείριση αυτής της σύγχυσης φαίνονται όμως τα ταλέντα!
6. Συγκινητική παραμένει η συνεχιζόμενη αύξηση νέων θεατρικών ομάδων, ανεξαρτήτου ποιότητας ή προσπάθειας που επιζητούν μια δημιουργική αναπνοή. Με όλες μας τις δυνάμεις και για να ακριβολογούμε, με το κατάκοπο σώμα μας, θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε διακριτικά-ίσως και “φασαριόζικα”- την γέννησή τους.
7. Το χάσμα του προϋπολογισμού των παραστάσεων. Το «ενσαρκωμένο χρήμα» και το άνισο χάσμα που επιδιώκει, πάλι στις μέρες μας, κατόρθωσε να πάρει αίμα και μορφή και μεταφέρθηκε και στη θεατρική σκηνή περισσότερο ορατά σήμερα από ότι στο παρελθόν. Υπάρχουν παραστάσεις πληθωρικών σκηνικών και κουστουμιών, με συχνότερες αυτές των καρικατούρων, και παραστάσεις με το ξύλινο σανίδι μόνο… Φτωχές παραστάσεις, πλούσιες παραστάσεις. Νομίζουμε, ότι αν βρούμε χρόνο και ένα καλό λογιστή, θα σας δημοσιεύσουμε τη λίστα με το πόσο πάει το κεφάλι στην θεατρική αγορά!
Αίσχος παραμένει η συνεχιζόμενη πενία των δημιουργών /ηθοποιών και τούτο ισχύει για μας για όλες τις κοινωνικές ομάδες και όχι μόνο για τους ανθρώπους της τέχνης.
8. Ιδιαίτερη μνεία στην εικαστική περίβολο [installation] των παραστάσεων ή αλλιώς στη σκηνογραφία που συνεπικουρεί στη θεατρική πράξη. Ελάχιστοι σκηνοθέτες και σκηνογράφοι εμπνέονται πια, από την εικαστική τέχνη σε κάθε μορφή όπως πχ από τον πλούτο του χρωστήρα, είτε πρόκειται για τη δημιουργία μιας αφίσας είτε για την ίδια τη σκηνή [στο πρόσφατο παρελθόν υπήρχε ένας Τσαρούχης ή ένας Μόραλης]. Σοβαρή έλλειψη συντονισμού των τεχνών λέγεται τούτο καθώς φαίνεται ότι μόνο οι επιστήμες μπορούν και συνεργάζονται…
9. Σοβαρότατη και η συνεχιζόμενη ακαμψία του Εθνικού Θεάτρου που μόλις πρόσφατα παραχώρησε την παιδική σκηνή…! για τις περισσότερο πειραματικές προσπάθειες -παραστάσεις. Το “Αυτονόητο” γίνεται συνεχιζόμενος διάλογος που χτυπά στερεότυπα και ενδελεχώς στα άφθαρτα τείχη ενός θεσμού που οφείλει να έχει ανοιχτούς χώρους –φυτώρια για μια από τις αρχαιότερες τέχνες.
10. Ας αφήσουμε την πρωτοπορία στο Φεστιβάλ Αθηνών που παραχωρεί απλόχερα τις αίθουσες του σε νέους δημιουργούς (φέτος μεγαλούργησε ο θεσμός) και στις ιδιωτικές σκηνές/ιδρύματα των μεγάλων ευεργετών ή σε μεμονωμένους φωτισμένους καλλιτέχνες που απλά τολμούν.
11. Αμιγώς θεατρική πράξη υπήρξε φέτος για μας, η συνολική μεταφορά του έργου «Η Γυναίκα της Ζάκυθος» του Διονύσιου Σολωμού από την Όλια Λαζαρίδου. Η συνολική περιοδεία των συντελεστών της παράστασης έφτασε από τις πλατείες της πρωτευούσης μέχρι τα πιο ερημικά θεατράκια που είχαν χρόνια να λειτουργήσουν. Αυτό είναι “θεατρική λειτουργία”, και μια από τις τελευταίες μεγάλες μας ηθοποιούς, σπάει τα όποια ασφυκτικά τείχη και αφήνει/δίνει στην τέχνη της ελεύθερη αναπνοή.
12. Η μεταφορά των έργων κυρίως της λεκάνης της Μεσογείου που παρατηρήσαμε μεμονωμένα στη θεατρική σκηνή. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την συνεχιζόμενη προσπάθεια της αξεπέραστης Κάτια Γέρου (ακόμα μία από τις μεγάλες μας ηθοποιούς) και του σκηνοθέτη Βασίλη Νικολαΐδη που τελευταίως εμπνέονται από τον νεορεαλισμό της Ιταλίας, καθώς και το εξαντλητικό αλλά εμπνευσμένο αφιέρωμα στο Λόρκα που πραγματοποίησε ο θεατρικός πολυχώρος Vault. Σπουδαία η προσφορά των σκανδιναβών στο θέατρο, αλλά όταν μιλάμε για σύγχρονες αγωνίες, για σημερινές αγωνίες είναι προτιμότερη η σύσφιξη των λαών της Μεσογείου. Η Μεσογειακή λεκάνη γέννησε τον πολιτισμό σε όλες του τις εκφράσεις.
13. Το ανακάτεμα πολιτικού και υπαρξιακού αδιεξόδου που παρατηρήσαμε στη σκηνή. Το δίπολο αυτό περιέχει την όποια όσμωση έχει να προσφέρει η αναπαραστατική τέχνη και σαφώς η διττότητα τούτη υπογραμμίζει και σπρώχνει έστω και αργά, την όποια μας μεταφυσική /ανθρώπινη αγωνία καθώς και την καθαρή πολιτική/κοινωνική μας θέση. Συνεχίστε να απελευθερώνεται τα εισιτήρια των θεάτρων ώστε κανείς θεατής να μην μείνει στο νεκροταφείο της σκέτης πραγματικότητας και έξω από τα θεατρικά τείχη.
14. Η βράβευση του αντί-θεατρικού Σάκη Ρουβά. Υπογραμμίζουμε ότι για μας αναμφισβήτητα στη θεατρική πρακτική έχουν δικαίωμα όλοι, ακόμα και οι θεατές γιατί αυτό είναι το κυτταρικό δεδομένο τούτης της τέχνης. Ωστόσο μια τέτοια βράβευση ,που αφορά μάλιστα και το αρχαίο δράμα ,προκαλεί όχι μονάχα όσους έσκυψαν σε αυτό, αλλά και εν πολλοίς το κοινό αίσθημα. Στο αρχαίο δράμα η φράση «θέλω να εξελιχθώ μέσα και από το θέατρο…», εγώ δηλαδή και το όλο Εγώ μου, αφορά ένα μόνο από τα στάδια της αρχαίας τραγωδίας και κυρίως αυτό που οι αρχαίοι δραματουργοί αναδείκνυαν- τον ήρωα με τα πάθη του πριν τον καταβαραθρώσουν και τον περάσουν ξανά στη συλλογικότητα. Η ατομικότητα είναι αντιθεατρική/ημιθεατρική ή αν θέλετε νηπιακή κατάσταση από τον ορισμό της. Θυμίζουμε εδώ συγκεντρωτικά τα στάδια του αρχαίου δράματος που δεν είναι άλλα από : 1) Διονυσιακό κύκλο, 2) ένα πρωταρχικό/αρχετυπικό σφάλμα, 3) μια εμφάνιση ενός ήρωα στα πλαίσια της αρχής της εξατομίκευσης (Απολλώνιες καταστάσεις), 4) τα πάθη του ήρωα, 5) Ολική ήττα του ήρωα, 6) Την Ένωση με το Διονυσιακό όλον και ταυτόχρονη μέθη και λύτρωση του κοινού.
Όπως και να το κάνουμε ναι υπάρχουν νόμοι στο αρχαίο δράμα και μάλιστα αστικοί,αφού υπήρξε κυρίως προϊόν μιας αστικής/Αττικής Δημοκρατίας [Άστυ-Νόμοι].
KAΛΗ ΧΡΟΝΙΑ
Φωτογραφικό υλικό
