Είδε η 
Facebook
και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα
.
Στα πλαίσια του Φεστιβάλ Δάσους 2023, παρακολουθήσαμε την Δευτέρα 28 Αυγούστου, σε μια και μοναδική εμφάνιση στην πόλη μας, την παράσταση «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα με τον Δημήτρη Καταλειφόστον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η φήμη της σπουδαίας ερμηνείας του Καταλειφού είχε προηγηθεί και όπως ήταν αναμενόμενο, χιλιάδες Θεσσαλονικέων κατέκλυσαν από νωρίς το θέατρο Δάσους, όπου δημιουργήθηκε, χωρίς υπερβολή… το αδιαχώρητο.
Η τραγωδία «Οιδίπους επί Κολωνώ», η τελευταία που έγραψε ο Σοφοκλής, διδάχτηκε το 401 π.Χ. πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του. Η υπόθεση αναφέρεται στις τελευταίες μέρες της ζωής του Οιδίποδα και πραγματεύεται την έννοια του θανάτου και της κάθαρσης που μπορεί να προσφέρει, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί έναν ύμνο στην Αττική γη.
Η υπόθεση του έργου είναι γνωστή: Ο Οιδίπους, εξόριστος από την Θήβα, γέροντας πια και τυφλός, φθάνει καθοδηγούμενος από την κόρη του Αντιγόνη στον δήμο του Ιππίου Κολωνού στην Αθήνα. Εκεί στο Ιερό Δάσος των Ευμενίδων, όπου εντωμεταξύ έρχεται και η άλλη κόρη του η Ισμήνη, αναγνωρίζει τον τόπο όπου θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Οι γέροντες της πόλης ενώ τον συμπονούν, μόλις μαθαίνουν ποιος είναι, του ζητούν να φύγει. Ο Οιδίπους επικαλείται την Αθηναϊκή φιλοξενία και ζητά να μιλήσει στον βασιλιά Θησέα, ο οποίος υπόσχεται ότι θα προστατεύσει εκείνον και τις κόρες του και θα φροντίσει για την ταφή του όταν πεθάνει. Μετά από λίγο καταφθάνει ο Κρέων που ζητά από τον Οιδίποδα να τον ακολουθήσει στην Θήβα. Όταν εκείνος αρνείται, απαγάγει τις κόρες του που τελικά σώζονται από τον Θησέα. Στη συνέχεια καταφθάνει ο Πολυνείκης ο οποίος ζητά βοήθεια στην αναμέτρηση που σχεδιάζει με τον αδελφό του, όμως,ο πληγωμένος γέροντας τον διώχνει με κατάρες. Ξαφνικά, ακούγονται κεραυνοί και βροντές, που είναι το κάλεσμα των θεών προς «αποχώρηση». Ο τραγικός πατέρας αποχαιρετά τις θυγατέρες/ αδελφές του και μαζί με τον Θησέα προχωρά προς τον τόπο του τέλους, τον οποίο μόνο ο βασιλιάς μπορεί να γνωρίζει…
Είναι αλήθεια ότι η τραγωδία αυτή στερείται ιδιαίτερης δραματικής πλοκής, ξεχωρίζει όμως για τα πλούσια νοήματα του κειμένου, τις ενδιαφέρουσες συναισθηματικές διακυμάνσεις των ηρώων και το επίπεδο της γλώσσας που χρησιμοποιείται . Ο Σοφοκλής, συγγράφοντας το έργο σε προχωρημένη ηλικία, εμβαθύνει στην ψυχοσύνθεση του γέροντα Οιδίποδα και πραγματεύεται την ηθική αποκατάστασή του από τους θεούς,έστω την ύστατη στιγμή. Παρουσιάζει έναν Οιδίποδα που, αν και τυφλός, βλέπει πλέον καθαρότερα από ποτέ. Γνωρίζει καλά το τέλος του και το τι ακριβώς πρέπει να κάνει.Μεπλήρη επίγνωση των αμαρτημάτων του, υπερασπίζεται τον εαυτό του επικαλούμενος την άγνοιά και τους χρησμούς που κατεύθυναν την μοίρα του. Τραγικότερος όλων, πολύπαθος και βασανισμένος, κερδίζει τελικά την αποδοχή των θεών που τον οδηγούν στο ιερό των Ευμενίδων, θεοτήτων συγχώρεσης κι όχι εκδίκησης. Εκεί ο Οιδίπους, εκπληρώνοντας τον χρησμό,γίνεται με τον θάνατό του προστάτης της πόλης.Ο ποιητής επιλέγει να κλείσει τον κύκλο της ιστορίας του Οιδίποδα ηρωοποιώντας τον κατατρεγμένο άνδρα, χαρίζοντας του γαληνή και κάθαρση…
Στα θετικά (+) της παράστασης… Ο Δημήτρης Καταλειφός, στον ρόλο του Οιδίποδα, με την εμβληματική ερμηνεία του, δικαίωσε και με το παραπάνω τις προσδοκίες μας. Σήκωσε στους ώμους του το βάρος όλης της παράστασης, καταθέτοντας την ψυχή του σε έναν ρόλο ζωής, έναν ρόλο, φτιαγμένο λες για εκείνον, λαμπρό επιστέγασμα της σπουδαίας καριέρας του. Η εμπειρία και η υποκριτική άνεση του ήταν έκδηλη σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Η εσωτερικότητα του λόγου του, η ενεργητικότητα, η δυναμική της παρουσίας του, η εκφραστικότητά του, η ελεγχόμενη κίνηση του σώματος και των χεριών του, η συγκρατημένη ένταση, η απλότητα και η φυσικότητα της ερμηνείας του, η σιγουριά στην απόδοση του κειμένου μαγνήτισαν τους θεατές, που όρθιοι τον αποθέωσαν με το θερμότερο χειροκρότημα. Ο έμπειρος ηθοποιός ενσάρκωσε τον χαρακτήρα, όπως ακριβώς τον έπλασε ο Σοφοκλής: φθαρτό εξωτερικά, τυφλό και ανήμπορο, ταυτόχρονα όμως σοφό, πνευματικά δυνατό, έναν άνθρωπο που δεν φοβάται τον θάνατο, καθώς γνωρίζει ότι εκεί θα βρει την λύτρωση. Η ερμηνεία του ήταν αυτή πουέδωσε ρυθμό και χαρακτήρα στην παράσταση και επάξια θα μείνει για καιρό χαραγμένη στις μνήμες των θεατών που είχαν την τύχη να τον απολαύσουν.
Άξια συνοδοιπόρος του η Αγγελική Παπαθεμελή στον ρόλο της Αντιγόνης, με την άρτια ερμηνευτικά παρουσία της. Με άνεση και καθαρότητα στον λόγο, έκδηλη εκφραστικότητα και έντονη θεατρικότητα απέδωσε εξαιρετικά την θυγατέρα/ αδελφή που δεν εγκαταλείπει τον πατέρα της αλλά ως απόλυτο στήριγμα αυτού τον ακολουθεί στον δύσκολο δρόμο του. Πολύ καλή και η Αλεξάνδρα Αϊδίνη ως Ισμήνη που απέδωσε με πειστικότητα και ερμηνευτική ευστοχία την εύθραυστη κόρη που επίσης στηρίζει την οικογένειά της και συμπάσχει με τον τραγικό πατέρα της.
Αξιόλογη η ερμηνεία του Χρήστου Χατζηπαναγιώτη στον ρόλο του Θησέα,που απέδωσε με σοβαρότητα και υποκριτική άνεση το ήθος και την ευγένεια του δίκαιου βασιλιά. Πολύ καλός ο Χρήστος Σαπουντζής ως Κρέοντας, μετέφερε στην σκηνή όλη την αλαζονεία της εξουσίας και την έπαρση που χαρακτηρίζει τον συγκεκριμένο χαρακτήρα, αλλά και ο Μάξιμος Μουμούρης στον ρόλο του Πολυνείκη, του γιου που αντί για βοήθεια έλαβε τις κατάρες του πατέρα του και ταπεινά αποχώρησε. Ο Νίκος Νίκας και ο Γιώργος Νούσης, τέλος, με περίσσια σιγουριά και εκφραστικότητα, πολύ καλή άρθρωση και ελεγχόμενη κίνηση ξεχώρισαν επί σκηνής.
Καλή και η εμφάνιση του ανδρικού χορού που αποτελούσαν οι Νίκος Νίκας, Γιώργος Νούσης, Γιώργος Φριντζήλας, Νίκος Δερτιλής, Γιώργος Μπούτσικας, Πάνος Αποστολόπουλος, Αντώνης Αντωνιάδης και Πάρις Παρασκευάδης. Ωραίες φωνές, στα ελάχιστα τραγούδια που ακούσαμε, πλαισίωσαν με την παρουσία τους αξιοπρεπώς τους χαρακτήρες, συμπάσχοντας στο δράμα του Οιδίποδα.
Ως προς την κίνηση του χορού αλλά και των ηθοποιών γενικότερα αναφερόμαστε στην συνέχεια.
Ένα από δυνατά σημεία της παράστασης αποτέλεσε η μετάφραση της από την Χρύσα Προκοπάκη και τον Θάνο Τσακνάκη, που με σεβασμό στο πρωτότυπο κείμενο απέδωσαν όλο τον πλούτο του Σοφόκλειου λόγου. Χρησιμοποιώντας έμμετρη γλώσσα, απλή και απόλυτα κατανοητή, διατήρησαν την ποιητικότητα, το χρώμα και την γοητεία του αρχαίου κειμένου. Αξίζει να σημειωθεί πως, παρά τις χιλιάδες κόσμου που παρακολούθησαν την παράσταση, υπήρξε απόλυτη ησυχία, γεγονός που σε συνδυασμό με την υποδειγματική ηχοληψία βοήθησε να μην χαθεί ούτε λέξη από το εξαιρετικό κείμενο και μάλιστα χωρίς να ακούγεται «τεχνητός» ή αλλοιωμένος ο ήχος παρά την χρήση χειλόφωνων και μεγαφώνων.
Η μουσική της Σήμης Τσιλαλή συμβατή με το ύφος της τραγωδίας, προσεγμένη και μελωδική, έδωσε χρώμα στην παράσταση, στα σημεία τουλάχιστον που υπήρχε, καθώς υπήρξε μετρημένη και λίγη (όχι ποιοτικά, αλλά κυρίως ποσοτικά).
Οι δε φωτισμοί της παράστασης από τον Λευτέρη Παυλόπουλο, ήταν αρκετά καλοί, καθώς συνόδευαν τις ψυχικές μεταπτώσεις των ηθοποιών.
Και ενώ η παράσταση σε γενικές γραμμές υπήρξε αναμφίβολα προσεγμένη, ποιοτική και άρτια τεχνικά (ίσως η καλύτερη κλασική απόδοση αρχαίας τραγωδίας για το φετινό καλοκαίρι), εντούτοις υπήρξαν αδυναμίες (-) που της στέρησαν τον απόλυτο θρίαμβο.
Καταρχάς ο σκηνοθέτης Γιώργος Σκεύας είναι εμφανές ότι επέλεξε μια λιτή σκηνοθετική προσέγγιση του δράματος, με στόχο να αφήσει χώρο στο κείμενο να αναδειχθεί, βασιζόμενος κυρίως στην εξαιρετική ερμηνεία του Δημήτρη Καταλειφού που ήταν αναμενόμενο να πάρει πάνω του όλα τα φώτα. Η λιτότητα όμως αυτή στέρησε από την παράσταση την ζωντάνια, το χρώμα και το νεύρο που θα την απογείωνε, καθώς επηρέασε εμφανώς τόσο το σκηνικό και την μουσική, όσο και την κίνηση επί σκηνής των συντελεστών.
Έχοντας, ο σκηνοθέτης, επιλέξει μια κλασική προσέγγιση, θα μπορούσε να κτίσει πάνω στο κείμενο και να αξιοποιήσει στοιχεία του, πράγμα που δεν είδαμε να συμβαίνει. Η οπτική του, απέδωσε ένα σαφώς πολύ καλό αποτέλεσμα, η λιτότητα, όμως, των μέσων που χρησιμοποίησε, ίσως και ως προσπάθεια εκσυγχρονισμού, αποδυνάμωσε την συνολική εμπειρία της παράστασης.
Όσον αφορά στο θέμα της κίνησης, την οποία ανέλαβε ο Damiano Ottavio Bigi, δεδομένης της σκηνοθετικής προσέγγισης, μεταφράστηκε(δυστυχώς) σε… ακινησία. Η στατικότητα των χαρακτήρων επί σκηνής ήταν χαρακτηριστική. Βασικοί ήρωες όπως ο Θησέας και ο Κρέοντας περιόρισαν- εμφανώς – τις κινήσεις τους, καθώς στέκονταν στο μεγαλύτερο μέρος των εμφανίσεών τους με τα χέρια κολλημένα στο σώμα. Ο δε χορός (ο οποίος παρεμπιπτόντως σύμφωνα με το κείμενο αποτελούνταν από γέροντες, ενώ επί σκηνής ήταν όλοι τους νέα παιδιά), περιορίστηκε επίσης σημαντικά, τόσο κινητικά όσο και φωνητικά. Ενώ είχαν πραγματικά υπέροχες, μελωδικές φωνές (όσο τουλάχιστον τους ακούσαμε) εντούτοις τα χορικά τους ήταν μετρημένα. Αναμφίβολα ο Καταλειφός θα ξεχώριζε με το ταλέντο του, ακόμα κι αν αφήνονταν το περιθώριο στον χορό να «λάμψει» (καθώς είχε κάθε δυνατότητα να το κάνει), ακόμα κι αν η σκηνή είχε περισσότερη ζωντάνια και ενέργεια.
Το δε σκηνικό της Λιλής Πεζανού, μινιμαλιστικό και επαρκές εκ πρώτης όψεως, αποτελούμενο από λίγους καμμένους κορμούς δέντρων (παραπομπή στις πυρκαγιές του καλοκαιριού;), δεν μπορούσε να υποστηρίξει την δύναμη του κειμένου κυρίως ως προς την απόδοση της ομορφιάς του τοπίου του Κολωνού. Αντιθέτως, παρέπεμπε σε ένα άγονο, ερημωμένο χώρο που καμία σχέση δεν είχε με το ειδυλλιακό φυσικό «παράδεισο» που περιγράφει το σχετικό χορικό. Όσον αφορά στα κοστούμια, δημιουργίες της ιδίας, ενώ χρωματικά κινήθηκαν σε γήινες, κατά βάση, αποχρώσεις, που άρμοζαν στον χαρακτήρα του έργου, εντούτοις η προσπάθεια εκσυγχρονισμού δημιούργησε αντιφατικά αποτελέσματα. Το σικάτο κοστούμι του Θησέα, η καπαρντίνα του Πολυνείκη που θύμιζε Γερμανό κατάσκοπο, περισσότερο τάρασσαν την οπτική αρμονία του θεάματος παρά προσέφεραν κάτι καινοτόμο.
Συμπερασματικά (=) ο «Οιδίπους επί Κολωνώ» που παρακολουθήσαμε, παρά τις παραπάνω αδυναμίες, υπήρξε ίσως η καλύτερη απόδοση αρχαίας τραγωδίας για αυτή την χρονιά.Η συγκλονιστική ερμηνεία του Δημήτρη Καταλειφού, επισκίασε τις όποιες ελλείψεις και πρόσφερε θέαμα από τα λίγα. Για τους λάτρεις της αυθεντικής απόδοσης των αρχαίων τραγωδιών υπήρξε μια κλασική προσέγγιση που ανέδειξε το μεγαλείο του κειμένου, με εξαιρετικές ερμηνείες, χωρίς ακρότητες, χωρίς άσκοπες προσπάθειες νεοτερισμών, που δικαίως κέρδισε το κοινό…
Βαθμολογία:
6,8/10
.
Βίντεο από το θέατρο Δάσους, εδώ
.
Δείτε & αυτά:
Φωτογραφικό υλικό
