Συνεντεύξεις νέων συγγραφέων στον Τάσο Αγγελίδη Γκέντζο για την «Κ».
Η Χρυσούλα Μελισσά-Χαλικιοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ψυχολογία και μετά την εκπόνηση του διδακτορικού της στο ΕΚΠΑ, με υποτροφία του Ιδρύματος «Α. Ωνάσης», εργάστηκε ως ψυχολόγος στην ΕΛΕΠΑΑΠ και στο Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής του ΙΚΑ Θεσσαλονίκης. Παράλληλα δίδασκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο (ΤΕΦΑΑ), στη Σχολή Νηπιαγωγών και στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Από το 1991 ως το 2014 ήταν Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Τμήμα Νοσηλευτικής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.
.
Έργα της: το εφηβικό μυθιστόρημα «Πού ανήκω επιτέλους;», από τις εκδόσεις «Μιχάλη Σιδέρη» (Σεπτέμβριος 2016), το οποίο ήταν ανάμεσα στα δέκα υπό βράβευση βιβλία του Public στο χώρο της εφηβικής λογοτεχνίας για το 2016, και το συλλογικό μυθιστόρημα «Μη μου λες το γιατί», από τις εκδόσεις «Δωδώνη»(Φεβρουάριος, 2017).
1. Ποιο είναι το επάγγελμά σας;
Μια φορά ψυχολόγος, πάντα ψυχολόγος! Αν και δεν ασκώ πλέον το επάγγελμα, η αγάπη μου για την Ψυχολογία μετατέθηκε, συνειδητά ή ασυνείδητα, στις λογοτεχνικές μου αναζητήσεις. Δεν ήταν εύκολο να ξεφύγω από τα μονοπάτια που χάραξε αυτή η επιστήμη στο μυαλό και την καρδιά μου.
2. Πώς περνάτε τη μέρα σας;
Ευτυχώς δεν έχω κάποιο προκαθορισμένο πρόγραμμα! Θα το βαριόμουν. Αν είμαι τυχερή και ταξιδεύω, με παρασύρουν οι ομορφιές της Ελλάδας, ή τα αξιοθέατα, τα μουσεία και η ζωή σε μια άλλη χώρα. Στο σπίτι, όμως, με απορροφά το διάβασμα και το γράψιμο, όπως και η πεζή πραγματικότητα… Με τις υποχρεώσεις της, καιροφυλαχτεί να μου κλέψει το χρόνο είτε από την επικοινωνία με καλούς φίλους είτε από τη συμμετοχή μου σε ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις τέχνης.
3. Δυο λόγια για ένα σας μυθιστόρημα.
Το «Πού ανήκω επιτέλους;» είναι ένα εφηβικό μυθιστόρημα για τη φιλία δυο παιδιών από την έκτη δημοτικού ως την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο. Αναζητούν την ταυτότητά τους, παλεύουν με τις κοινωνικές προκαταλήψεις και με τα προβλήματα του σχολείου ή της οικογένειάς τους. Αλλάζουν κι ωριμάζουν, όπως και οι ενήλικες που είναι δίπλα τους, μέσα από ένα παιχνίδι λόγου-σκέψης κι αλληλεπίδρασης συναισθημάτων-συμπεριφορών, που καταλήγει σε μια πιο θετική στάση ζωής.
4. Σκέψεις για το επόμενο μυθιστόρημα…
Το επόμενο μυθιστόρημά μου παρουσιάζει τη ζωή πέντε οικογενειών που ανήκουν σε ένα ευρύ κοινωνικό φάσμα. Η ιστορία τους εξελίσσεται μέσα από τρεις γενεές, με φόντο τη Θεσσαλονίκη, από τη μικρασιατική καταστροφή ως τη σύγχρονη οικονομική κρίση. Τα πρόσωπα, άγνωστα αρχικά μεταξύ τους, εμπλέκονται σταδιακά κι αλυσοδένονται οι τύχες τους μέσα από προσωπικές τραγωδίες, μυστικά κι αόρατες συνδέσεις μεταξύ φίλων ή συγγενών. Φιλοδοξώ, μέσα από το ψυχογράφημα αυτό, ο αναγνώστης να αναμετρηθεί με συναισθήματα ή κρυφά τραύματα, να διαχειριστεί οδυνηρά βιώματα κι αναμνήσεις.
5. Αισθάνεστε συγγραφέας;
Μεγάλη κουβέντα θα ήταν αν πω ότι αισθάνομαι συγγραφέας. Ακόμα πειραματίζομαι, βασανίζομαι κι ονειρεύομαι. Άγνωστο πότε θα φέρω επάξια τον τίτλο της συγγραφέα.
6. Τι σκέπτεστε όταν σας ασκούν κριτική για κάποιο έργο σας με την οποία δεν συμφωνείτε;
Να μια άλλη οπτική γωνία! Τι μπορώ να μάθω από αυτήν; Βοηθά να βελτιωθεί η γραφή μου; Αυτά σκέπτομαι και χαίρομαι όταν ακούσω κάτι που δεν συμφωνεί με το πλαίσιο στο οποίο ενέταξα τη λογοτεχνική μου προσπάθεια. Δεν πονά η διαφορετική άποψη, αλλά η γλώσσα μιας μη εποικοδομητικής κριτικής, η εμπάθεια, η κακόπιστη γνώμη.
7. ‘Κουβαλάτε’ για καιρό τους ήρωες των μυθιστορημάτων σας;
Αν σκεφτεί κανείς ότι μου παίρνει περίπου πέντε χρόνια για να ολοκληρώσω το κάθε μου μυθιστόρημα, τότε σίγουρα με έχουν… ξεμεσιάσει!
8. Πείτε μου κάτι που δε θα λέγατε δημόσια;
Τι συγγραφέας θα ήμουν αν δεν κρατούσα και λίγο μυστήριο;
9. Τα μυθιστορήματά σας έχουν πολλά επίπεδα ανάγνωσης;
Θέλω να το πιστεύω! Το κοινωνικό και το ψυχολογικό επίπεδο λειτουργούν ως μοχλοί που μεταφέρουν τον αναγνώστη και σε πιο προσωπικά εδάφη.
10. Όταν γράφετε έχετε στο μυαλό σας τους αναγνώστες;
Άρχισα να γράφω από μια εσωτερική παρόρμηση. Είναι όμως κανείς συγγραφέας όταν γράφει μόνο για τον εαυτό του; Κατά τη συγγραφή του εφηβικού μυθιστορήματος ένιωθα μεγάλη ευθύνη για την επίδρασή του σε νεαρά άτομα που είναι ευαίσθητα και ευάλωτα. Η πρώτη γραφή ήταν αυθόρμητη κι εμπνευσμένη καθαρά από τον εσωτερικό μου κόσμο ή προσωπικά βιώματα. Αλλά η… ψυχολόγος, που λέγαμε προηγουμένως, μου ασκούσε κριτική, ξαναέπλαθε διαλόγους και προσπαθούσε να κρατήσει μια ισορροπία ανάμεσα στη συγγραφέα και το αναγνωστικό κοινό. Ίσως να είναι λίγο πιο εύκολα τα πράγματα τώρα που γράφω για ενήλικες. Ευτυχώς οι καλοί μου φίλοι-ιδανικοί αναγνώστες με βοηθούν να ‘βγω’ από το… συγγραφικό κέλυφος και να συναντηθώ με τις ματιές των αναγνωστών.
11. Κάθε μήνα εκδίδονται καινούρια μυθιστορήματα. Πώς θα ξεχωρίσει ο αναγνώστης του 2017 το λογοτεχνικό από το λιγότερο λογοτεχνικό;
Μήπως πρέπει να πάρετε τη γνώμη κάποιου καταξιωμένου συγγραφέα; Οι αναγνώστες (ακόμα και οι εκδοτικοί οίκοι) έχουν τα δικά τους κριτήρια και αυτά δεν είναι πάντα λογοτεχνικά. Η ζωή (όπως και η αγορά) αναζητά συνεχώς νέες πένες με ένα συνδυασμό ωραίας γραφής, ενδιαφέρουσας πλοκής, νέων ιδεών, τεχνικών κλπ. Αλλά το… διαφορετικό, το πρωτότυπο κι απρόσμενο, που θα αγγίξει τον αναγνώστη, υπάρχει και στα πιο κλασσικά έργα που τα κάνει διαχρονικά. Η ποικιλία βιβλίων και το πλήθος των συγγραφέων που παρουσιάζονται μέσα από καλές εκδόσεις, θα καλλιεργήσει το ‘ένστικτο’ του αναγνώστη, όταν δεν διστάζει να πειραματιστεί και να διευρύνει τις προτιμήσεις του.
12. Ποιους συγγραφείς θεωρείτε πετυχημένους;
Αυτούς που με ένα ξεχωριστό ύφος με προβληματίζουν, με συγκινούν, με μεταφέρουν στην κουλτούρα, την εποχή ή την ψυχή των χαρακτήρων τους. Είναι οι μάγοι που με κάνουν να μη θέλω να αφήσω το βιβλίο τους από τα χέρια μου, ούτε και να βιάζομαι να το τελειώσω. Μπορεί, πάλι, η γραφή τους να με βασανίζει, αλλά δεν ξεκολλώ μέχρι να φτάσω στο τέλος. Και μετά το σκέπτομαι για ώρες ή μέρες κι ανατρέχω σε αποσπάσματά του. Με παροτρύνει να αγοράσω το επόμενο ή ένα προηγούμενο βιβλίο του συγκεκριμένου συγγραφέα. Ψιλοκουβεντιάζω μαζί του ή με τον εαυτό μου κι ονειρεύομαι κάποια στιγμή να το ξαναδιαβάσω.
13. Στην εποχή μας, ένας συγγραφέας μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τους νέους;
Το θέμα είναι τι πρότυπο (φορτισμένη συναισθηματικά λέξη). Πολλοί συγγραφείς έχουν γίνει πρότυπο, είτε με τα βιβλία είτε με τη ζωή τους. Γιατί όμως νομίζω ότι αυτό που χρειάζονται περισσότερο οι νέοι μας είναι μια καλή εκπαίδευση;
14. Μια φράση που σας αντιπροσωπεύει σήμερα.
Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης! Παραδόξως, η ρήση αυτή μου φαίνεται και ρεαλιστική και αισιόδοξη! (Λέτε γι’ αυτό να λατρεύω τον Μπέκετ;)
15. Μια φράση που σας αντιπροσώπευε κατά το παρελθόν και πλέον δε σας αντιπροσωπεύει.
Η χάρις χάριν φέρει. Δυστυχώς η ευεργεσία φέρνει συχνά και την αχαριστία που πληγώνει.
16. Πόσα βιβλία διαβάζετε κάθε μήνα;
Από 2 έως 12. Τα πολλά διαβάζονται συνήθως στους καλοκαιρινούς μήνες, με λιγότερες οικογενειακές υποχρεώσεις. Η ποσότητά τους εξαρτάται και από το μέγεθος, τη δυσκολία ή το ενδιαφέρον που έχει ένα βιβλίο.
17. Ένα βιβλίο ενός Έλληνα συγγραφέα που θα θέλατε να έχετε γράψει εσείς.
Θαυμάζω πολλούς, παλαιότερους αλλά και σύγχρονους έλληνες συγγραφείς, άνδρες και γυναίκες. Ζηλεύω θανάσιμα τη γραφή κάποιων, δεν θα ήθελα όμως να είχα γράψει κανένα βιβλίο τους. Ήταν η προσωπική τους κατάθεση, εμπειρία και επίτευγμα.
18. Εκδότες στην Ελλάδα του 2017…
Μου αρέσουν τα αποσιωπητικά σας! Έχω μικρή πείρα για να εκφέρω υπεύθυνη γνώμη. Αγωνίζονται, όπως όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες, στην κρίση που βιώνουμε. Κάποιοι, με ηράκλειες προσπάθειες, δεν εκμεταλλεύονται καταστάσεις και τιμούν το βιβλίο και τους συγγραφείς.
Φωτογραφικό υλικό
