«Μεταλλεία χρυσού»: Η σιωπή για το ΕΓΚΛΗΜΑ δεν είναι χρυσός!
Γράφει η γεωπόνος Πίτσα Στασινοπούλου.
Η χρυσή αλυσίδα που φοράς έχει πίσω της μια πολύ… πονεμένη ιστορία. Μέχρι να γίνει κόσμημα, η πρώτη ύλη της στοίχισε πανάκριβα όχι μόνο σε χρήμα, αλλά σε τραγικές θυσίες ανθρώπινου και φυσικού κεφαλαίου. Όχι, δεν θέλω να σου βάλω ενοχές, μόνο να πω με τον τρόπο μου γι αυτά που με πνίγουν μέχρι ασφυξίας, για ένα θέμα τεράστιο σε εξέλιξη, αυτό των μεταλλείων χρυσού στις κοντινές Σκουριές της Χαλκιδικής (και όχι μόνο), όπως οφείλω και επιθυμώ διακαώς ως οικολογική στήλη. Δεν θα σε κουράσω με όλες τις ασύλληπτες διαδρομές μιας υπόθεσης που προσωπικά παρακολουθώ χρόνια, μόνο για να μπεις στο νόημα θα σου παραθέσω πολύ σύντομα, τους κύριους σταθμούς της:
– Η μεταλλουργία στη Χαλκιδική ξεκινά από τα αρχαία κλασικά χρόνια, όμως στα πιο σύγχρονα συναντάμε τα μεταλλεία της Μαντέμ Λάκο, στις Μαύρες Πέτρες και στην Ολυμπιάδα που μέχρι το 1986 ανήκαν στον Μποδοσάκη, με άγριες συνθήκες εργασίας που οδήγησαν τη δεκαετία του ’70 σε μια από τις μεγαλύτερες απεργίες και μια από τις ισχυρότερες συγκρούσεις μεταλλωρύχων και εργοδοσίας.
– Το 1987 η δημόσια ΜΕΤΒΑ καταθέτει το πρώτο σχέδιο ανάπτυξης μεταλλουργίας χρυσού στα Καλύβια Χαλκιδικής, το οποίο λόγω έντονων αντιδράσεων ματαιώνεται. Ουσιαστικά από εδώ ξεκινά ένας συνεχής, δυναμικός αγώνας αντίστασης…
– Το 1995 τα μεταλλεία πουλιούνται στην καναδική εταιρείαTVX gold που επιχειρεί εξόρυξη στην Ολυμπιάδα. Η εξέγερση των κατοίκων είναι παροιμιώδης, με φυλάκια 24ωρης φύλαξης για την παρεμπόδιση εισόδου των μηχανημάτων. Το ‘96 τα επεισόδια κορυφώνονται με άγριες επιθέσεις των ΜΑΤ, ενώ το ’97 κηρύσσεται στην περιοχή «στρατιωτικός νόμος»!
– Το 2000 η TVX στρέφεται στο χωριό Στρατονίκη, ξανά αντιδράσεις, ξανά επιθέσεις των ΜΑΤ που στρατοπεδεύουν εκεί για 8 μήνες προκειμένου να προχωρήσουν οι εργασίες, ενώ οι κάτοικοι καταφεύγουν στο ΣτΕ.
– Το 2002-3 το ΣτΕ αποφασίζει «ΟΧΙ» στην εξόρυξη σε Ολυμπιάδα και Στρατονίκη, οπότε η TVX μη μπορώντας να προχωρήσει, καταθέτει «αίτηση πτώχευσης», αποχωρεί και απολύει 480 εργαζομένους.
– Το 2003 δημιουργείται (με ένα σκανδαλώδες παρασκήνιο) η «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.» με συμμετοχή της ΑΚΤΩΡ (Μπόμπολας) και της European Goldfields (με τον μεγαλομέτοχο καταδικασμένο για εμπόριο ηρωίνης) και ξεκινά εξορύξεις στη Στρατονίκη με τους κατοίκους σκληρά εκβιαζόμενους…
– Το 2006 η εταιρεία καταθέτει μελέτη εξόρυξης στο δάσος των Σκουριών Μ. Παναγιάς με κρατήρα μέσα στο δάσος, βάθους 400μ και διαμέτρου 1200μ, συν εργοστάσιο επεξεργασίας μεταλλεύματος, συν δύο φράγματα για απόθεση τοξικών λυμάτων.
– Το 2009 «εγκρίνεται» (πάλι με τρομερό παρασκήνιο) η εξόρυξη στην Μ. Παναγιά σε δασική έκταση 317.000 στρεμμάτων (!) και ο συνεχιζόμενος, επώδυνος αγώνας των κατοίκων, κρατά ακόμη…
– Το 2012 η καναδική εταιρία Eldorado Gold αποκτά το 95% των μετοχών της «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.» καθιστώντας την θυγατρική της, ενώ το 5% παραμένει στην ΕΛΛΑΚΤΩΡ…
Σου ανέφερα μόνο επιγραμματικά κάποια κομβικά σημεία, που το καθένα τους μεταφράζεται σε μια… «Ομήρου Οδύσσεια» με ιστορίες διαπλοκής και αυθαιρεσίας απίθανες που μπροστά τους τα πιο ευφάνταστα σενάρια ωχριούν! Και όπως διαπιστώνεις, όλη την υπόθεση διατρέχουν συγκεκριμένοι άξονες: ο ξένος παράγοντας – η κρατική ανεπάρκεια – η «δημοκρατική» αντιμετώπιση και βέβαια κοινός παρονομαστής, κοντά 30 χρόνια, η σταθερή, δυναμική αντίσταση των κατοίκων. Οι οποίοι ανάλογα με την εποχή και το κλίμα, βαφτίζονται «επαναστάτες», «οικολόγοι», «συμφεροντολόγοι», «γραφικοί», «προδότες», «αντιμνημονιακοί», «συριζαίοι» και λοιπά χλευαστικά… Κι όταν τα πράγματα… σκουραίνουν στις Σκουριές, πέφτει άγριο ξύλο, βροχή δακρυγόνων, σκληρός εκβιασμός, συλλήψεις, έρευνες στα σπίτια, πάντα με «δημοκρατικό» τρόπο, κατά τις επιταγές του Συντάγματος βεβαίως!
Ας έρθουμε όμως στο ζουμί, γιατί μέσα στον ορυμαγδό των αναλύσεων, των παρασκηνίων, των τραγικών επεισοδίων, της πολιτικής εκμετάλλευσης και της προπαγάνδας βεβαίως, κινδυνεύει να χαθεί η ρημάδα ΚΟΙΝΗ ΛΟΓΙΚΗ! Η απλή, ανεπιτήδευτη, καθολικής αποδοχής, λογική των ΑΥΤΟΝΟΗΤΩΝ! Που τί λέει; Ότι υπάρχουν τόποι ευλογημένοι με «επίγειο» πλούτο: υπέροχα δάση, ρέματα, πηγές, γαλανές θάλασσες, σπάνια χλωρίδα και πανίδα, χιλιάδες διεξόδους για την οικονομική και ψυχική ευημερία των τυχερών κατοίκων τους… άλλοι πάλι, ευλογημένοι με «υπόγειο»: μεταλλεύματα σε χρυσό, χαλκό, άργυρο, σίδηρο, διαμάντια… και άλλοι, σαν τη Χαλκιδική, διπλά ευλογημένοι: με επίγειο και υπόγειο πλούτο μαζί! Όπου ΚΑΤΩ από το φυσικό κάλλος, στα βάθη της γης, είναι θαμμένα μεταλλεύματα. Πέστε μου, γιατί θα τρελαθώ: με ποια λογική δικαιούται κάποιος να θυσιάσει τον άφθονο επίγειο πλούτο που προσφέρεται σε όλους απλόχερα κι ανέξοδα ως υπέροχο δώρο με χιλιάδες πλεονεκτήματα κι ευκαιρίες, για χάρη του ελάχιστου υπόγειου, μέσω μιας διαδικασίας πολυδάπανης, ενεργοβόρας, επικίνδυνης, πλήρως καταστροφικής για πολλές γενιές, με όρους εθνικά ασύμφορους, με διάλυση και διχασμό των τοπικών κοινωνιών…
Κι όλο αυτό, στο όνομα των πολυπόθητων επενδύσεων και της (θού Κύριε φυλακή…) ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ! Από πότε βρε αναίσχυντοι, το ξεπούλημα του εθνικού πλούτου, ο τυχοδιωκτισμός ξένων αρπακτικών, η βάναυση καταστροφή της φύσης, το παζάρεμα της υγείας και ζωής των ανθρώπων, βαφτίζονται ΑΝΑΠΤΥΞΗ; ΤΙ ακριβώς είναι «ανάπτυξη» για σάς;
· Το ξεκοίλιασμα και η αποστράγγιση ενός βουνού – υδροδότη όλων των γύρω περιοχών σαν τον Κάκαβο, που για να πάρετε μόλις 0.8 γρ. χρυσού/τόννο πετρώματος, θα διαλύσετε το σύμπαν;
· Η θυσία χιλιάδων δένδρων ενός αρχέγονου δάσους, η πλήρης καταστροφή ενός μοναδικού οικοσυστήματος και η μετατροπή του για πάντα σε κρανίου τόπο;
· Η εξάντληση των νερών της περιοχής για μια διαδικασία εξαιρετικά υδροβόρα που θα κάνει την περιοχή Σαχάρα και τους κατοίκους μετανάστες;
· Η επικίνδυνη μόλυνση σε όλα τα επίπεδα – υπόγεια νερά, θάλασσα, γη, αέρας – από την σκόνη, την οξείδωση των εκτεθειμένων θειούχων μεταλλευμάτων (όξινη απορροή), τη διασπορά των βαρέων μετάλλων λόγω βροχής, τα τοξικά λύματα και την επεξεργασία με το τρομερό κυάνιο;
· Η πλήρης καταστροφή κάθε παραγωγικής, κερδοφόρας δραστηριότητας του πρωτογενούς τομέα, στην αλιεία, την κτηνοτροφία, την γεωργία, την μελισσοκομία;
· Η διάλυση του τουρισμού σε μια περιοχή ευλογημένη από τη φύση που θα μετατρέψετε σε αποκρουστικό εργοτάξιο και αποθήκη επικίνδυνων απόβλητων;
Αν ΟΛΑ ΑΥΤΑ, για σάς σημαίνουν «ανάπτυξη» με ΜΟΝΑΔΙΚΟ επιχείρημα – δόλωμα την προσφορά 1000 πρόσκαιρων θέσεων επικίνδυνης εργασίας σε απελπισμένους άνεργους εν είδει ξεροκόμματου, που σε καιρούς κατασκευασμένης κρίσης φαντάζει παντεσπάνι… να πάτε να κοιταχτείτε, για να μη πω κάτι πιο χοντρό!
Γιατί όταν καταργείς πολλαπλάσιες, σταθερές θέσεις εργασίας από την αξιοποίηση του επίγειου πλούτου, στο όνομα μιας καταστροφικής, ευκαιριακής, περιορισμένου χρόνου επένδυσης, από την οποία επιπλέον ως κράτος δεν εισπράττεις ΚΑΝΕΝΑ μερίδιο κέρδους παρά μόνο τους φόρους…. κάτι πολύ σοβαρό συμβαίνει με την (ανύπαρκτη) νοημοσύνη κάποιων και κάτι πολύ ανήθικο με τη (ανύπαρκτη) συνείδησή τους! Που έχουν βαλθεί μέσα από τα φερέφωνα – πουλημένα ΜΜΕ τους, τους πουλημένους τοπικούς άρχοντες, τους πουλημένους εγκάθετους να μας πείσουν ότι είμαστε βλάκες, προδότες της πατρίδας, γελοίοι γραφικοί οικολόγοι, όσοι δεν βλέπουμε τον οικονομικό… παράδεισο και σαμποτάρουμε την μεγαλειώδη εθνική προσπάθεια για ανάπτυξη! Κι έχουν πετύχει να διαβρώσουν ύπουλα την τοπική κοινωνία, να την οδηγήσουν σε ακρότητες, κραδαίνοντας στο αγκίστρι τις 1000 γ@μημένες θέσεις –πληρωμένες με τα πνευμόνια και τη ζωή των μεταλλωρύχων- καταφέρνοντας να παγώσουν συλλογική μνήμη, κοινή λογική και συναίσθημα. Κι από κοντά τα «κομματομάγαζα» ως κοράκια πάνω απ’ τη λεία, στο προσφιλές, χιλιοπαιγμένο έργο «Όταν είμαι αντιπολίτευση κάνω επανάσταση κι όταν γίνω εξουσία κωλοτούμπες», ανεξαρτήτως πρωταγωνιστών και υπόθεσης… Ωραία λοιπόν, αφού εν μέσω τρομακτικής ανεργίας – για την οποία «παλέψατε» φιλότιμα, ντόπιοι και ξένοι – το επιχείρημα των πολύτιμων θέσεων (όποιας) εργασίας παραλύει λογική και ηθική, υπάρχουν πολύ «ενδιαφέροντες» τομείς, ιδιαίτερα ανθηροί που τις προσφέρουν σε αφθονία. Θα νοιαστεί κανείς αν αφορούν στο έγκλημα ή την παρανομία; Αρκεί… δουλίτσα να υπάρχει!
Και καλά η εταιρία… τη δουλειά της κάνει, τις δημόσιες σχέσεις, την προπαγάνδα της και για το κέρδος της νοιάζεται με κάθε τρόπο. Έστω κι αν πετυχαίνει «έγκριση» Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) με στοιχεία ανυπόστατα και παραπλανητικά που αμφισβητούν ευθέως έγκυροι φορείς όπως το ΑΠΘ, το ΤΕΕ, το ΤΕΙΘ, η Γεωπονική Σχολή, ο Δικηγορικός Σύλλογος. Έστω κι αν προχώρησε παραβιάζοντας ευρωπαϊκές νομοθεσίες που απαιτούν προηγούμενη δημόσια διαβούλευση με συμμετοχή των παραγωγικών τάξεων και μελέτες από ανεξάρτητους φορείς. Έστω κι αν μιλά για την ακίνδυνη μέθοδο επεξεργασίας με «ακαριαία τήξη» αντί της φτηνής χρήσης κυανίου, που όμως δεν έχει εφαρμοστεί πουθενά! (Προφανώς, λόγω ιδιαίτερης ελληνικής ευαισθησίας και αυστηρότατων ελέγχων ενταύθα, θα ξοδέψουν κάτι παραπάνω και θα είμαστε οι τυχεροί πρωτοπόροι!) Ή θα ξεχάσουμε το φοβερό ατύχημα στη Μπάια Μάρε της Ρουμανίας που υποχώρησε το φράγμα στη λεκάνη κυανιούχων λυμάτων και αυτά κατέληξαν στον Δούναβη με συνέπειες τόσο ανυπολόγιστες που οι ειδικοί μιλούν για τη χειρότερη οικολογική καταστροφή μετά το Τσερνομπίλ!
Βέβαια η «κοινωνικά ευαίσθητη» εταιρία «δεσμεύεται» ότι μετά από κάποια χρόνια που θα εγκαταλείψει το έργο, θα φροντίσει για την περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής… Όπως όλες οι προηγούμενες εξάλλου, που είχαν την ίδια δέσμευση! Η έξυπνη «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.» όμως φρόντισε να βάλει σαν όρο ότι «ουδεμία ευθύνη φέρει για περιβαλλοντικές ζημιές πριν το 2004 ή όσες προκύψουν από αιτίες αυτής της περιόδου». Θα αποκαταστήσει δηλαδή ζημιές, εφόσον αποδειχθεί ότι οφείλονται στη δράση της ίδιας και όχι των προηγούμενων. Καλό, έτσι; Πάντως είναι σίγουρο ότι θα ξαναφυτέψει… αιωνόβια δένδρα, θα φέρει πίσω το νερό που καταβρόχθισε, θα καθαρίσει σαν σχολαστική νοικοκυρά τον αέρα, τη γη, τη θάλασσα… κι ύστερα θα ξυπνήσουμε! Α, κι επίσης δεν θα παραλείψουμε ως είθισται, να κλάψουμε πικρά όταν δούμε κανένα δάσος – αρχέγονο ή μη – να χάνεται από φωτιά κι όχι από τσεκούρι…
Για ένα μόνο τρέμω: έτσι κι ανακαλύψουν «ορυκτό πλούτο» κάτω από τους Δελφούς, την αρχαία Ολυμπία, τα Μετέωρα, τη Βάλια Κάλντα, το δέλτα του Έβρου… τί θα κάνουν; Θα ανατινάξουν μνημεία, θα ξεκοιλιάσουν βιότοπους, θα ρουφήξουν ποτάμια για να προσφέρουν δουλικά, μερικά κιλά μετάλλου στους ξένους επενδυτές-τυχοδιώκτες με αντάλλαγμα καμιά θεσούλα για τους υποτελείς ιθαγενείς; Και καμιά «μιζούλα» για τους «αναπτυξιολάγνους», μη ξεχνιόμαστε! ΟΙ (ΞΕ)ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΙ ΑΧΡΕΙΟΙ !!!
Στους οποίους αφιερώνω απόσπασμα από την απάντηση του… άγριου αρχηγού των Ινδιάνων Σιάτλ γύρω στα 1855 στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Πηρς που ζήτησε να αγοράσει τη γη τους…
“… Ο μεγάλος αρχηγός στην Ουάσιγκτον μηνάει πως θέλει να αγοράσει τη γη μας. Πώς μπορείτε να αγοράζετε ή να πουλάτε τον ουρανό – τη ζέστα της γης; Για μας μοιάζει παράξενο. Η δροσιά του αγέρα ή το άφρισμα του νερού δε μας ανήκουν. Πώς μπορείτε να τα αγοράσετε από μας; Κάθε μέρος της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμούδα στις ακρογιαλιές, κάθε θολούρα στο σκοτεινό δάσος, κάθε ξέφωτο και κάθε ζουζούνι είναι στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου, ιερό…Ξέρομε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Τα μέρη της γης, το ένα με το άλλο, δεν κάνουν γι’ αυτόν διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα τού χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον καταχτήσει, και αφού τον καταχτήσει, πηγαίνει παρακάτω.Με το ταμάχι που έχει θα καταπιεί τη γη και θα αφήσει πίσω του μια έρημο… Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας, κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου. Όμως αυτό μπορεί και να συμβαίνει επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος και δεν καταλαβαίνει… Όταν όλα τα βουβάλια σφαχτούν, όταν όλα τα άγρια αλόγατα μερέψουν, όταν την ιερή γωνιά του δάσους τη γιομίσει το ανθρώπινο χνώτο… τότε σημαίνει το τέλος της ζωής και η αρχή του θανάτου…Του ερυθρόδερμου του είναι ακριβός ο αγέρας, γιατί όλα μοιράζονται την ίδια πνοή – τα ζώα, τα δέντρα, οι άνθρωποι… Μας είναι κρυφά τα όνειρα του λευκού… Όμως αυτή τη γη την αγαπούμε, όπως το βρέφος αγαπάει το χτύπο της μητρικής καρδιάς. Αν σας την πουλήσομε, αγαπήστε την, καθώς την αγαπήσαμε εμείς, φροντίστε την, καθώς τη φροντίσαμε εμείς, και με όλη σας τη δύναμη, με όλη την τρανή μπόρεσή σας, με όλη την καρδιά σας, διατηρήστε τη για τα τέκνα σας… Ένα ξέρομε – ο Θεός σας είναι ο ίδιος Θεός. Η γη Του είναι ακριβή. Ακόμα και ο λευκός δε γίνεται να απαλλαχτεί από την κοινή μοίρα…”
(Μετάφραση Ζήσιμος Λορεντζάτος – Το Βήμα 1977)
Φωτογραφικό υλικό
