Σπουδαία θεατρική στιγμή «Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ». Είδαμε στο θέατρο Αυλαία και σχολιάζουμε.
Είναι από τις φορές που πας στο θέατρο «προετοιμασμένος». Με την έννοια ότι είναι μάλλον απίθανο να μην έχει διαβάσει κανείς το τόσο… πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα του Π. Μάτεση, στη διάρκεια 25 χρόνων από την πρώτη του έκδοση. Μια τραγική ανθρώπινη ιστορία- κομμάτι της εθνικής Ιστορίας, γραμμένη με τρόπο απαράμιλλα λογοτεχνικό και συνάμα κινηματογραφικό, που είναι αδύνατον ο αναγνώστης να μη νιώσει «μέρος» του βιώματος. Όταν όμως καλείται να μετέχει ως θεατής στη δραματοποίηση όσων ήδη «σκηνοθέτησε» η δική του φαντασία, το πράγμα δεν είναι τόσο απλό… Πόσο κοντά ή μακριά θα νιώσει άραγε από το αίσθημα της ανάγνωσης; Κάπως έτσι σκεπτόμενοι επισκεφθήκαμε το θέατρο Αυλαία, να παρακολουθήσουμε την παράσταση «Η μητέρα του σκύλου» του Π.Μάτεση, σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη και με τη Δήμητρα Χατούπη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στα πλαίσια των 50ων Δημητρίων. Σε ένα θέατρο όχι απλά κατάμεστο, αλλά επιπλέον με έξτρα καρέκλες και θεατές καθισμένους στα σκαλάκια…
Το ήδη στημένο σκηνικό και τα πρώτα λεπτά της παράστασης μας έβαλαν άμεσα και καταλυτικά στο πνεύμα και την ατμόσφαρα του έργου. Το οποίο διατρέχει μια μεγάλη χρονική περίοδο, ξεκινώντας από την κατοχή και φθάνοντας κάπου… τώρα κοντά. Με κεντρική ηρωίδα την Ραραού- Ρουμπίνη σε πρώτο πλάνο, που αφηγείται με διαρκές φλας μπακ την πολυτάραχη ζωή της, δεμένη άρρηκτα με αυτήν της μάνας της. Μια μάνα που στα χρόνια της κατοχής, έχοντας χάσει τα ίχνη του άντρα της στον πόλεμο και προκειμένου να σώσει τα παιδιά της από την πείνα, ξαπλώνει με έναν Ιταλό, αγνοώντας το «στίγμα» της πουτάνας ή της δωσίλογης. Που στην απελευθέρωση θα το πληρώσει με το βαρύ τίμημα της διαπόμπευσης, μπροστά στα μάτια της κόρης της Ρουμπίνης. Η δημόσια κατακραυγή θα οδηγήσει μάνα και κόρη μακριά από τον «τόπο του μαρτυρίου» σε ένα διαρκή αγώνα επιβίωσης στο ακραίο περιθώριο, μέχρι την «πραγμάτωση» του καλλιτεχνικού ονείρου της Ραραού πλέον, να βγει στο θέατρο και να προσφέρει στη μάνα της μια ανθρώπινη ζωή… Πληρώνοντας για όλον αυτόν τον άνισο αγώνα το δικό της τίμημα και βρίσκοντας καταφύγιο στα σκοτεινά μονοπάτια του ταραγμένου της μυαλού…
Μετά την σπουδαία λογοτεχνική στιγμή κατά την ανάγνωση του βιβλίου, βιώσαμε μια δεύτερη εξίσου σπουδαία θεατρική, καθώς οι αρετές (+) της παράστασης ήταν μεγάλες:
– Με κυρίαρχο βεβαίως το μυθιστόρημα- βάση του Π. Μάτεση, του οποίου η τεράστια εκδοτική επιτυχία, προφανώς δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για ένα σπάνιο έργο που αγγίζει με τρόπο αριστοτεχνικό τις πιο ευαίσθητες πτυχές της νεώτερης ελληνικής Ιστορίας και πραγματεύεται τον ανθρώπινο αγώνα με εξαιρετικές ισορροπίες μεταξύ ωμού ρεαλισμού, υπερβατικού σουρεαλισμού, απρόβλεπτου κυνισμού και πικρού χιούμορ. Με μια αφήγηση γεμάτη δυνατές εικόνες, αριστουργηματική πλοκή, διαρκή δράση, ανατροπές και έντονο συναισθηματισμό, ως κινηματογραφική ταινία που συνεπαίρνει. Και όλα τούτα εκφρασμένα με λόγο χειμμαρώδη και ενίοτε βαθειά ποιητικό, που κομμάτια του βλέπαμε να προβάλλονται ενδιάμεσα ως «υπέρτιτλοι», θυμίζοντας σημεία- διαμάντα του αναγνώσματος. Μια γραφή ωστόσο που δεν αναλώθηκε στην αφήγηση/περιγραφή, παρά εισχώρησε βαθύτερα σε υπαρξιακές αγωνίες και επεχείρησε αποδομήσεις εθνικών στερεοτύπων.
–Το μέγα ευτύχημα ήταν ότι το συγκεκριμένο αριστοτεχνικό κείμενο, έπεσε στα χέρια ενός άξιου και ταλαντούχου σκηνοθέτη, του Σταύρου Τσακίρη. Ο οποίος είχε να διαχειριστεί έναν τεράστιο «όγκο» από άποψη πλοκής, γεγονότων, προσώπων, εποχών και όχι απλά τον διαχειρίστηκε άριστα, επιτελώντας έναν σκηνοθετικό άθλο, αλλά επιπλέον κατάφερε να μεταφέρει απολύτως πειστικά το κλίμα μιας ιδιαίτερης εποχής. Παρότι η σκηνοθετική του γραμμή κινήθηκε κατά βάση σε πλαίσια ρεαλιστικά σεβόμενη την ιστορία, εντούτοις υπήρξε εμπνευσμένη, δίνοντας από τα πρώτα λεπτά με πλήρη συνέπεια μέχρι το τέλος, ένα στίγμα δυνατό και πεντακάθαρο με έντονα στοιχεία συναισθηματισμού, ευφυή ευρήματα, υπέροχη ατμόσφαιρα.
Εξαιρετικά δραματοποιημένη η ιδέα του φλας μπακ με τις δύο Ραραού, την ώριμη να θυμάται και την νεαρή να βιώνει σε μια άκρως επιτυχημένη σύμπλευση επί σκηνής, ενώ ιδιαίτερα εμπνευσμένες σκηνοθετικά υπήρξαν κορυφαίες στιγμές της πλοκής, όπως η σκηνή της διαπόμπευσης, οι σκηνές της συμβίωσης με τον ζητιάνο, οι σκηνές του θρήνου ή αυτές των ξεσπασμάτων. Άριστη επίσης η καθοδήγηση, ο συντονισμός και η χωροταξία των ηθοποιών σε μια σκηνή διαρκώς γεμάτη και με μια δράση που δεν άφηνε το ενδιαφέρον ούτε στιγμή να εκπέσει, μέσα σε μια ατμόσφαιρα απόλυτα πειστική – ενίοτε υποβλητική και με το ευλογημένο συναίσθημα σε πλεόνασμα…
–Ένα μεγάλο «εύγε» ωστόσο ανήκει δικαιωματικά στην πρωταγωνίστρια- Ραραού, την έμπειρη Δήμητρα Χατούπη, που σήκωσε στους ώμους της έναν τόσο ιδιαίτερο, εξοντωτικό ρόλο και του έδωσε προσωπική σφραγίδα. Μια υπέροχη θεατρική ερμηνεία που θύμισε «παλιές, μεγάλες θεατρικές στιγμές» των σπουδαίων του χώρου, μια ηθοποιός με εντυπωσιακή ωριμότητα και εξαιρετικά δουλεμένα εκφραστικά μέσα στο λόγο και την κίνηση, μέχρι την τελευταία, αδιόρατη λεπτομέρεια. Ισορροπημένη και αυτοελεγχόμενη ακόμα και μέσα στην υπερβολή και τον σουρεαλισμό του ρόλου, έδωσε μια ηρωίδα περιθωριακή, κυνική, διαταραγμένη μέσα στον πόνο και τον αγώνα της που άγγιξε με τρόπο συγκινητικό έως ανατριχιαστικό. Παίζοντας με το βλέμμα, τις εκφράσεις του προσώπου, την εκφορά του λόγου, την ιδιαίτερη κινησιολογία, ούτε στιγμή άφησε να εννοηθεί ότι υποδύεται την «πάσχουσα»… Έπασχε αληθινά και βαθειά…
Από τους 9 ηθοποιούς που την πλαισίωναν, πολύ καλοί όλοι τους με περίπου ισότιμες αποδόσεις, πειστικοί, συγχρονισμένοι, εκφραστικοί, σε ένα καστ πολύ εύστοχα επιλεγμένο φυσιογνωμικά σε σχέση με τους ρόλους και την εποχή. Ξεχώρισε ωστόσο η ηθοποιός που υποδυόταν τη μάνα, εντελώς μέσα στο ρόλο εκφραστικά και κυρίως κινησιολογικά, ενώ η νεαρή Ραραού, παρότι καλή ηθοποιός και με προοπτικές, υπήρξε πιο ανώριμη υποκριτικά, εστιάζοντας περισσότερο στο περίγραμμα και όχι στο βάθος της τραγικότητας του ρόλου. Όλοι τους όμως υπηρέτησαν συνεπέστατα το σκηνοθετικό πνεύμα και παράλληλα το ύφος και το κλίμα του έργου.
–Ένα επιπλέον εύσημο ανήκει και στους λοιπούς συντελεστές της παράστασης, καθώς η δημιουργία ατμόσφαιρας είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων. Και σε αυτήν συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό: το κατάλληλο σκηνικό παλιών επίπλων, τα εύστοχα κοστούμια και κυρίως το εμπνευσμένο της Ραραού, η σοφά επιλεγμένη μουσική με τραγούδια εποχής και υποβλητική υπόκρουση στη σωστή δοσολογία, οι εξαιρετικοί φωτισμοί με τις διακυμάνσεις στα κατάλληλα σημεία…
Η μόνη «αδυναμία» (-) που θα επισημαίναμε, αφορά στην μεγάλη διάρκεια των τριών περίπου ωρών, ως αποτέλεσμα ενός ρυθμού που θα μπορούσε να είναι πιο «σφιχτός», αποφεύγοντας κάποιες παύσεις ελαφρά τραβηγμένες ή «συμπτύσοντας» το κείμενο στο μεδούλι της ουσίας, παραλείποντας τις όποιες επαναλήψεις. Και επίσης, ας μας επιτραπεί να παρατηρήσουμε ότι η θεματολογία «σηκώνει» περισσότερη τόλμη και αντισυμβατικότητα στην σκηνοθετική αντιμετώπιση.
Εν κατακλείδι (=) πρόκειται για μια σπουδαία παράσταση από σπουδαίους δημιουργούς που αγγίζει σε όλα τα επίπεδα και αξίζει να δει ένας θεατρόφιλος. Άλλωστε το απέδειξε και το θερμό, παρατεταμένο χειροκρότημα στο φινάλε, συνοδευόμενο από ηχηρά «Μπράβο»! ΑΞΙΟΙ!
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ: 7,5/10
Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Σταύρος Τσακίρης
Σκηνικά – Κοστούμια: Άγγελος Αγγελή
Δραματολόγος: Δήμητρα Πετροπούλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Έφη Ρευματά
Στο ρόλο της Ραραού: η Δήμητρα Χατούπη
Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Νίκος Γιαλελής, Γιάννης Δρίτσας, Χρήστος Ευθυμίου, Ηλίας Ζερβός, Στεφανία Κριεζή, Μαριλίτα Λαμπροπούλου, Τζίνη Παπαδοπούλου, Έφη Ρευματά, Μαριαλένα Ροζάκη.
Σκηνικά – Κοστούμια: Άγγελος Αγγελή
Δραματολόγος: Δήμητρα Πετροπούλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Έφη Ρευματά
Στο ρόλο της Ραραού: η Δήμητρα Χατούπη
Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Νίκος Γιαλελής, Γιάννης Δρίτσας, Χρήστος Ευθυμίου, Ηλίας Ζερβός, Στεφανία Κριεζή, Μαριλίτα Λαμπροπούλου, Τζίνη Παπαδοπούλου, Έφη Ρευματά, Μαριαλένα Ροζάκη.
Οι παραστάσεις συνεχίζονται.
Φωτογραφικό υλικό
