Είδαμε και σχολιάζουμε
Το Εθνικό Θέατρο παρουσιάζει σε καλοκαιρινή περιοδεία, τη τραγωδία του Σοφοκλή, Hλέκτρα σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά, τοποθετώντας στο τιμόνι της σκηνοθεσίας έναν νέο σκηνοθέτη, τον Θάνο Παπακωνσταντίνου. Η πρώτη του καλλιτεχνική απόπειρα στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, χαρακτηρίστηκε ως αμφιλεγόμενη, παρουσιάζοντας από τη μία στοιχεία με ενδιαφέρον αλλά διαμορφώνοντας εν τέλει ένα καθολικό αποτέλεσμα καλλιτεχνικής σύγχυσης και κόπωσης.
Το Δελτίο Τύπου αναφέρει: Η Ηλέκτρα, έργο της όψιμης περιόδου του Σοφοκλή, (γράφτηκε πιθανότητα το 412 ή 411π.Χ.), δραματοποιεί ένα από τα πιο ζοφερά επεισόδια του μύθου των Ατρειδών: την εκδίκηση της Ηλέκτρας και του Ορέστη για τον φόνο του Αγαμέμνονα που διέπραξαν η Κλυταιμνήστρα και ο Αίγισθος. Κεντρική μορφή του δράματος, η Ηλέκτρα, διατηρεί ζωντανή την ανάμνηση του φόνου του πατέρα της παρακαλώντας τους θεούς να βοηθήσουν στην τιμωρία των δολοφόνων του. Η επιστροφή του αδελφού της, του εξόριστου Ορέστη, δρομολογεί το έργο της τιμωρίας που θα ολοκληρωθεί με την πράξη του διπλού φόνου.
Η Ηλέκτρα του Σοφοκλή είναι ένα έργο αντοχής και αξιοπρέπειας. Ο Σοφοκλής στην συγκεκριμένη τραγωδία έχει ενσωματώσει δραματικές τεχνικές που δεν εντοπίζονται σε άλλα έργα του, παρόλο που το έργο μοιάζει αρκετά σε σημεία του, με τις άλλες δύο όψιμες τραγωδίες του ποιητή, Φιλοκτήτης και Οιδίπους Επί Κολωνώ. Το ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί οριστικά μέχρι σήμερα, είναι ποιο έργο προηγείται χρονολογικά ,η Ηλέκτρα του Ευριπίδη ή του Σοφοκλή;
Ο Σοφοκλής όμως σε σχέση με τον Ευριπίδη αλλά και τον Αισχύλο με την Ορέστεια του, διαφοροποιείται σε στοιχεία της τραγωδίας παρόλο που όλες διαθέτουν το ίδιο θεματικό περιεχόμενο. Ο Σοφοκλής παρουσίασε μια τραγωδία ,ανθρωποκεντρική, εστιάζοντας στον θρήνο και στο δράμα που βιώνει η Ηλέκτρα και όχι στις ηθικές καταλήξεις που προκαλεί η μητροκτονία.
Παρ’ όλα αυτά, το έργο δημιουργεί χρόνιες αντικρουόμενες απόψεις ως προς την ανάλυση του. Από τη μία οι “θετικοί” αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο φόνος της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου είναι μια πράξη δικαίου ως προς της ηρωίδα και τον οίκο του Ατρέα και από την άλλη οι “ειρωνιστές” όπου πιστεύουν πως το έργο του Σοφοκλή διαθέτει μια δεύτερη ανάγνωση, φέρνοντας σε πρώτο πλάνο την ασταθή ψυχοσύνθεση των ηρώων.
Υποστηρίζουν πως ο θυμός τυφλώνει τους ήρωες και οι πράξεις τους ,ενώ σε πρώτο επίπεδο διαμορφώνουν το αποτέλεσμα μιας νίκης ,στην ουσία είναι ένας ζοφερός κύκλος αίματος που παρασέρνει στην δίνη του τα δύο αδέρφια.
Αρχικά χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία του Εθνικού να δώσει τα σκήπτρα της σκηνοθεσίας σε έναν νέο σκηνοθέτη, σε μια περίοδο που το θέατρο στην Ελλάδα αναζητά μια νέα καλλιτεχνική πνοή που να μπορέσει να το κρατήσει όρθιο στην αναμέτρηση του με τη τεχνολογία. Το θέατρο χρειάζεται καινοτόμες ιδέες σε μια εποχή που η ευκολία της τεχνολογίας έχει εκμηδενίσει σχεδόν τους χρόνους στην εύρεση της λύσης. Απλά και κατανοητά, ο θεατής πλέον δεν διαθέτει χρόνο και το θέατρο απαιτεί χρόνο διότι θέτει ερωτήματα και όχι απαντήσεις. Το στοίχημα των νέων συντελεστών είναι ένα και ξεκάθαρο, πως κρατάμε τον θεατή στο θέατρο και στην ρεαλιστικότητα αυτού, κόντρα σε μια οθόνη που σε δευτερόλεπτα σου δίνει απαντήσεις.
Επιστρέφοντας στην σκηνοθεσία του έργου, από τον Θάνο Παπακωνσταντίνου, εξετάζουμε γιατί η σκηνοθετική έμπνευση δεν επέφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο Θ. Παπακωνσταντίνου παρουσίασε την Ηλέκτρα του 20ου αιώνα. Δηλαδή μια γυναίκα με διαταραγμένη προσωπικότητα, μια γυναίκα στα όρια της παραφροσύνης, αιμοδιψής, βίαιη, ένα θηλυκό κτήνος.
.
Όχι με τον σωστό τρόπο όμως. Προσπάθησε να απεικονίσει στοιχεία που να διαμορφώνουν μια ταινία τρόμου. Ένα ολόλευκο σκηνικό (Νίκη Ψυχογιού) που παράπεμπε σε ψυχιατρικό άσυλο -μοναστήρι του μεσαίωνα, έχοντας στην μέση αυτού μια κυκλική πύλη-μήτρα όπου έκαναν οι ήρωες την είσοδο τους στη σκηνή. Η Ηλέκτρα ντυμένη και αυτή στα λευκά καθώς και ο Χορός (γυναίκες του Άργους) ως αδερφές-νοσοκόμες. Ο σκηνοθέτης παίζει με το δίπολο άσπρο-μαύρο, διαμορφώνοντας την ψυχολογική αντίθεση, εξού και τοποθετεί εξαρχής την Ηλέκτρα του σε μια λευκή θυμέλη βάζοντας την να λερώνεται με λάσπη ενώ θρηνεί.
«Κανείς δε σε σκέφτεται πατέρα μου! Ποτέ δε θα σταματήσω το μοιρολόι. Βοηθήστε με να εκδικηθώ, δεν αντέχω μόνη μου, είναι αβάσταχτο το βάρος!»
Αυτή η λάσπη συμβόλιζε το μίασμα στην ψυχή της, κάθε της κίνηση λέρωνε και άλλο το είναι της. Ο Πυλάδης φορώντας ράσα και καθοδηγώντας τον δεμένο Ορέστη, έριχνε περιμετρικά της σκηνής κόκκινα ροδοπέταλα, βρίσκονταν όλοι σε έναν κύκλο αίματος. Παράλληλα ο Χορός εκτελούσε τα χορικά ως ψαλμωδίες ενώ με τις κινήσεις τους αναπαριστούσαν συχνά τη στάση της Παναγίας. Ωσπου οι γυναίκες του Χορού έπεσαν κάτω στην σκηνή και άπλωσαν στα σώματα τους λάσπη, συμβολίζοντας τη μεταμόρφωση τους σε Ερινύες.
Αν εξετάσουμε μεμονωμένα τα παραπάνω στοιχεία θα τα χαρακτηρίζαμε ως υψηλής αισθητικής. Η εικαστικότητα του έργου ήταν εξαιρετική. Όταν όμως επιλέγεις να ενσωματώσεις πολλά τεχνικά μέσα σε μια παράσταση, μπερδεύοντας συμβολισμούς ,θέλοντας με αυτό το τρόπο να διαμορφώσεις ένα πιο μοντέρνο καλλιτεχνικό περιβάλλον, χωρίς να έχεις ένα καθαρό και άρτιο πλάνο σκηνοθετικής καθοδήγησης, δημιουργείται το εξής. Αφήνεις μια νευρωτική Ηλέκτρα στην μέση της σκηνής, να προσπαθεί μέσα από άναρχους λαρυγγισμούς να αποδώσει τον θυμό και το μίσος της και τριγύρω της ένας Χορός, σε μια άλλη εντελώς καλλιτεχνική φάση να ψέλνει αγγελικούς ύμνους. Καμία σύνδεση μεταξύ πρωταγωνίστριας και Χορού σε ένα αποτέλεσμα τραγελαφικό. Από την άλλη ένας δόλιος Ορέστης ,σε μια παρουσίαση που προκαλούσε άλλους συνειρμούς, δεμένος με σχοινί καθώς και η παρουσία Κλυταιμνήστρας, Αίγισθου και Χρυσόθεμις με μεσαιωνικά κοστούμια προσπαθώντας να αποτυπώσει η σκηνοθεσία ,εικόνες μέσα απο παραμύθια ίσως, καθώς η Κλυταιμνήστρα φάνταζε σαν την κακιά βασίλισσα στη Χιονάτη. Ακόμα προσπαθούμε να καταλάβουμε πως συνδέθηκαν όλα αυτά τα στοιχεία στην σκηνοθετική επιμέλεια για να διαμορφωθεί αυτός ο αχταρμάς που το μόνο που προκαλούσε ήταν πλήξη ,κόπωση και ενίοτε γέλωτα από τις υπερβολικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών μέσα από υστερίες και “κοκοράκια” στις φωνές τους. Το μάτι χάζευε και εντυπωσιαζόταν από τις εικαστικές εικόνες που έβλεπε αλλά σίγουρα το μυαλό και η προσοχή των θεατών δεν ήταν στην παράσταση.
Στις ερμηνείες του έργου, τα πράγματα δυστυχώς δεν πήγαν πολύ καλύτερα, όχι λόγω της καλλιτεχνικής ανεπάρκειας των ερμηνευτών αλλά κυρίως της σκηνοθετικής καθοδήγησης που είχαν.
Η Αλεξία Καλτσίκη ως Ηλέκτρα απέδωσε μια αδέξια ερμηνεία, κάτι μεταξύ υστερίας και τερτίπια κακομαθημένου, στραγγαλίζοντας πολύ συχνά τη φωνή της, πολύ μακριά από την εικόνα της ψυχικά ασταθής Ηλέκτρας που φανταζόμαστε ήταν ο στόχος του σκηνοθέτη. Ο Αλέξανδρος Μαυρόπουλος ως Ορέστης παρουσίασε μια ερμηνεία αδιακύμαντη στα όρια της αφάνειας. Η Μαρία Ναυπλιώτου ως Κλυταιμνήστρα δυστυχώς κινήθηκε στα όρια του διεκπεραιωτικού και πήρε μέρος σε μια πολύ κακή σκηνή μεταξύ μάνας και κόρης όπου ουσιαστικά το μόνο που άκουγες ήταν φωνές και λόγια χωρίς νόημα. Στα όρια του διεκπεραιωτικού και οι Μάριος Παναγιώτης ως Πυλάδης, Ελένη Μολέσκη ως Χρυσόθεμις και Νικος Χατζόπουλος ως Παιδαγωγός. Τελευταία μας ελπίδα, ο Χρήστος Λούλης, που δυστυχώς διαμόρφωσε έναν Αίγισθο που προκαλούσε αμηχανία στο κοινό, αφού παρουσιάστηκε μέσα από την ερμηνεία ως ένα φοβισμένο ανθρωπάκι που κουβαλούσε πάνω του μια γελοιότητα.
Τέλος ο Χορός (Ασημίνα Αναστασοπούλου, Σοφία Αντωνίου, Ιωάννα Δερμετζίδου, Νάντια Κατσούρα, Ελένη Κουτσιούμπα, Κλεοπάτρα Μάρκου, Μαρία Μηνά, Τζωρτζίνα Παλαιοθεοδώρου, Νάνσυ Σιδέρη, Καλλιόπη Σίμου, Δανάη Τίκου, Μαρία Χάνου), με απόλυτη σαφήνεια και συνέπεια ,έφερε εις πέραν αυτό που του ζητήθηκε χωρίς όμως να καταφέρει να ξεχωρίσει ερμηνευτικά ,ακούγοντας ουσιαστικά οι θεατές έναν ακατάπαυστο λόγο χωρίς ουσία.
Καταλήγοντας,
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου δημιούργησε ένα εξαιρετικό εικαστικό περιβάλλον, σε μια προσπάθεια μεταμοντερνισμού, θέλοντας να ενσωματώσει στοιχεία κινηματογραφικά παρουσιάζοντας μια Ηλέκτρα-θρίλερ ,μην καταφέρνοντας όμως να διαμορφώσει ουσία. Άφησε κούφια τη δομή του έργου μπροστά στην προσπάθεια του να παρουσιάσει μια εικόνα υψηλής αισθητικής. Χαντάκωσε τους ερμηνευτές της παράστασης μέσα από υστερικές ερμηνείες και πρόσφερε μια επώδυνη θέαση στο κοινό όσον αφορά αυτό το κομμάτι. Η ιδέα του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερη αν κατόρθωνε να την ενσωματώσει σωστά και με μέτρο μέσα στο κείμενο.
Αυτή η Ηλέκτρα δεν ήταν ακαδημαϊκή. Αυτή η Ηλέκτρα δεν θα διδαχθεί στα σχολεία. Η Ηλέκτρα αρρώστησε. Την ανέλυσε ο Νίτσε και ο Φρόυντ. Στον 20ο αιώνα ξάπλωσε σε κρεβάτι ψυχανάλυσης. Αυτή η Ηλέκτρα σου μοιάζει. Φοβάσαι και εσύ όπως όλοι μην περάσεις αυτή τη λεπτή γραμμή του μυαλού σου. Μην τρελαθείς και γίνεις και εσύ μια μαύρη κηλίδα σε έναν λευκό κόσμο ,που σε θέλει με πουκάμισα καθαρά και ατσαλάκωτα για να κρύβεις καλά τις μουτζούρες στην ψυχή σου…
Βαθμολογία:
4/10
Πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε κλικάροντας ΕΔΩ
.
Δείτε & αυτά:
–Παρά θιν’ αλός 2018: Πρόγραμμα εκδηλώσεων ΕΔΩ
–Βαλκανική Πλατεία 2018: Πρόγραμμα εκδηλώσεων ΕΔΩ
–Οι συναυλίες της 83ης ΔΕΘ 2018 ΕΔΩ
–Τι παίζουν τα θέατρα στη Θεσσαλονίκη ΤΩΡΑ ΕΔΩ
–Τι παίζουν οι κινηματογράφοι στη Θεσσαλονίκη ΤΩΡΑ ΕΔΩ
–Σινεμά με Θέα 2018 στο Μέγαρο Μουσικής ΕΔΩ
–Θέατρο Δάσους & Θέατρο Γης 2018 ΕΔΩ
–Η Πολιτιστική ατζέντα του καλοκαιριού – Ολες οι εκδηλώσεις ΕΔΩ
–Μονή Λαζαριστών: Εκδηλώσεις Σεπτεμβρίου ΕΔΩ
–Καλοκαιρινές θεατρικές περιοδείες 2018 ΕΔΩ
–ΕΙΔΑΜΕ θεατρικές παραστάσεις & ΣΧΟΛΙΑΖΟΥΜΕ ΕΔΩ
–ΕΙΔΑΜΕ μουσικές συναυλίες & ΣΧΟΛΙΑΖΟΥΜΕ ΕΔΩ
–ΕΙΔΑΜΕ κιν/κές ταινίες & ΣΧΟΛΙΑΖΟΥΜΕ ΕΔΩ
Φωτογραφικό υλικό
