«ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ» στη βραδιά ιστορικής μνήμης με τη μαγεία της ΚΟΘ! Η Kulturosupa ήταν εκεί και σχολιάζει…
«Σαν σήμερα, 15 Μαρτίου του 1943, ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη το πρώτο βαγόνι θανάτου για το Άουσβιτς…» ήταν οι πρώτες λέξεις της βραδιάς μετά το καλωσόρισμα. Μιας βραδιάς αφιερωμένης στις πιο πονεμένες, ιστορικές μνήμες της πόλης. Τότε που η ναζιστική θηριωδία οδήγησε στον αφανισμό με 19 βαγόνια θανάτου, πάνω από 46.000 εβραίους, ξεκληρίζοντας αποτρόπαια μια δυναμική, ακμάζουσα κοινότητα και τον πολιτισμό της. Μόλις 1950 από αυτούς γύρισαν πίσω από την κόλαση των στρατοπέδων, χωρίς να μπορούν να αποβάλλουν έκτοτε την οδύνη του «κολασμένου»… με ένα θεόρατο «γιατί» να στοιχειώνει τη σκιά τους και να πλανάται αναπάντητο εσαεί στις κατάμαυρες σελίδες της ιστορίας.
Επίτιμοι καλεσμένοι βεβαίως της «βραδιάς μνήμης» που έλαβε χώρα στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ και με πρωτοβουλία της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, οι εκπρόσωποι της Ισραηλίτικης Κοινότητας και όχι μόνο της Θεσσαλονίκης αλλά απανταχού της Ελλάδας. Όμως όχι μόνο… Επίσημοι καλεσμένοι ήταν επίσης εκπρόσωποι του Γερμανικού Προξενείου, με την καθοριστική στήριξη του οποίου υλοποιήθηκε η εκδήλωση! Όταν ο γερμανός πρόξενος κλήθηκε να απευθύνει χαιρετισμό, μεταξύ άλλων είπε σε άπταιστα ελληνικά: «…. σήμερα τιμούμε μια ιστορική μέρα για την οποία η Γερμανία θα νιώθει πάντα ντροπή… είναι ευκαιρία να δείξουμε ότι η μουσική μπορεί να ενώνει τους ανθρώπους, να στέκεται πάνω από τις διαφορές τους…» Ακούγοντας τα λόγια ενός – συνειρμικά – απογόνου των θυτών, με το καταλυτικό ξεγύμνωμα της «ντροπής», δεν γίνεται να μη νιώσεις ρίγος στη ραχοκοκαλιά. Όπως δεν γίνεται να μην υποκλιθείς μπροστά στη δύναμη της Τέχνης που σε στιγμές σαν αυτές δικαιώνει περίτρανα το μεγαλείο της!
Γυρνώντας στη σκηνή μετά τους ολιγόλεπτους χαιρετισμούς, η πολυπληθής συμφωνική έχει ήδη λάβει θέσεις και με την εμφάνιση του επίσης εβραϊκής καταγωγής μαέστρου Ερρίκου Φρεζή – φορτωμένου περγαμηνές – αναλαμβάνει… μουσική δράση! Ερμηνεύοντας, ειδικά επιλεγμένα για τη βραδιά, έργα κορυφαίων συνθετών εβραϊκής καταγωγής που «ύμνησαν τη ζωή και αντιμετώπισαν το θάνατο σχεδόν με περιφρόνηση μέσα από τα έργα τους». Ξεκινώντας με το adagietto της 5ης Συμφωνίας του Μάλερ, συνοδεία μόνο εγχόρδων και άρπας, ως ένα «τρυφερό, ερωτικό τραγούδι», παραπέμποντας συνειρμικά ίσως στην κρυφή ελπίδα την ώρα του φευγιού, την παρηγορητική θύμηση αγαπημένων, σχεδόν σαν να άκουγες μέσα στις χορδές των βιολιών τους λυγμούς ανακατεμένους με τριγμούς των συρμών μέσα σε ομιχλώδες τοπίο να στάζει απελπισία…
Ακολούθησε, με πλήρη την ορχήστρα – έγχορδα και πνευστά – η Εβραϊκή Ραψωδία «Σολομώντας» του Έρνεστ Μπλοχ για βιολοντσέλο και ορχήστρα, με σολίστ τον δεξιοτέχνη Βασίλη Σαίτη. Ένα πολύ δυνατό έργο, με έντονη δραματικότητα, συνεχείς εναλλαγές λυρισμού και ξεσπασμάτων, «αναπαριστώντας» τον μύθο του σοφού βασιλιά που διακήρυξε τη ματαιότητα των πάντων… και εν προκειμένω των δεινών του κόσμου τούτου, των πολέμων, της φρίκης. Δίνοντας ανάγλυφα την αίσθηση μιας υπαρξιακής πάλης, ενός σκοτεινού σκηνικού, μιας αγωνιώδους αναζήτησης μέσα στον πόνο… Φυσικά το έντονο χειροκρότημα για τον εξαιρετικό σολίστα, τον έφερε πίσω στη σκηνή για το καθιερωμένο encore, χαρίζοντάς μας ένα υπέροχο σερφαδίτικο «νανούρισμα – μοιρολόι», γεμάτο συναίσθημα. Στο δεύτερο μέρος η συναυλία έκλεισε με την 1η Συμφωνία του Φέλιξ Μέντελσον με μια ανεπαίσθητη αίσθηση «παρήγορων αναστεναγμών», ελπιδοφόρας, θριαμβευτικής αύρας, αφήνοντας θαρρείς μισάνοιχτες χαραμάδες – ρωγμές φωτός σε όσα σκοτεινά προηγήθηκαν… ήταν στιγμές που σαν να άκουγες ξεκάθαρα στο μέτρο και τον ρυθμό το «Πο – τέ ξα – νά»… «Πο – τέ ξα – νά», συνοδευόμενο από θερμό χειροκρότημα διαρκείας…
Για τη «δική μας» Κρατική Ορχήστρα.. απλά δεν έχουμε λόγια. Θα πούμε μόνο ότι δεν είναι πολλά αυτά που μας κάνουν να καμαρώνουμε στη Θεσσαλονίκη… Κι ανάμεσά τους κατέχει εξέχουσα θέση εδώ και 56 χρόνια, η ΚΟΘ, το «διαμάντι» της πόλης, που μας κάνει να νιώθουμε τόσο περήφανοι για την ύπαρξή της! Ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού με πολυεπίπεδες δράσεις, τακτικές εβδομαδιαίες συναυλίες, παραστάσεις όπερας, πανελλαδικούς διαγωνισμούς και στήριξη νέων μουσικών ταλέντων, διεθνή παρουσία σε πόλεις του εξωτερικού προβάλλοντας κατά βάση την ελληνική μουσική, συνεργασίες με κορυφαίους μουσικούς διεθνούς κύρους… Που από τις τάξεις της πέρασαν ή αναδείχτηκαν μεγάλα ονόματα της συμφωνικής μουσικής. Κυρίως όμως το πολύτιμο έργο της μεταφράζεται στη συστηματική καλλιέργεια ενός μελλοντικού φιλόμουσου κοινού που διευρύνεται εντυπωσιακά στη νεολαία, καθώς έχει διεισδύσει με τις συναυλίες της στο χώρο των σχολείων ή έχει καθιερώσει τις «Ανοιχτές Πρόβες». Μετά από όλα αυτά… μόνο ευγνωμοσύνη μπορούμε να εκφράσουμε και μια απλή «επισήμανση» προς πάσα κατεύθυνση: «Την ΚΟΘ και τα μάτια σας!»
Κι αν γράφτηκε τούτο το σημείωμα για τη συγκεκριμένη βραδιά, είναι για να αποδώσει από την πλευρά μας ως θεατών, έναν χρωστούμενο φόρο τιμής στη μνήμη «όσων δεν επέστρεψαν». Αυτών που έγραψαν μια ματωμένη σελίδα ιστορίας για να θυμίζουν πάντα πόσο κοντά είναι ο Άνθρωπος με το Κτήνος, ίσως μοναχά μια κλωστή τους χωρίζει. Μια «κλωστή» με ονοματεπώνυμο: «ΦΑΣΙΣΜΟΣ – ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ». Που στις σκοτεινές μας μέρες υφαίνεται σε παραγωγικούς αργαλειούς… πλέκει μαύρα κουβάρια και παράγει κτήνη με ύπουλα «αποδεκτή» μορφή. Και θύματα… σαν τον Σόλωμον, τον Αβραάμ, την Εσθήρ, τον Μωσέ, τη Ρεβέκκα, τη Μύριαμ, τον Σαμουήλ… τον Βαγγέλη. Είδα δίπλα μου πολλούς σεβάσμιους υπερήλικες της κοινότητας με κάτασπρα μαλλιά κι αδιαπέραστα μάτια… αναρωτήθηκα φευγαλέα αν κάποιος από αυτούς ήταν «τότε» μικρό παιδί, στοιβαγμένο σε βαγόνι θανάτου… Δεν μπόρεσα να προχωρήσω τη σκέψη, το μυαλό μάγκωσε. Πιάστηκα μόνο από τα λόγια του γερμανού πρόξενου «η μουσική ενώνει» και … ίσως απαλύνει… ίσως θεραπεύει… ίσως έχει τη δύναμη να δίνει πίσω το «άνω – θρώσκω». Το πεπρωμένο της πανανθρώπινης Τέχνης.
«ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ» για πάντα!
Φωτογραφικό υλικό
