Γράφει ο Γιώργος Τοκμακίδης για την Κουλτουρόσουπα

Η Μεγάλη Εβδομάδα, η «Εβδομάδα Των Παθών» άρχισε για άλλη μία φορά και η πνευματική προετοιμασία για τον καθένα από εμάς ξεκίνησε. Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής, εντούτοις μας αναγκάζουν να μην αντιληφθούμε επαρκώς το περιεχόμενο μίας εορταστικής περιόδου, παρά μόνο όταν αυτή έχει παρέλθει πια.

Για αυτό τον λόγο από μεριάς μας, θα σας προτείνουμε μια σειρά ταινιών, βιβλικού περιεχομένου, για να ενισχύσουμε την ατμόσφαιρα των γιορτών από κοινού με όλες τις παραδόσεις που μας συνοδεύουν όλα αυτά τα χρόνια.

Οι ταινίες που θα προταθούν θα ακολουθήσουν μια χρονολογική σειρά σύμφωνα με το έτος κυκλοφορίας τους. Πάμε να δούμε, τι θα δούμε τη Μεγάλη Εβδομάδα!!!

Η πρώτη ταινία στη λίστα μας είναι ο «Σαμψών και Δαλιδά» (Sampson and Dalida, 1949).

Η ταινία του Σεσίλ Ντε Μιλ απεικονίζει την ιστορία του Σαμψών, του πανίσχυρου Ισραηλίτη που αντιστάθηκε στην καταπίεση των Φιλισταίων. Γοητεύτηκε εντούτοις από τα θέλγητρα της Δαλιδά, η οποία αν και τον αγάπησε, είχε ορκιστεί εκδίκηση για τον θάνατο της αδελφής της.

-Στον ρόλο του Σαμψών βρίσκουμε τον Βίκτορ Μάτσιουρ και στον ρόλο της Δαλιδά η Χέντι Λαμάρ, ενώ η ταινία κέρδισε 2 βραβεία Όσκαρ. Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας, είναι η συμπλοκή του Σαμψών με το λιοντάρι και η καταστροφή του Ναού των Φιλισταίων.

Η δεύτερη ταινία στη λίστα μας είναι ένα ακόμη βιβλικό ζευγάρι, «Ο Δαυίδ και η Μπαθσίμπα» (David and Bathseba, 1951).

Η ταινία του Χένρι Κινγκ εξιστορεί την ιστορία του Δαυίδ, του νεαρού Ισραηλίτη, που έγινε βασιλιάς μετά από τη νίκη του εναντίον του πολεμιστή των Φιλισταίων, Γολιάθ. Η ταινία επικεντρώνεται στα χρόνια του ως βασιλιάς και στο πάθος του για την Μπαθσίμπα, τη σύζυγο ενός εκ των στρατιωτικών του. Ο Δαυίδ δε θα διστάσει να καταπατήσει τις εντολές του Θεού για να την κερδίσει, αλλά θα μετανιώσει και θα μετανοήσει πίκρα για αυτή του την επιλογή.

-Στον ρόλο του Δαυίδ βρίσκουμε τον Γκρέγκορι Πεκ και στον ρόλο της Μπαθσίμπα την Σούζαν Χέιγουορντ, ενώ προτάθηκε για 5 βραβεία Όσκαρ. Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι ο χορός της Γκουέν Βέρντον και η προσευχή του Γκρέγκορι Πεκ μπροστά από την Κιβωτό της Διαθήκης.

Η τρίτη ταινία στη λίστα μας είναι το επικό «Quo Vadis» (1951).

Η ταινία του Μέρβιν Λίροϊ δείχνει την ιστορία ενός Ρωμαίου αξιωματικού που έχει ερωτευτεί μία κρυπτοχριστιανή. Αν και ο ίδιος δεν ενδιαφέρεται για τον χριστιανισμό και τη δίωξη του από την ρωμαϊκή αυτοκρατορία, δε θα αργήσει να αναρωτηθεί και να πιστέψει σε κάτι που δεν καταλαβαίνει πλήρως. Η θέση και η πίστη του θα τον φέρει αντιμέτωπο με τον αυτοκράτορα Νέρωνα και την καταστροφική του μανία. Στον ρόλο του «Μάρκους Βινίσιους» βρίσκεται ο Ρόμπερτ Τέιλορ, στον ρόλο της «Λύγιας» η ΝτέμποραΚερ και στον ρόλο του «Νέρωνα» ο Σερ Πήτερ Ούστινοβ.

-Η ταινία προτάθηκε για 8 βραβεία Όσκαρ. Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι η κόντρα με τα άρματα στη ρωμαϊκή οδό και η πυρπόληση της Ρώμης.

Η τέταρτη ταινία στη λίστα μας είναι το κλασικό «Ο Χιτών» (The Robe, 1953).

Η ταινία του ΧένρυΚόστερ διηγείται μία ιστορία ενός Ρωμαίου αξιωματικού που ήταν παρών στη σταύρωση του Ιησού Χριστού και δε δίσταζε να παίξει στα ζάρια τον χιτώνα Του. Αυτή η ατίμωση δεν έμεινε ατιμώρητη και ο αξιωματικός υπέφερε από μία ανεξήγητη θέρμη. Σκοπός του να βρει τον χιτώνα του Χριστού και να τον καταστρέψει για να λυτρωθεί. Το ταξίδι του όμως θα του διδάξει την αληθινή λύτρωση και την αξία της πίστης σε κάτι ανώτερο. Στον ρόλο του Μαρσέλους Γκάλιο βρίσκεται ο Ρίτσαρντ Μπάρτον και στον ρόλο της Νταϊάνα η Τζίν Σίμονς.

-Η ταινία κέρδισε 2 βραβεία Όσκαρ. Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι η σκηνή της Σταύρωσης, όπως και τα επακόλουθα, αλλά και η επαφή του Μαρσέλους με τον Χιτώνα.

Η πέμπτη ταινία στη λίστα μας διαδέχεται την προηγούμενη και αποτελεί άτυπη συνέχεια της. Ο λόγος για την ταινία με τίτλο: «Ο Δημήτριος και οι μονομάχοι» (Demetrius and the Gladiators, 1954).

Η ταινία του Ντέλμερ Ντέιβς συνεχίζει την ιστορία του «Χιτώνα» και εστιάζει σε δευτερεύοντες χαρακτήρες, όπως ο Έλληνας σκλάβος Δημήτριος, ο Απόστολος Πέτρος και ο αυτοκράτορας Καλιγούλας. Η πίστη του Δημητρίου θα δοκιμαστεί, καθώς αναγκάζεται να γίνει μονομάχος, να παλέψει και να σκοτώσει σε αντίθεση με όλα όσα προασπίζει ο χριστιανισμός. Είναι αρκετά δυνατή η πίστη του για να τον επαναφέρει στον δρόμο του Θεού; Στον ρόλο του Δημητρίου βρίσκεται ο Βίκτορ Μάτσιουρ και στον ρόλο της Μεσσαλίνας η Σούζαν Χέιγουορντ.

-Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι εκείνες στην αρένα, που ο Δημήτριος μάχεται εναντίον ανθρώπων και κτηνών.

Έκτη ταινία στη λίστα είναι το αριστοτεχνικό «Οι Δέκα Εντολές» (The Ten Commandments, 1956).

Η τελευταία ταινία του Σεσίλ ντε Μιλ απεικονίζει την ιστορία του Μωυσή και του Ραμσή και τον αγώνα του πρώτου να ελευθερώσει τους Εβραίους από τον αιγυπτιακό ζυγό. Η πρόταση θα γίνει απαίτηση, και όταν ο Φαραώ Ραμσής αρνηθεί το δίκαιο αίτημα του Μωυσή, ο Θεός θα αναλάβει να δείξει ποιος έχει τον τελευταίο λόγο σε αυτή τη Γη. Στον ρόλο του Μωυσή βρίσκεται ο Τσάρλτον Ίστον και στον ρόλο του Ραμσή, ο πρωτοεμφανιζόμενος τότε Γιούλ Μπρίνερ. Η ταινία κέρδισε 1 βραβείο Όσκαρ, αλλά και τον καθολικό θαυμασμό και σεβασμό.

-Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι οι σεκάνς των πληγών του Φαραώ και το πέρασμα των Εβραίων από την ερυθρά θάλασσα.

Έβδομη ταινία στη λίστα μας είναι το αριστουργηματικό «Μπεν Χουρ» (BenHur, 1959).

Η ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ εξιστορεί την ιστορία ενός Ιουδαίου πρίγκιπα, του Ιούδα Μπεν Χουρ, που κατηγορήθηκε αδίκως από το ρωμαϊκό καθεστώς. Η άτυχη στιγμή τον μετέτρεψε εχθρό του ετεροθαλούς αδερφού του και Ρωμαίου, Μεσσάλα, ο οποίος τον καταδίκασε να υπηρετεί στις ρωμαϊκές γαλέρες ως κωπηλάτης. Ο Θεός όμως δε θα ξεχάσει αυτή την αδικία και θα βοηθήσει τον Μπεν Χουρ να απελευθερωθεί και να διασώσει την οικογένεια του. Στον ρόλο του Μπεν Χουρ βρίσκεται για άλλη μια φορά ο Τσάρλτον Ίστον και στον ρόλο του Μεσσάλα ο Στέφεν Μπόϋντ.

-Η ταινία κέρδισε 11 βραβεία Όσκαρ και αποτελεί έκτοτε ένα κλασικό βιβλικό αριστούργημα. Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι η ναυμαχία των Ρωμαίων με τους Μακεδόνες, και η αρματοδρομία στην Ιουδαία με τους δύο αδελφούς να αντιμάχονται για τη ζωή τους.

Όγδοη ταινία στη λίστα μας είναι ο «Σολομών και η βασίλισσα του Σαβά» (Solomon and Sheeba, 1959).

Η τελευταία ταινία του Κινγκ Βίντορ δείχνει την ιστορία του βασιλιά Σολομώντα, ενός από τους πιο δίκαιους και σοφούς άνδρες της Βίβλου. Η ενάρετη φύση του Ισραηλίτη βασιλιά θα προκαλέσει τη ζήλια και τον φθόνο τόσο των εχθρών του, όσο και των φίλων του. Η βασίλισσα του Σαβά θα ενορχηστρώσει ένα σχέδιο για να τον καταστρέψει με τη σαγήνη της, αλλά θα γοητευθεί από το πρόσωπο του και θα τον αγαπήσει πραγματικά. Στον ρόλο του Σολομώντα βρίσκεται ο Γιούλ Μπρίνερ και στον ρόλο της Σίμπα η Τζίνα Λολομπριγκίντα.

-Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι η καταστροφή μέρους του ναού του Σολομώντα από την οργή του Θεού και η μάχη στο τέλος εναντίον των Αιγυπτίων.

Αφήνοντας τη δεκαετία του ’50 συνεχίζουμε την απόλυτη λίστα των βιβλικών και όχι μόνο ταινιών με την εξίσου απόλυτη εκδοχή της ιστορίας του Σπάρτακου, «Spartacus» (1960).

Η θεσπέσια ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ διηγείται την ιστορία του Θρακιώτη σκλάβου, Σπάρτακου και την πορεία του προς την εξέγερση, την ελευθερία και την επανάσταση. Έχοντας εκπαιδευτεί ως μονομάχος καταφέρνει μαζί με τους συντρόφους του να αποδράσει και να προκαλέσει σύσσωμη την ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Μονάχα ο Ρωμαίος στρατηγός Κράσσος είναι πρόθυμος να τον αντιμετωπίσει. Η σύγκρουση τους θα είναι επική με τις εκατέρωθεν ιδεολογίες και τάξεις να έρχονται έντονα αντιμέτωπες. Στον ρόλο του Σπάρτακου βρίσκεται ο Κερκ Ντάγκλας και στον ρόλο του Κράσσου ο Σερ Λόρενς Ολίβιερ.

-Η ταινία κέρδισε 4 βραβεία Όσκαρ. Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι η εξέγερση των μονομάχων, και το επακόλουθο της τελικής μάχης, με την αυταπάρνηση των επαναστατών προς το πρόσωπο του Σπάρτακου να προκαλεί συγκίνηση.

Δέκατη ταινία στη λίστα μας είναι ο «Βασιλεύς των βασιλέων» (King of kings, 1961).

Η ταινία του Νίκολας Ρέι απεικονίζει για πρώτη φορά τη δράση του Ιησού Χριστού επί της ασημένιας οθόνης. Η κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τους Ρωμαίους, η γέννηση του Χριστού, τα θαύματα Του και η σταύρωση Του είναι μερικά από τα γεγονότα που αναδεικνύονται στην ταινία. Στον ρόλο του Ιησού βρίσκεται ο Αμερικανός ηθοποιός Τζέφρι Χάντερ.

-Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι το κήρυγμα του Ιησού στην πλαγιά του βουνού και η εκ νέου κατάληψη της Ιερουσαλήμ.

Ενδέκατη ταινία στη λίστα μας είναι ο «Βαραββάς» (Barabbas, 1961).

Η ταινία του Ρίτσαρντ Φλέισερ συνεχίζει την ιστορία του Ιησού μέσα από έναν περιφερειακό χαρακτήρα της Καινής Διαθήκης, τον Βαραββά, τον ένθερμο επαναστάτη εναντίον της εξουσίας των Ρωμαίων. Η πορεία του προς την πίστη είναι πολυεπίπεδη και πολυτάραχη, ενώ ο πρωταγωνιστής βασανίζεται από ανεξήγητες ενοχές για τον θανάτου του Ιησού. Στον ρόλο του Βαραββά βρίσκεται ο δραστήριος Άντονυ Κουίν.

-Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι η κινηματογράφηση της σταύρωσης του Ιησού με μία πραγματική έκλειψη να συμβαίνει και η ομολογία της πίστης από μεριάς του πρωταγωνιστή Βαραββά.

Δωδέκατη ταινία στη λίστα μας είναι η «Κλεοπάτρα» (Cleopatra, 1963).

Η αξεπέραστη ταινία του Ρίτσαρντ Μάνκιεβιτς εξιστορεί τη ζωή της πιο γνωστής Αιγύπτιας Βασίλισσας, της Κλεοπάτρας. Από την παρουσίαση της Κλεοπάτρας στον Καίσαρα μέχρι τη δολοφονία του σύγκλητο και από τη σύναψη ερωτικών και στρατηγικών δεσμών με τον Μάρκο Αντώνιο ως και την τελευταία της βασιλική απόφαση, η ζωή της Κλεοπάτρας αποδίδεται και εξετάζεται σε αυτή την ταινία με όλες τις τιμές. Στον ρόλο της Κλεοπάτρας βρίσκεται η Ελίζαμπεθ Τέιλορ, στον ρόλο του Ιουλίου Καίσαρα ο Ρεξ Χάρισον και στον ρόλο του Μάρκου Αντωνίου ο Ρίτσαρντ Μπάρτον.

-Η ταινία κέρδισε 4 βραβεία Όσκαρ. Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι η είσοδος της Κλεοπάτρας στην Ρώμη και η ναυμαχία στο Άκτιο.

Δέκατη τρίτη ταινία στη λίστα μας είναι η «Πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας» (The Fall of the Romanempire, 1964).

Η ταινία του Άντονυ Μαν διηγείται τα γεγονότα που ακολούθησαν τον θάνατο του Μάρκου Αυρήλιου και την παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο Λίβιος, Ρωμαίος στρατηγός επιλέγεται από τον αυτοκράτορα για να τον διαδεχθεί στον θρόνο. Η επιφυλακτικότητα του Λίβιου ανοίγει τον δρόμο στον Κόμμοδο, τον πραγματικό κληρονόμο του θρόνου. Η δράση του Κόμμοδου θα καταστρέψει την αυτοκρατορία με τον Λίβιο να αποφασίζει να διορθώσει το λάθος του. Στον ρόλο του Λίβιου βρίσκεται ο Στέφεν Μποϋντ και στον ρόλο του Κόμμοδου, ο Κρίστοφερ Πλάμερ.

-Η ταινία προτάθηκε για 1 βραβείο Όσκαρ με τις καλύτερες σκηνές της να είναι οι σεκάνς μάχης με αναρίθμητους κομπάρσους να γεμίζουν τα κάδρα του φίλμ.

Δέκατη τέταρτη ταινία στη λίστα μας είναι «Η ωραιότερη ιστορία του κόσμου» (The greatest story evertold, 1965).

Η επικών διαστάσεων ταινία του Τζορτζ Στήβενς παρουσιάζει σε μία τετράωρη εκδοχή ολόκληρη τη ζωή και τη δράση του Ιησού Χριστού. Η ταινία παίρνει τον χρόνο της και ασχολείται με όλα τα γεγονότα της Καινής Διαθήκης με τη συμμετοχή ενός «allstarcast» να τα αποδίδει όσο το δυνατόν και σε επίπεδο ερμηνείας αρτιότερα και ορθότερα. Στον ρόλο του Ιησού βρίσκεται ο Μαξ Βον Σίντοου, στον ρόλο του Ιωάννη Βαπτιστή ο ΤσάρλτονΊστον, ο Σίντνεϊ Ποιτιέρ στον ρόλο του Σίμων και ο Τέλης Σαβάλας στον ρόλο του Ποντίου Πιλάτου.

-Οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι όσες συμπεριλαμβάνουν τους περισσότερους ηθοποιούς μαζί με τις ερμηνείες τους να αφήνουν εποχή.

Αφήνοντας τη δεκαετία του ’60 πίσω μας μαζί και με τα μεγάλα κινηματογραφικά έπη, μεταβαίνουμε στην αμέσως επόμενη δεκαετία και τη μεταφορά της ιστορίας του Ιησού Χριστού στην ιερή πλέον εκδοχή με τίτλο: «Ιησούς της Ναζαρέτ» (Jesus of Nazareth, 1977).

Η ανεπανάληπτη μίνι σειρά του Φράνκο Τζεφιρέλι αποδίδει την ιστορία του Ιησού Χριστού με έναν ευρωπαϊκό προσωπικό τρόπο. Τα τέσσερα επεισόδια της σειράς δεν ενδιαφέρονται να προκαλέσουν αίσθηση με την κλίμακα της κινηματογράφησης τους, αλλά με μετριοπάθεια και ταπεινότητα να καλύψουν την πορεία του Θεανθρώπου από τη γέννηση μέχρι την σταύρωση και την Ανάσταση Του.

-Είναι μία από τις καλύτερες και πιο ανθρώπινες εκδοχές και αναμφίβολα μία μίνι σειρά που κανείς δεν έχει αποφύγει να δει αυτές τις άγιες ημέρες.

Με ένα χρονικό άλμα μπροστά βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’80 και στην ταινία που βασίζεται στο καθολικό λογοτεχνικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη: «Ο τελευταίος πειρασμός». Ο Μάρτιν Σκορσέζε διατηρώντας τον τίτλο «Last Temptation» (1988) και με πρωταγωνιστή τον Γουίλεμ Νταφόε προβαίνει στη μεταφορά του βιβλίου από τις σελίδες στην οθόνη. Το αποτέλεσμα τον δικαιώνει με την ταινία να προκαλεί μέχρι και σήμερα. Η κινηματογραφική προσέγγιση του Σκορσέζε σε συνδυασμό με τη θεματική του έργου δίνουν στο κοινό μία ταινία που θεωρείται από αρκετούς «αιρετική».

-Αμερόληπτα, η ταινία αποτελεί μια εμπειρία που μέχρι τότε κανείς δεν τόλμησε να αποδώσει.

Η δεκαετία του ’90 είναι μία εποχή μετάβασης. Οι βιβλικές ιστορίες μεταφέρονται εξ ολοκλήρου από τη μεγάλη οθόνη στην μικρή, με πλήθος παραγωγών να μεταφέρουν τις ιστορίες τις βίβλου σε πλήθος επεισοδίων σειρών μεγάλου ή μικρού μήκους. Αυτή που ξεχωρίζει δεν είναι άλλη από το ολοκληρωμένο έργο από το κανάλι «ΤΝΤ» (Turner Network Television) με τη σειρά «The Bible Collection» (1994-2002).

Τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Ρίντλεϊ Σκοτ αποπειράθηκε να επαναφέρει στις παλιές του δόξες το είδος του ιστορικού δράματος με ταινίες όπως ο «Μονομάχος» (2000), το «Βασίλειο των ουρανών» (2005), ο «Ρομπέν των δασών» (2011), η «Έξοδος: Θεοί και Βασιλιάδες» (2014).

Θα κλείσουμε με την κλασική πια ταινία του Μελ Γκίμπσον και τη μεταφορά των Παθών του Ιησού Χριστού στην κινηματογραφική οθόνη με τον ομώνυμο τίτλο: «Τα πάθη του Χριστού» (The passion of the Christ, 2004). Αυτή η ταινία επικεντρώνεται στις τελευταίες ώρες του Ιησού πριν την σταύρωση και καλύπτει όλο το εύρος των βασανιστηρίων που υπέστησε ο Χριστός από τους βλάσφημους Ρωμαίους. Η κινηματογράφηση τους είναι όσο το δυνατόν πιο βίαιη και ωμή με μέρος του κοινού (ανάμεσα τους και εγώ) να μην μπορεί να παρακολουθήσει την ταινία.

Κλείνοντας, η διάρκεια της μέσης βιβλικής ταινίας κυμαίνεται από 2,5 ώρες (το λιγότερο) μέχρι 4,5 ώρες (το περισσότερο), ως εκ τούτου αυτό το άρθρο δε θα μπορούσε να είναι μικρότερο. Ιχνηλατώντας την πορεία των κινηματογραφιστών όσον αφορά τη βιβλική θεματολογία, βλέπουμε ότι στην αρχή οι παραγωγοί ήταν επιφυλακτικοί ως προς την απεικόνιση του Ιησού Χριστού. Με τα χρόνια βρήκαν το θάρρος και προχώρησαν σε αυτή τη νέα κατεύθυνση. Ορισμένα από τα έργα είναι πραγματικά αριστουργήματα και φτιάχτηκαν για να μας συνοδεύουν σε αυτές τις άγιες ημέρες στον βαθμό που μπορούν να έχουν αντίκτυπο οι ταινίες στη ζωή ενός ανθρώπου. Προφανώς υπάρχουν κι άλλες ταινίες πιο παλιές, πιο καινούργιες, πιο σοβαρές, πιο ανάλαφρες, πιο σχετικές, αλλά και όχι τόσο,που ακολουθούν το είδος.

Αυτό το άρθρο ήταν μια προσπάθεια για την εύρεση και αναφορά των καλύτερων, αυτών με το μεγαλύτερο αντίκτυπο. Καλές γιορτές, καλό Πάσχα!