Γράφει ο Γιώργος Τοκμακίδης
Η σειρά των άρθρων για τον κλασικό με μοντέρνα υπόσταση σκηνοθέτη Ρίντλεϊ Σκοτ συνεχίζεται! (δείτε το πρώτο μέρος εδώ) Σε λιγότερο από έναν μήνα θα κυκλοφορήσει η νέα και πολυαναμενόμενη του ταινία, ιστορικού περιεχομένου με τίτλο «Ναπολέων».
.jpg)
Αυτή τη φορά θα μιλήσουμε για μια ταινία, που αποτελεί η ίδια αφιέρωμα σε ιστορικό γεγονός και πρόσωπο. Άρα έχουμε ένα αφιέρωμα τρόπον τινά μέσα στο αφιέρωμα (Αυτό μόνο ο Κρίστοφερ Νόλαν θα μπορούσε να το κάνει, και να είστε σίγουροι και σίγουρες ότι κάποια στιγμή θα μιλήσουμε και για τη φιλμογραφία αυτού!!!)
Η υπόσχεση:
Η υπόσχεση που έδωσε στο κοινό του με τους μονομάχους (The Duellists, 1977) τηρήθηκε και ο Ρίντλεϊ Σκοτ μας έδωσε ταινίες που μας ταξίδεψαν στο μέλλον (Άλιεν και ΜπλέιντΡάνερ και μας μίλησαν για το παρόν (Καυτή Βροχή και Θέλμα Και Λουίζ). Τι έμενε για τον δημιουργό; Χαίρομαι που ρωτάτε, μα να επιστρέψει πίσω στο ιστορικό δράμα, σας απαντώ.
Ο λόγος:
Ο λόγος γίνεται για την ταινία «1492: Η κατάκτηση του παραδείσου» (1492: Conquest of paradise, 1992), μια αμφιλεγόμενη ταινία. Μια ταινία, η οποία φέρει ενδιαφέρουσες αναγνώσεις πάνω στην κατεύθυνση που δόθηκε σε ιστορία και πρωταγωνιστές. Πρόκειται για την απεικόνιση της «ιστορίας» και πορείας του Χριστόφορου Κολόμβου να καταφέρει να πείσει την άρχουσα τάξη (βασιλική αυλή) να χρηματοδοτήσουν το ταξίδι του. Ποιος είναι ο σκοπός του; Η ανακάλυψη νέων θαλάσσιων οδών που θα φέρουν την Ισπανία και την Ασία κοντά. Η φιλοδοξία να αποδείξει τις ιδέες του, να εναντιωθεί στην πεπατημένη και να αφήσει το όνομα του στην ιστορία θα κινήσουν την δράση του και αυτή με τη σειρά της την πλοκή.
Πλοκή:
Η ταινία μας ξεκινάει με γενικά πλάνα που αναδεικνύουν τον μεγαλειώδη ορίζοντα και τη θάλασσα που στέκεται ανάμεσα στον πρωταγωνιστή μας και το πεπρωμένο του. Με αυτό τον τρόπο αντιλαμβανόμαστε το κίνητρο του κύριου χαρακτήρα και βλέπουμε τον κόσμο με τα μάτια του. Αργότερα, ακολουθεί η απεικόνιση ορισμένων αληθινών γεγονότων όπως η επίσκεψη του Κολόμβου στο πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα και η ανάκτηση της Γρανάδας από τους Ισπανούς. Δύο σημαντικά γεγονότα που θέτουν τις βάσεις για την επίτευξη του μεγάλου εγχειρήματος. Ο χαρακτήρας του Κολόμβου προσεγγίζεται με μια κατά τα άλλα μοντέρνα ανάγνωση. Ναι, είναι έμπειρος πλοηγός, αλλά μοιάζει με καλλιτέχνη, με σκηνοθέτη που επιδιώκει να επικοινωνήσει το έργο και το όραμα του δίχως παραλήπτη. Στο πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα αποπειράται, και αποδοκιμάζεται από τους πιθανούς χορηγούς του. Αυτός είναι ο λόγος που πηγαίνει στη βασίλισσα Ισαβέλλα ακριβώς μετά την επιτυχία της, για να δοκιμάσει ξανά, με έναν δυνατό «παραγωγό» αυτή τη φορά. Τα καταφέρνει, αλλά η «εταιρεία παραγωγής και διανομής του έργου του» (Βασίλισσα και αυλή) τον βλέπουν περισσότερο σαν μια πηγή εσόδων παρά σαν τον ιδεαλιστή που υποστηρίζει ότι είναι. Το ταξίδι ξεκινάει και λίγο πολύ όλοι και όλες γνωρίζουμε τι ακολουθεί…
Σκηνοθεσία:
Ο Ρίντλεϊ Σκοτ με την κινηματογραφική του πια εμπειρία, αλλά και με τα προαπαιτούμενα χρηματικά κεφάλαια βρίσκεται σε θέση να οραματιστεί ακριβοθώρητα κάδρα και να πάρει ρίσκα. Ενδιαφέρεται για τη μεγάλη εικόνα, η οποία σε συγκεκριμένες σκηνές κόβει την ανάσα από το μέγεθος και το στήσιμο της. Η μεγάλη σκηνή είναι προφανώς η «ανακάλυψη» του νέου κόσμου. Η κινηματογράφηση αυτής γίνεται με τρόπο που να θυμίζει την πρώτη επαφή του ανθρώπου με το φεγγάρι! Τα έχει όλα, αδημονία, προσωπική στιγμή του πρωταγωνιστή που εκπνέει επιτυχία, και εξαιρετική χρήση «slowmotion». Ο ΖεράρΝτεπαρντιέ ως Χριστόφορος Κολόμβος δεν πατάει στην αμμουδιά του Γουαναχάνι (σημερινές Μπαχάμες), αλλά σε έναν νέο -ξένο κόσμο-τελείως άγνωστο σε όλους.
Η μουσική του δικού μας Βαγγέλη Παπαθανασίου αποτελεί ένα από τα «highlights» της ταινίας και ένας από τους βασικούς λόγους που αυτή η ταινία θα μνημονεύεται. Ο «Vangelis» παραδίδει ένα πολυπληθή σύνολο νοτών και φωνητικών που δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν. Ένα «σύνολο συνόλων» λοιπόν που ενώνει τα εκκλησιαστικά φωνητικά και ψαλμούς με την ατμοσφαιρική,άμπιεντ διάθεση του ονειρικού πιάνου του Βαγγέλη.
Από αυτή τη μουσική ένωση και μίξη δε λείπουν τα πνευστά ιθαγενών ακουσμάτων και το ψυχεδελικό τους περιεχόμενο.
Η σκηνοθετική προσέγγιση και κατ επέκταση η φωτογραφία σε συμφωνία με το ενδυματολογικό-σκηνικό τμήμα αποδίδει την εποχή όσο καλύτερα μπορεί. Αυτό εξάλλου είναι κάτι που γνωρίζει πως να το καταφέρνει η ομάδα του Σκοτ, αλλά και ο ίδιος. Τα κουστούμια και οι χώροι που χρησιμοποιήθηκαν για τα γυρίσματα είναι πόλεις της Ισπανίας όπως η Σεβίλλη, Τρουχίλο, Σαλαμάνκα, αλλά και παραλίες της Κόστα Ρίκα, όπως αυτή της Γιάκο. Αυτό εντείνει τον ρεαλισμό στην απεικόνιση της εποχής και της ιστορίας, αλλά κάπου εδώ δημιουργούνται τα πρώτα προβλήματα-σύννεφα στο κινηματογραφικό εγχείρημα.
Αρνητικά:
Η ταινία, αν και φέρει τη στόφα της ρεαλιστικής απεικόνισης ανθρώπων και συνθηκών εκείνης της εποχής, βάσει περιεχομένου δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Δεν φθάνουν τα ρούχα και τα σκηνικά για να αναδείξουν μία εποχή, αλλά και η μεταφορά κομματιού όλης ή τουλάχιστον μίας ικανοποιητικής μερίδας της ιστορίας επί της οθόνης. Σε αυτή την ταινία, η εικόνα του Χριστόφορου Κολόμβου παρουσιάζεται με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, έναν ρομαντικό τρόπο -αν θέλετε- τρόπο που απέχει όσο η Ισπανία από τον «Νέο Κόσμο»!Ο Χριστόφορος Κολόμβος δεν ήταν ένας καλοκάγαθος πλοηγός που είχε σκοπό να διατηρήσει τον παράδεισο που βρήκε, αλλά ένας τυχοδιώκτης που ευθύνεται για τον θάνατο εκατομμυρίων ιθαγενών. Στην ταινία αποκρύπτεται, τολμώ να πω συγκαλύπτεται και ξεπλένεται μέσω ενός ανταγωνιστή ονόματιΜόξικα, ο οποίος προβαίνει σε όλα όσα γνωρίζουμε για τον Κολόμβο που δεν τον τιμούν. Αν η ταινία ήταν ειλικρινής με τον εαυτό της, όπως η πρόσφατη ταινία του ΚουέντινΤαραντίνο με τίτλο «Κάποτε Στο Χόλλυγουντ» (OnceUpon A Time In Hollywood, 2019) θα γινόταν πιο εύκολα αποδεκτό η μεταστροφή του χαρακτήρα του Κολόμβου. Θα γνωρίζαμε ότι βλέπουμε μια εκδοχή της ιστορίας που μπορεί να προσδιοριστεί ως και «ειδυλλιακή».
Αποτίμηση:
Κλείνοντας η ταινία είναι απολαυστική λόγω της σκηνοθεσίας, των ερμηνειών, της φωτογραφίας, της μουσικής και των υπολοίπων τεχνικών τμημάτων. Φέρει προβλήματα και ευθύνη ως προς το περιεχόμενο που παρουσιάζει, αλλά αν δεν την θεωρήσουμε σαν μια ιστορική πηγή που έχει τη φιλοδοξία «να διδάξει» ιστορία, γίνεται λόγος για μία ευχάριστη ταινία.
Θα έβαζα με ταπεινότητα όπως πάντα ένα 5,9/10
1492: Η κατάκτηση του παραδείσου (1492: Conquest of Paradise, 1992) Εγχρ.
Διάρκεια: 2 ώρες και 34 λεπτά
Είδος: Ιστορικό Δράμα
Σκηνοθεσία: Ρίντλεϊ Σκοτ
Πρωταγωνιστές: Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Αρμάντ Ασσάντε, Σιγκούρνι Γουίβερ.
