Διάβασε και σχολιάζει η Σοφία Παπακυρίλλου για την Κουλτουρόσουπα
Ο Λέοναρντ Φάιφ είναι ένας διάσημος αριστερός ντοκιμαντερίστας από την Αμερική, που προσέφυγε νεαρός στον Καναδά το 1968, για να αποφύγει την επιστράτευση του κατά την διάρκεια διεξαγωγής του πολέμου στο Βιετνάμ. Ο αναγνώστης τον συναντά στα 78 του χρόνια, ανήμπορο και καθηλωμένο σ’ ένα αναπηρικό αμαξίδιο κτυπημένο από τον καρκίνο και σχεδόν ετοιμοθάνατο.
Ο Μάλκομ Μακλίοντ είναι ένας φιλόδοξος σκηνοθέτης και πρώην μαθητής του Φάιφ που τον επισκέπτεται στο διαμέρισμα του στο Μόντρεαλ που ζει εκεί μαζί με την γυναίκα του την ‘Εμμα και την νοσοκόμα του την Ρενέ. Ζητά από αυτόν μια τελευταία συνέντευξη, μια συνέντευξη ζωής η οποία θα μαγνητοσκοπηθεί και θα κυκλοφορήσει στον Καναδά για να τον γνωρίσουν οι θαυμαστές του βαθύτερα.
Ένα κινηματογραφικό συνεργείο στήνεται στο σαλόνι του Φάιφ ο οποίος δείχνει πρόθυμος να εξομολογηθεί από καρδιάς αρκεί η Έμμα , η τωρινή σύζυγος του, να βρίσκεται εκεί σε όλη την διάρκεια της συνέντευξης.
Κι έτσι ο Λέοναρντ Φάιφ βουτά στα σκοτεινά νερά της μνήμης. Δεν φοβάται να κολυμπήσει στο βυθό των αναμνήσεων του. Εκεί όπου η αλήθεια ενυπάρχει με το ψέμα, το βιωμένο παρελθόν με τις επινοημένες αναμνήσεις μιας άλλης ζωής, ενός άλλου ανθρώπου. Εκεί στα πρόθυρα του θανάτου, αποφασίζει να σταθεί όρθιος και με θάρρος να κοιτάξει κατά πρόσωπο το παρελθόν του και να φανεί επιτέλους δίκαιος και ηθικός, αποκαλύπτοντας κάθε σπιθαμή της προσωπικής του αλήθειας, χωρίς να δικαιολογεί ή να στρογγυλεύει τις πράξεις και τις συμπεριφορές του, οι οποίες πλήγωσαν ηθελημένα τους κοντινούς του ανθρώπους.
Ο Ράσελ Μπανκς καταφέρνει να δημιουργήσει ένα λογοτεχνικό ήρωα πολύ γοητευτικό που θα μπορούσες να τον αποκαλέσεις και «αντί -ήρωα». Δεν τον αποστρέφεσαι, κοιτάς με ενδιαφέρον το παρελθόν του και προσπαθείς να ανακαλύψεις τα συναισθήματα που βίωσε ως παιδί και μετά ως νεαρός άνδρας. Συναισθήματα που τον οδήγησαν σε συγκεκριμένες πράξεις και συμπεριφορές. Δεν τον δικαιολογείς, δεν ταυτίζεσαι μαζί του αλλά μπορείς να ανακαλύψεις τα κίνητρα και τις εσωτερικές δυνάμεις που τον οδήγησαν στις επιλογές του.
Ο νεαρός Φάιφ ήταν ανώριμος και ανασφαλής και μεγάλωσε με την ανομολόγητη εντύπωση πως ποτέ του δεν αγαπήθηκε πραγματικά από κανέναν ούτε και από τους ίδιους τους γονείς του. Προκειμένου να ανακαλύψει την θέση του στον κόσμο, έκανε λάθη και πλήγωσε ανθρώπους που βρέθηκαν δίπλα του και τον αγάπησαν. Ο ίδιος όμως έφευγε μακριά από όλους. Γιατί την αγάπη δεν την άντεχε, την αποστρέφονταν ή την φοβόταν. Δεν την ανταπέδιδε ποτέ και σε κανέναν και αφού την έπαιρνε δραπέτευε …
Εκτός από τον ιδιαίτερο ήρωα που καταφέρνει να βρει θέση στην καρδιά του αναγνώστη ο Μπανκς κερδίζει και από την γραφή του. Το κείμενο του φαίνεται λιτό και ήσυχο μιας και απουσιάζουν οι εντάσεις και τα συναισθηματικά πυροτεχνήματα. Έχει όμως έναν πολύ καλό αφηγηματικό ρυθμό που συνδυάζεται εντυπωσιακά με ανεπιτήδευτες εικόνες και λεπτές υπαρξιακές αναφορές. Τα συναισθήματα είναι καλά τοποθετημένα κάτω από τις λέξεις περιμένοντας τον αναγνώστη να τα ανακαλύψει και να τα βιώσει.
Στην αφηγηματική ροή της ιστορίας κρύβονται και παγίδες . Εκεί που ο πρωταγωνιστής εξιστορεί τα συμβάντα της ζωής του, οι εικόνες του σε μπερδεύουν όταν μπλέκονται στις θολωμένες λόγω ασθένειας και φαρμακευτικής αγωγής αναμνήσεις του. Τα συμβάντα παραμένουν εντός και εκτός πραγματικότητας χωρίς να γίνεται διαυγές αν συνιστούν αναμνήσεις ή παράγωγα ενός διασαλευμένου νου.
Κλείνοντας την παρουσίαση θα έλεγα πως η γοητεία του βιβλίου βρίσκεται στο ότι ο αναγνώστης καλείται να ξεκλειδώσει ο καθένας με διαφορετικό τρόπο την αινιγματική φιγούρα του ετοιμοθάνατου ηλικιωμένου.
Το 2024 το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Αμερικανό σκηνοθέτη Πολ Σρέιντερ.
Ο Ράσελ Μπανκς γεννήθηκε το 1940 στη Μασαχουσέτη και πέθανε το 2023 στο Σαρατόγκα Σπρινγκς της Ν. Υόρκης.
https://www.princeton.edu/sites/default/files/styles/scale_1440/public/images/2023/01/Russell-Banks-rotated–5–Unknown–3000x1688px.jpg?itok=5WFGllT3
Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Διετέλεσε πρόεδρος του Διεθνούς Κοινοβουλίου των Συγγραφέων και ήταν ιδρυτής και πρόεδρος του THE NORTH AMERICAN NETWORK OF CITIES OF ASYLUM , που έχει σκοπό να προσφέρει άσυλο σε διωκόμενους ή εξόριστους συγγραφείς. Τιμήθηκε με το βραβείο μυθιστορήματος JOHN DOS PASSOS και με το βραβείο λογοτεχνίας της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών, της οποίας εξελέγη μέλος.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΙΣ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΝΝΑ ΜΑΡΑΓΚΑΚΗ.
