«Ο Λοβέρδος, η εθελοντική εργασία και ο θάνατος των κοινωνικών δικαιωμάτων». Άρθρο του Μιχάλη Σκολιανού, Δικηγόρου.
Η πρόταση του υπουργού παιδείας Ανδρέα Λοβέρδου 1100 εκπαιδευτικοί να εργαστούν εθελοντικά, δηλαδή αμισθί για την τρέχουσα σχολική χρονιά, προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις διδακτικού προσωπικού στα σχολεία με αντάλλαγμα επιπλέον μοριοδότηση, καταδεικνύει με τραγελαφικό τρόπο το πως αντιμετωπίζει και αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση τα κοινωνικά δικαιώματα.
Τα κοινωνικά δικαιώματα είναι αυτά που θεμελιώνουν και δομούν το κοινωνικό κράτος. Συνίστανται στην υποχρέωση του κράτους να παρεμβαίνει ώστε να δημιουργεί συνθήκες ουσιαστικής ελευθερίας για το σύνολο της κοινωνίας· να δημιουργεί μέσω της αντίστοιχης λειτουργίας του, τους όρους και τις συνθήκες για κοινωνική χειραφέτηση μέσω της επιδίωξης της κοινωνικής και οικονομικής ισότητας. Και η κοινωνικοοικονομική ισότητα ή τουλάχιστον η άμβλυνση της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη δημιουργία και διαμόρφωση από το κράτος των συνθηκών για ίσες δυνατότητες συμμετοχής και συνεισφοράς του κάθε ατόμου ξεχωριστά στο κοινωνικό σύνολο. Μόνο μέσω της ολοκλήρωσης της κοινωνικής υπόστασης του ατόμου, ο άνθρωπος δύναται να αυτοπραγματωθεί και η κοινωνία συνολικά να χειραφετηθεί.
Με άλλα λόγια λοιπόν τα κοινωνικά δικαιώματα είναι η υποχρέωση του κράτους να δημιουργήσει όλες τις απαραίτητες εκείνες συνθήκες ίσης δυνατότητας συμμετοχής του ατόμου στην κοινωνική ζωή, δηλαδή κοινωνικής ισότητας και κατ’ επέκταση σε μεγάλο βαθμό οικονομικής, με απώτερο στόχο την κοινωνική χειραφέτηση. Η δημιουργία ήγουν γόνιμου εδάφους για την καλλιέργεια της κοινωνικής ισότητας, που με τη σειρά της οδηγεί στην εκπλήρωση του ιδανικού της κοινωνικής απελευθέρωσης και στην τελείωση της κοινωνίας.
Για αυτό τα κοινωνικά δικαιώματα, ως υποχρεώσεις του κράτους προς την κοινωνία για τη δημιουργία όλων εκείνων των όρων για την επίτευξη της κοινωνικής ισότητας, συγκεκριμενοποιούνται σε μια σειρά νομικών και δη συνταγματικών προβλέψεων και επιταγών. Το πιο χαρακτηριστικό κοινωνικό δικαίωμα είναι το δικαίωμα στην εργασία. Το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να μπορεί, μέσω της αξιοποίησης με το ανάλογο οικονομικό αντάλλαγμα των σωματικών και πνευματικών του δεξιοτήτων, να συνεισφέρει και να συμμετάσχει στο κοινωνικό σύνολο· και αντιστοίχως η υποχρέωση του κράτους να παρεμβαίνει ώστε να δημιουργεί τις ανάλογες προϋποθέσεις και συνθήκες εύρεσης εργασίας. Άλλα κοινωνικά δικαιώματα αντιστοίχως είναι το δικαίωμα στην παιδεία, στην υγεία, στο περιβάλλον.
Δυστυχώς όμως στη μνημονιακή Ελλάδα τα κοινωνικά δικαιώματα παρά τη συνταγματική τους πρόβλεψη και προστασία έχουν καταργηθεί στην πράξη. Η ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να υλοποιήσει τις νεοφιλελεύθερες μνημονιακές δεσμεύσεις της έχει καταστρατηγήσει κάθε έννοια κοινωνικού δικαιώματος. Η κατάργηση του κοινωνικού δικαιώματος με τις πιο άμεσα οδυνηρές συνέπειες για την κοινωνία, είναι αυτού της εργασίας διότι συνδέεται άμεσα με το οικονομικό σκέλος. Η κατάργηση του δικαιώματος στην εργασία συνεπάγεται την ραγδαία αύξηση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων και κατ’ ακολουθία τον κλυδωνισμό ολόκληρου του κοινωνικού οικοδομήματος. Τις ολέθριες κοινωνικές συνέπειες της de facto κατάργησης του δικαιώματος στην εργασία τις βιώνουμε όλοι έντονα τα τελευταία πέντε χρόνια εξαιτίας της ακολουθούμενης κυβερνητικής πολιτικής-η Ελλάδα σταθερά την τελευταία πενταετία έχει τη ψηλότερη ανεργία στην Ε.Ε. κοντά στο 30%. Η πρόταση του Ανδρέα Λοβέρδου για εθελοντική εργασία, άνευ ήγουν αμοιβής, συμπυκνώνει ακριβώς την απαξιωτική διάθεση της κυβέρνησης απέναντι στα κοινωνικά δικαιώματα και δη στο δικαίωμα στην εργασία.
Η εν τοις πράγμασι όμως κατάλυση των κοινωνικών δικαιωμάτων και η συνακόλουθη όξυνση των κοινωνικών και οικονομικών διαφορών με τις επακόλουθες συνέπειες για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο, επιφέρει καίριο πλήγμα και στην ίδια τη δημοκρατία σε θεσμικό επίπεδο. Η αποδόμηση του κοινωνικού κράτους μέσω της καταστρατήγησης των κοινωνικών δικαιωμάτων συρρικνώνει και την ίδια την δημοκρατία.
Η ικανοποίηση των κοινωνικών δικαιωμάτων συνιστά τη βάση και την προϋπόθεση για τον σεβασμό και την ουσιαστική πραγμάτωση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Χωρίς ουσιαστική κοινωνική και οικονομική ισότητα η πρόβλεψη για νομικοπολιτική ισότητα μένει κενό γράμμα. Και χωρίς νομικοπολιτική ισότητα παύει να υφίσταται και τυπικά η δημοκρατία. Όπως σαρκαστικά γράφει ο Anatole France: ο νόμος είναι ίσος για όλους, γιατί απαγορεύει εξ ίσου στους πλούσιους και στου φτωχούς να κοιμούνται κάτω από τις γέφυρες, να ζητιανεύουν στους δρόμους και να κλέβουν ψωμί.
Φωτογραφικό υλικό
