.
Γράφει ο Στέφανος Γκιζλής
Ταινία: Unrelated
Σκηνοθεσία: Joanna Hogg
Έτος Παραγωγής: 2007
Ο χρόνος μπορεί να είναι σχετικός, δε συμβαίνει το ίδιο, όμως, με τις ρυτίδες μας. Το εξωτερικό μας κέλυφος φθείρεται και η φθορά αυτή έχει συνήθως αντίκτυπο και στον εσωτερικό μας κόσμο. Υπάρχουν κομβικές στιγμές σε αυτή την πορεία μέσα στη συνεχόμενη κυκλική κίνηση των δεικτών του ρολογιού. Η σχετικότητα του χρόνου έγκειται στην αίσθηση ταχύτητας περιστροφής που αποκομίζουμε εμείς ως παρατηρητές.
.
Όπως εκείνο το νοητικό πείραμα του Αϊνστάιν με το τρένο.
.
Ο Μπεργκμανικός εφιάλτης, στις «Άγριες Φράουλες», συμβόλιζε το θάνατο με ένα ρολόι δίχως δείκτες. Ο χρόνος και η μνήμη στο επίκεντρο και σε εκείνο τον πίνακα του Νταλί με τα λιωμένα ρολόγια και εμείς ως μυρμήγκια σε προγραμματισμένες κινήσεις.
«Όταν δεν έχεις αυτό που αγαπάς, πρέπει ν’ αγαπάς αυτό που έχεις» (Serge Gainsbourg)
Τα συναισθήματα λειτουργούν ως ρυθμιστές της αντίληψης μας για το πέρασμα των στιγμών και το χρόνου. Επίσης κατηγοριοποιούν τις αναμνήσεις στα συρτάρια της μνήμης.
Με κάποιο, μαγικό ίσως, τρόπο οι παρελθοντικές στιγμές χρωματίζονται ανάλογα με τα συναισθήματα τα οποία βιώθηκαν. Αυτός ο καμβάς χρωμάτων βρίσκεται συνεχώς μέσα μας και τον χρησιμοποιούμε για να δώσουμε ανάλογα χρώματα και σε ότι ακολουθεί.
Κι ενώ τα πιο σκούρα χρώματα, αυτά που συμβολίζουν τον ψυχικό πόνο, την αδράνεια και τα αρνητικά συναισθήματα γενικότερα, θα έπρεπε να είναι πιο επίπονο να τα κουβαλάμε, κάτι τέτοιο, εν τέλει, δεν ισχύει. Είναι οι φωτεινές στιγμές που προκαλούν εκείνον τον κόμπο στο λαιμό και πραγματώνουν εκείνο τον στίχο του Δάντη «Δεν είναι πόνος πιο βαθύς, παρά σαν δυστυχείς, να βάζει ο νους σου ευτυχισμένα χρόνια».
«Η Κυρία Ντάλογουεϊ πάντα κάνει δεξιώσεις για να σκεπάσει τη σιωπή» (Virginia Woolf / Mrs. Dalloway)
Η JoannaHoggτοποθέτησε το κινηματογραφικό ντεμπούτο της στην καλοκαιρινή Τοσκάνη. Μια μεσοαστική οικογένεια και φίλοι σε διακοπές – η Hoggαρέσκεται στα μεσοαστικά αδιέξοδα. Ο χρόνος να λιώνει κάτω από τον ιταλικό ήλιο. Δυο ηλικιακές ομάδες. Τα παιδιά κοντά στα είκοσι. Οι γονείς πάνω από σαράντα. Η Άννα είναι καλεσμένη για το διήμερο. Καταφθάνει μόνη, χωρίς τον σύντροφο της. Το ρεύμα του χρόνου φαίνεται να κυλάει πιο αργά σε τούτο το τουριστικό θέρετρο. Δεν είναι ακριβώς η κρίση στη σχέση της που προκάλεσε στην Άννα το συναισθηματικό της αδιέξοδο και την κρίση μέσης ηλικίας αλλά το αντίθετο. Είναι η κρίση μέσης ηλικίας και η αναζήτηση προορισμού που προκαλεί το τέλμα στις σχέσεις της. Οι σύντροφοι δεν είναι παρά συνεπιβάτες. Η ίδια βρίσκεται σε ένα τρένο που τρέχει για κάπου που δεν γνωρίζει αν θέλει να πάει και προσπαθεί να απεγκλωβιστεί.
«Ίσως, όταν βρεθούμε στο σημείο να θέλουμε τα πάντα, να συμβαίνει επειδή βρισκόμαστε πολύ κοντά στο να μη θέλουμε τίποτα» (Sylvia Plath)
Η άφιξη της Άννας στο σπίτι στην Τοσκάνη γίνεται χωρίς τον άντρα της. Η ίδια αρχίζει και απομακρύνεται από τους συνομήλικους της και ερωτεύεται τον πολύ νεότερο της ανιψιό της φίλης της. Στην πραγματικότητα δεν ήταν η ανάγκη για νέα σχέση που κίνησε το ενδιαφέρον της, αλλά η μη αποδοχή του χρόνου που πέρασε ανεπιστρεπτί. Παγιδευμένη σε ένα καβούκι που δεν αναγνωρίζει, λειτουργεί σχεδόν ενστικτωδώς.
Η Hoggεπαναλαμβάνει μέσα στην ταινία της μια συγκεκριμένη σκηνή και αυτό γίνεται για ουσιώδεις λόγους. Η Άννα στον πάνω όροφο του σπιτιού προσπαθεί να κοιμηθεί με ανοιχτό παράθυρο. Από κάτω ακούγονται οι φωνές των νεαρών. Ενοχλείται αλλά δεν αντιδρά. Δεν αντιδρά όχι οδηγούμενη από κάποια τυπική ευγένεια ενός φιλοξενούμενου αλλά διότι η αποδοχή της ενόχλησης θα σημαίνει για την ίδια την αποδοχή ενός συντηρητισμού που απορρέει από την ηλικιακή της ομάδα.
«Βρίσκουμε καταφύγιο στη μετριότητα, από απελπισία για το ωραίο που ονειρευτήκαμε». (Gustave Flaubert)
Μια από τις σημαντικότερες μάχες που έχει να δώσει το ανθρώπινο πλάσμα στην πορεία του βίου του είναι αυτή ανάμεσα στην ιδανική έκδοση του εαυτού του και στην υφιστάμενη. Η μεγάλη παρέκκλιση δημιουργεί μια μη ισορροπημένη προσωπικότητα. Δεν είναι μόνο οι βασικές πτυχές της προσωπικότητας που υπολογίζονται αλλά και οι εξωτερικές συνθήκες. Στην πορεία προστίθενται και άλλες δυσκολίες. Η δημιουργία επίπλαστων αναγκών, η υλική επάρκεια, η φθορά του σώματος, οι φοβίες. Οι ηλικιακές κρίσεις αποτελούν ουσιαστικά μια τέτοια μάχη. Αυτό που είμαστε δεν φαίνεται να συμβαδίζει με αυτό που θα θέλαμε να είμαστε. Η διαπίστωση αυτή, για κάποιους, μπορεί να αποβεί μοιραία. Σε εκείνο το σταυροδρόμι καλούμαστε να αποφασίσουμε, αρχικά ποιοι πραγματικά θα μπορούσαμε να είμαστε και ποιος δρόμος ικανοποιεί περισσότερο τις ανάγκες μας. Η επιλογή δεν είναι εύκολη και αυτό γιατί το συναίσθημα και η λογική θέλουν, σχεδόν πάντοτε, μια διαφορετική εκδοχή του εαυτού μας. Αυτή η διαφορά προοπτικής είναι στην ουσία και η διαφοροποίηση ανάμεσα στο ρομαντισμό και τον πραγματισμό.
«Μια ζωή που κοστίζει κάθε μέρα πιο ακριβά, υλικά, ζωτικά, συναισθηματικά» (Στέρεο Νόβα / Το Πάζλ στον αέρα)
Έτσι, όπως συνήθως συμβαίνει, δεν είναι το αντικείμενο του πόθου το ζητούμενο αλλά ο πόθος αυτός καθ’ εαυτός. Ο έρωτας γεννιέται πάντοτε για πράγματα που δεν κατέχουμε. Η Άννα δεν αποζητούσε ακριβώς έναν νέο άνδρα στη ζωή της, αλλά την χαμένη της νιότη. Αυτό ήταν που δεν είχε. Η καθυστέρηση της φθοράς, έστω και σε ψυχολογικό επίπεδο, είναι το ζητούμενο. Η αποδοχή αποτελεί στο μυαλό της την αποδοχή μιας ήττας. Ένα σημείο δίχως επιστροφή.
Εκείνο το διήμερο στην Τοσκάνη αποτέλεσε για την ίδια ένα είδος διαφυγής. Δεν ήταν ακριβώς μια επανεκκίνηση αλλά μια ανάσα από τον μαραθώνιο της προγραμματισμένης της ζωής. Ο χωρισμός, η αλλαγή πόλης, η αλλαγή δουλειάς, φίλων και οποιαδήποτε παρόμοια κατάσταση δεν προκαλεί παρά μια επανεκτίμηση της προσωπικότητας. Σχεδόν πάντα μετά από τέτοια γεγονότα ο άνθρωπος προσπαθεί να προσεγγίσει λίγο περισσότερο τον ιδανικό εαυτό του. Αλλάζει. Ποτέ πια δεν είναι ο ίδιος με πριν.
Μερικοί άνθρωποι προκαλούν αυτές τις καταστάσεις επανεκκίνησης μέσω της συνεχούς αλλαγής συντρόφων η οποιασδήποτε άλλης ταραχής στα λιμνάζοντα νερά της καθημερινότητας. Άλλοι συμβιβάζονται. Κάποιοι κατανοούν τη ματαιότητα σε όλα από τα παραπάνω και απλά αποδέχονται τη μέρα ως έρθει με μικρές παρεμβολές και παρεμβάσεις.
Η Άννα άλλαξε. Η επιλογή της κρίνεται. Ωστόσο είναι μια επιλογή…
*Αφιέρωμα στην Joanna Hogg και τις ταινίες της θα γίνει στο 60ο φεστιβάλ κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Μεταξύ άλλων θα προβληθεί και το Unrelated.
.
Ακολουθήστε μας στα social media
Φωτογραφικό υλικό
