Γράφει ο Στέφανος Γκιζλής
Ταινία: Η Αλίκη στις Πόλεις / Alice in den Stadten (1974)
Σκηνοθεσία: Βιμ Βέντερς
Θολά αστικά τοπία. Φώτα εκτός εστίασης, σχεδόν συγκεχυμένες εικόνες και κάδρα που αποτυπώνουν μικρές στιγμές στο χώρο και τον χρόνο. Τον χρόνο που τρέχει και τον χώρο που στέκει. Ο χώρος ως γερμένο σκιάχτρο σε συννεφιασμένο τοπίο και ο χρόνος εκείνοι οι ανεπαίσθητοι χτύποι του ρολογιού. Ο παρατηρητής προσπαθεί να αμφισβητήσει την κυριαρχία του νήματος που ταλαντώνεται, αέναα, σε ένα κοσμικό εκκρεμές. Όπλο του μια Polaroid στα χέρια και σκανδάλη το βλέμμα του περιθωρίου. Όπως εκείνο το τραγούδι των Στέρεο Νόβα. Αστική ποίηση η ένας τρόπος έκφρασης μέσα στο τσιμέντο και τα εργοστάσια. Το τέλος και η άκρη του κόσμου είναι πάντα εκεί που την τοποθετούμε. Όπως και το κέντρο. Σταθερό σημείο εκείνος ο μουντός ορίζοντας. Ο πολικός αστέρας, σαν λάμπα πυράκτωσης, βιδωμένος σε έναν ασπρόμαυρο ουρανό, αχνοφαίνεται, με κάποια συστολή θα έλεγες, πίσω από τα νέφη των μηχανών. Χαμηλότερα οι άνθρωποι και οι φοβίες τους που χώνονται βιαστικά μέσα σε αυτοκίνητα, διαμερίσματα, μπαρ, γραφεία, μπουρδέλα, νοσοκομεία και κάθε λογής κλουβιά. Στο κέντρο των υγρών δωματίων μια οθόνη. Μάρτυρας, κριτής και θεός. Κάτι τέτοιο ήθελε να πει και ο Γκίμπσον στις πρώτες λέξεις και στα πρώτα στίγματα, του Νευρομάντη, εκείνου του Cyber Punk δυστοπικού νουάρ «Ο ουρανός πάνω από το λιμάνι είχε το χρώμα της τηλεόρασης, συντονισμένης σε ένα νεκρό κανάλι».

.
Ακόμα και το τίποτα δεν κρατάει για πάντα (N. Gaiman)
Μια μηχανή Polaroid στα χέρια. Μια στιγμή στο χρόνο αποτυπωμένη σε ένα χαρτί. Λέγεται ότι οι ιθαγενείς της βόρειας Αμερικής πίστευαν ότι η φωτογραφία σου κλέβει την ψυχή. Το σίγουρο είναι ότι μεταμορφώνει μια ανάμνηση σου σε κάτι αψύ και παγωμένο. Η εικόνα έχει τη δική της φωνή. Η εικόνα εκβιάζει. Σε αντιδιαστολή οι θύμησες φωτίζονται από χρώματα και αλλάζουν ανάλογα με τα συναισθήματα σου. Η χημική αποτύπωση στο φωτογραφικό χαρτί μειώνει τη δυνατότητα να νιώσεις. Ας παραφράσουμε επιτέλους εκείνες τις γλυκανάλατες λέξεις του Γκιμπράν «Αν σε συγκινεί ένα πρόσωπο η ένα τοπίο απέφυγε να το φωτογραφίσεις. Είναι αρκετή η αποτύπωση του στην ψυχή σου. Αν δεν εντυπωθεί τότε δεν υπήρξε ποτέ και δεν άξιζε να φωτογραφηθεί».
Όμως εκείνη η γαμημένη ανάγκη, μουντζουρωμένη με φοβίες που αράχνιασαν σε σκοτεινά κελιά του μυαλού, σε σπρώχνει για ένα ακόμη «κλικ». Ο χρόνος πέρασε, το μόνο που έμεινε, ο δρόμος κι ένα αυτοκίνητο. Μαζί με τα ελάχιστα κλάσματα του απόηχου εκείνου του «κλικ» ως επιθανάτιος ρόγχος. Αναρωτήθηκε άραγε ποτέ κανείς ποια θα είναι η τελευταία φωτογραφία που θα τραβήξει;

.
Ο αέρας θα καεί στις φλόγες των ονειρώξεων τους (D. Thomas)
Μια σκηνή στο πρώτο μισό του φιλμ. Ο Φιλίπ με τη πλάτη ακουμπισμένη στο κρεβάτι έχει ανοιχτή την τηλεόραση. Από πίσω του ξαπλωμένη η Λίζα τον παρακολουθεί. Οι εικόνες της τηλεόρασης είναι η μοναδική πηγή φωτός. Οι λάμψεις ως ηλεκτρικές πυγολαμπίδες στο μισοσκόταδο. Σε βάθος πεδίου, πίσω από την τηλεόραση η Αλίκη κοιμάται. Ένα σημειωματάριο και ένα στιλό στα χέρια του Φιλίπ. Οι εικόνες στην οθόνη συνεχίζουν να εναλλάσσονται. Γυμνός από τη μέση και πάνω. Ένα ξεπλυμένο βλέμμα καρφωμένο προς το ηλεκτρικό κουτί. Είναι περασμένα μεσάνυχτα. Αρχίζει να γράφει. Η Λίζα, ξαπλωμένη ακόμα, ανασηκώνει το κεφάλι της με τη βοήθεια του δεξιού χεριού της.
«Τι γράφεις;»
Ο Φιλίπ έχει γυρισμένη την πλάτη του. Διαβάζει από το σημειωματάριο σχεδόν βαριεστημένα.
«Το απάνθρωπο αναφορικά με την αμερικανική τηλεόραση, δεν είναι μονάχα ότι διαλύουν τα πάντα με διαφημίσεις, ακόμη κι αν αυτό από μόνο του είναι τραγικό. Το τραγικό είναι ότι στο τέλος τα ίδια τα προγράμματα μετατρέπονται σε διαφημίσεις. Διαφημίσεις για την διατήρηση του καθεστώτος. Η παραμικρή εικόνα αντικατοπτρίζει το ίδιο αηδιαστικό και εμετικό μήνυμα. Ένα είδος αλαζονικής περιφρόνησης. Ούτε μια εικόνα δε σ’ αφήνει ήσυχο. Όλες θέλουν κάτι από εσένα».

.
Όταν φτάνεις σε μια διασταύρωση σε αυτή την πόλη είναι σα να φτάνεις σε ένα ξέφωτο στο δάσος (W. Wenders)
Ο Φίλιπ ορίζει το ανέφικτο
«Περιμένοντας να εμφανιστεί η φωτογραφία συχνά αισθάνομαι, με έναν παράξενο τρόπο, άβολα. Περιμένω, ανυπόμονα, να συγκρίνω τη φωτογραφία με την πραγματικότητα. Ωστόσο και αυτή η σύγκριση δεν με ηρεμεί. Οι εικόνες δεν δείχνουν την πραγματικότητα».
Λίγες στιγμές πριν, μπροστά σε μια γυναίκα, ήρθε η ανάγκη μιας πυώδους εξομολόγησης
«Έχω χάσει την επαφή με την πραγματικότητα και τον κόσμο».
Η απάντηση σκληρή. Λέξεις, σημεία στίξης, άρθρωση, γλώσσα, ήχοι και όλα αυτά μικρές λεπίδες. Μια γεύση πικρής χολής.
«Την έχασες καιρό πριν. Χάνεις την επαφή όταν χάνεις την ταυτότητα σου. Κι αυτή χάθηκε από καιρό. Αυτός είναι ο λόγος που χρειάζεσαι πάντα απόδειξη για την ύπαρξη σου».
Εισπνοή…
«Μεταχειρίζεσαι την εμπειρία και τις ιστορίες σου σαν ωμά αβγά. Σαν να έχεις εσύ και μόνο εσύ εμπειρία των πραγμάτων. Αυτός είναι ο λόγος που συνεχίζεις να φωτογραφίζεις τον κόσμο γύρω σου. Ως μια περαιτέρω απόδειξη ότι ήσουν εσύ αυτός που είδε κάτι».
.
Δυο βλέμματα διασταυρώνονται και αναμετρώνται.
Κάπου μακριά, έξω από την οθόνη και μακριά από τον φανταστικό κόσμο, ένας μετεωρίτης εξαϋλώνεται στα εξωτερικά στρώματα του πλανήτη.

.
Λίγοι άνθρωποι διακρίνουν πως οι πόνοι των άλλων, είναι οι ίδιοι οι πόνοι οι δικοί τους (A. Schopenhauer)
Η αλλαγή επέρχεται μετά τη συνειδητοποίηση, των απείρων προοπτικών. Διακλαδώσεις που οδηγούν σε ξέφωτα η σε μαύρες τρύπες. Η κατανόηση πως η αθωότητα στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο η μικρή Αλίκη, φώτιζε κάποτε και τον ίδιο, ταρακουνά τον Φιλίπ. Δεν χρειάζεται να φωτογραφήσει κενά τοπία. Μια παιδική φωνή διαλύει τους ιστούς της σιωπής «Τα κενά διαστήματα ανάμεσα στα σπίτια θυμίζουν τάφους. Τάφους σπιτιών».
Οι νοητικές φωτογραφίες και τα νοητικά ποιήματα είναι απείρως ανώτερα από αυτά που αποτυπώνονται στο χαρτί. Ο μεγαλύτερος φωτογράφος που υπήρξε δεν φωτογράφισε ποτέ τίποτα και ο σπουδαιότερος ποιητής μισούσε τα γράμματα. Ένα ταξίδι τελειώνει μονάχα όταν οι συνθήκες οι οποίες το δημιούργησαν πάψουν να υφίστανται. Εάν μεταλλαχθούν τότε και μόνο τότε σηματοδοτείται το τέλος του ταξιδιού. Στο ίδιο χρονικό κλάσμα ξεκινά ένα νέο ταξίδι. Αλλαγή τρένων σε ερημικούς σταθμούς. Ο Wendersδιηγήθηκε μια ιστορία για έναν από εκείνους τους σταθμούς. Μόνο που ήταν ένα ταξίδι επιστροφής…
.
Δείτε & αυτά:
–Τι παίζουν τα θέατρα στη Θεσσαλονίκη τώρα, κλικ εδώ.
–Τι παίζουν οι κινηματογράφοι στη Θεσσαλονίκη, κλικ εδώ.
–Θέατρο: Είδαμε & Σχολιάζουμε, κλικ εδώ.
–Συναυλίες: Είδαμε & Σχολιάζουμε, κλικ εδώ.
–Σινεμά: Είδαμε & Σχολιάζουμε, κλικ εδώ.
–Βιβλίο: Διαβάσαμε & Σχολιάζουμε, κλικ εδώ.
.
–Κερδίστε προσκλήσεις – Βιβλία, κλικ εδώ.
–Θέατρο Δάσους & Θέατρο Γης 2019: πρόγραμμα εκδηλώσεων, κλικ εδώ.
–Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών: Πρόγραμμα εκδηλώσεων, κλικ εδώ.
-Εδώ Θεσσαλονίκη: Η πολιτιστική ατζέντα του καλοκαιριού 2019.
Θέατρο, συναυλίες, φεστιβάλ κ.ά. Όλες οι εκδηλώσεις, κλικ εδώ
Φωτογραφικό υλικό