Γράφει ο Μιχαήλ Χατζηαναστασίου για την Κουλτουρόσουπα.
Θρησκεία, τέχνη και φιλοσοφία αποτελούν κατά τον Έγελο το απόλυτο πνεύμα· και τούτο σημαίνει ότι με τους τρεις αυτούς τρόπους ο άνθρωπος ανακαλύπτει τον μεταφυσικό πυρήνα του, το είναι του, την μεταφυσική καταγωγή και καταβολή του.
Η θρησκεία δουλεύει με το συναίσθημα, η Τέχνη με την εικόνα και η Φιλοσοφία με την λογική. Μέσα στην ιστορία του πνεύματος η τέχνη εμφανίζεται πριν από τη φιλοσοφία και την θρησκεία.
Ο άνθρωπος στον αγώνα που κάνει να πάει πάρα πέρα απ’ εκεί που ευρέθηκε – και αυτό το ευρέθηκε σημαίνει εδημιουργήθηκε, γιατί ο άνθρωπος είναι δημιούργημα – πρώτα δουλεύει με την παραστατική, εποπτική του δύναμη, πρώτα κάνει τέχνη, έπειτα φιλοσοφεί και στο τέλος πιστεύει. Μεγάλη λοιπόν τέχνη υπάρχει ιστορικώς πριν από τη φιλοσοφία και την θρησκεία.
Ο λόγος του Nietzeche ότι «έχομε τη γνώση για να μη χαντακωθούμε από τη γνώση», έχει βαθύ νόημα και σημαίνει ότι η ζωή δίχως τέχνη, χάνει την ουσία, τον όμορφο αγώνα και την ομορφιά της.
Τι είναι όμως η Τέχνη;
Είναι ένα αυτόνομο ψυχονοητικό πεδίο δράσης.
Η πραγματική τέχνη αποτελεί τελικότητα δίχως σκοπό, αυτοσκοπό και όχι μέσο, ενώ το έργο τέχνης μπορεί να είναι «καλό» ανεξάρτητα από επιστημονικές αλήθειες και ηθικολογίες, τείνοντας στη δημιουργικότητα μακριά από κανόνες, πρότυπα και συμβάσεις.
Η τέχνη είναι ένα πεδίο απελευθέρωσης που οφείλει να δημιουργήσει ένα νέο κόσμο υπερπραγματικότητας όπου το ονειρικό δεν υποβιβάζεται.
Σύμφωνα με την θεωρία των ιδεών, όλα τα πράγματα που παρατηρούμε γύρω μας με τις αισθήσεις μας, ως αντίγραφα των ιδεών, των πραγματικών όντων, είναι απατηλά, άρα ψεύτικα. Η τέχνη αναπαριστά τα αισθητά πράγματα, καθώς μιμείται με αναπαραστάσεις τα αντίγραφα των αληθινών όντων.
Για τον Kandinsky, η έννοια της τέχνης οφείλει να απελευθερωθεί από τον ίδιο της τον εαυτό, όπως η γραμμή από το σχέδιο, να αποκαλύψει τον «ένδον ήχο» της, να ανακύψει μια νέα ολική σύνθεση, ανοίγοντας ρηξικέλευθα αντιληπτικά πεδία πραγματικότητας και εσωτερικότητας.
Μέσω της τέχνης, ο άνθρωπος δίνει στον εαυτό του την ελευθερία να εκφραστεί ελεύθερα αποφεύγοντας την προσκόλληση στη σκληρή και άνυδρη πραγματικότητα.
Οτιδήποτε λοιπόν σου προκαλεί αμφισβήτηση, προβληματισμό ή σύγχυση είναι Τέχνη και τίποτε ως θέμα της δεν μπορεί να κατοικεί στο απυρόβλητο.
Το έργο ενός καλλιτέχνη πολλές φορές, μπορεί να αποτελεί χαστούκι στο δημόσιο γούστο, από την στιγμή που υπηρετεί το λειτούργημα της δημιουργίας και δεν εξυπηρετεί απλά και μόνο, την εμπορική αξία της μαζικής αποδοχής.
Τόσο η Τέχνη, όσο και Φιλοσοφία, πολλές φορές εργαλειοποιήθηκαν στρατευμένα στο παρελθόν και δυστυχώς μέχρι και σήμερα, προκειμένου να δικαιολογήσουν ή να απενοχοποιήσουν πολιτικές ή θρησκευτικές νόρμες κοινωνικών συμπεριφορών και ομαδικών συμφερόντων και κάθε φορά που εκδήλωσαν αποκλίνουσα συμπεριφορά, βρέθηκαν στο πεδίο βολής της διαπόμπευσης και των διώξεων.
Ξενοφάνης, Πιθαγόρας, Φιλόλαος, Διογένης, Σωκράτης, Ανάξαρχος, Επίκτητος, Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Άτταλος, Ιησούς, Κομφούκιος, Υπατία, Μπαρούχ Σπινόζα, Γαλιλαίος, Σαβοναρόλα, Μπρούνο Τζορντάνο, Ανδρέας Λασκαράτος, Χάνα Άρεντ, Καζαντζάκης, Σαλμάν Ρούσντι και η λίστα τελειωμό δεν έχει …
Τι κοινό συνδέει όλους τους παραπάνω;
Διώξεις, αφορισμοί, εξορίες και εκτελέσεις.
Όλοι τους θύματα σε ένα αέναο κυνήγι μαγισσών, που στιγματίστηκαν ως αιρετικοί, διότι απόκλιναν από το πνεύμα της εκάστοτε καθεστηκϋίας τάξης.
Με την Διανόηση στον γύψο και την Τέχνη να “συναλλάσεται” το μόνο αποτύπωμα που θα καταφέρουμε να αφήσουμε στην συλλογική μας μνήμη, θα είναι αυτό της διαπραγματεύσιμης αποτυχίας μας.
