Δεν είναι απλώς ένας ηθοποιός. Είναι μια ψυχή που αναζητά το φως μέσα από τις πληγές της, ένας άνθρωπος που τολμά να σταθεί γυμνός απέναντι στη ζωή και να την αφηγηθεί με την αλήθεια της εμπειρίας. Πίσω από το λαμπερό βλέμμα και τη γνώριμη φωνή, κρύβεται ένας άνθρωπος που έχει περάσει φωτιές και έχει μάθει να ξαναγεννιέται από αυτές.
Με περισσότερα από τριάντα χρόνια πορείας στο θέατρο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, ο Στράτος Τζώρτζογλου παραμένει ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους και αγαπητούς ηθοποιούς της γενιάς του. Παθιασμένος, αυθεντικός, απρόβλεπτος, συνεχίζει να εξερευνά τα όρια της τέχνης και της ανθρώπινης ύπαρξης. Σε μια εκ βαθέων συζήτηση, μιλά χωρίς φίλτρα για τη ζωή, την αγάπη, την απώλεια, το θέατρο και τον ίδιο τον εαυτό του αλλά και τις στιγμές που τον διαμόρφωσαν — με τον ίδιο πάντα τρόπο: με ψυχή.
Συνέντευξη του κορυφαίου Στράτου Τζώρτζογλου στην Ελπίδα Παπαδανιήλ για την Κουλτουρόσουπα
«Βροχή τα βέλη» του Μηνά Βιντιάδη, πες μας λίγα λόγια για το έργο…
Είναι ένα έργο το οποίο έχει μια καρμική σχέση με μένα.. Ενώ ο Μηνάς Βιντιάδης έγραψε στην ουσία την αυτοβιογραφία του, την ίδια στιγμή είναι σαν να μιλάει για μένα… Μου δίνει την δυνατότητα μέσα από τον ρόλο του Οδυσσέα να εκμυστηρευτώ και να αποκαλύψω κρυμμένες πτυχές της ζωής μου και εμπειρίες που όλα όμως ενσωματώνονται στον ρόλο. Στην ουσία λοιπόν, δεν παίζω θέατρο αλλά εξομολογούμαι μέσω του Μηνά Βιντιάδη την δική μου ιστορία για τον πατέρα μου, τη μητέρα μου, τον γάμο μου με την Μαρία Γεωργιάδου -την μητέρα του Αλκιβιάδη με την οποία έχουμε πολύ καλή σχέση κάτι σαν να μην χωρίσαμε ποτέ γιατί την στηρίξαμε σε υψηλές αξίες. Πάντοτε νοιάζεται ο ένας για τον άλλο, συμπονούμε ο ένας τον άλλο, εκφραζόμασταν τρυφερά μεταξύ μας και για μια ζωή παραμείναμε μια οικογένεια οι τρεις μας. Δεν μας χώρισε τίποτα…
Αυτό είναι πολύ δύσκολο, θέλει πολύ δουλειά για να το πετύχεις..
Σ.Τ.:Είναι πάρα πολύ δύσκολο, αλλά από την αρχή βάλαμε τη σχέση μας σε πολύ σωστή βάση και καθημερινά διεκδικούσαμε το δικαίωμα να είμαστε ελεύθεροι, και ελευθερία δεν υπάρχει εάν δεν υπάρχει αγάπη. Η ελευθερία που είναι ταυτόσημη με την ασυδοσία, δεν είναι ελευθερία αλλά σκλαβιά στον εγωισμό μας, στα πάθη μας και στις αδυναμίες μας. Η πραγματική ελευθερία εμπεριέχει μόνο αγάπη γιατί η αγάπη είναι αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώνει. Οπότε με βάση αυτό το τρίπτυχο ξεκινήσαμε τη σχέση μας με τη Μαρία, γαλουχηθήκαμε μέσα σε αυτήν και ο καθένας μέσα από τον δικό του ξεχωριστό δρόμο προσπαθούσε να διατηρήσει αυτό το τρίπτυχο ανέπαφο.
Πώς ήταν τα παιδικά σου χρόνια;
Μεγάλωσα με αρχές και υψηλές αξίες από την γιαγιά μου, την μάνα μου και τον πατέρα μου. Με διδάξανε με τις δικές τους πράξεις ζωής και επειδή με τους γονείς μου είχαμε μικρή διαφορά ηλικίας, όλα τα προβλήματα τα κουβεντιάζαμε στο σπίτι με αποτέλεσμα να ζω το δικό τους roller coaster… Η ζωή μου ήταν μια «Οδύσσεια».. ο πατέρας μου ήταν ναυτικός, τα οικονομικά μας ήταν μια πάνω και μια κάτω, αλλάζαμε σπίτια, άλλαζα σχολεία, φίλους, γειτονιές… Μέσα από όλα αυτά όμως μάθαμε να αντιμετωπίζουμε τα όποια προβλήματα με χαμόγελο, με αισιοδοξία και να μετατρέπουμε πάντα «την κοπριά», να την ποτίσουμε με ευγνωμοσύνη και να ανθίσουμε λουλούδια.
Υπέροχο… Αλλά θέλει πολύ δύναμη να φτάσεις σε αυτό το σημείο..
Σ.Τ.: Θέλει δύναμη αλλά θέλει και σεβασμό στην ίδια την ζωή στο σύνολό της, όχι μόνο στην προσωπική σου ζωή αλλά να σέβεσαι τη ζωή γενικά. Ο σεβασμός από τη πλευρά του σου δίνει πειθαρχία, την διάθεση να δουλέψεις ακόμη και αν δεν πληρωθείς, να είσαι γεμάτος τρυφερότητα για τους ανθρώπους και ποτέ να μην κατηγορείς και να μην κατακρίνεις κανέναν, να μην εμπλέκεσαι σε κουτσομπολιά και το πιο βασικό να μπαίνεις στα παπούτσια των άλλων.. Έχοντας λοιπόν όλη αυτή την παρακαταθήκη, όταν συνάντησα τον Κάρολο Κούν στα 21 μου χρόνια ήμουν ένας πολύ ώριμος άνθρωπος. Όταν έπαιξα «Τον ήχο του όπλου» όλα αυτά τα μετέφερα στον Μιχάλη και ο Κουν μου είχε πει «.. είσαι περίεργα αυθόρμητος, περίεργα ειλικρινής, περίεργα άμεσος..». Με τη λέξη «περίεργα» ήθελε μάλλον να μου πει ότι είσαι πολύ ώριμος για την ηλικία σου, σαν να έχεις ζήσει δέκα ζωές…
Ασυμβίβαστα για την εποχή αυθόρμητος και ειλικρινής….
Σ.Τ.: Αυτές τις ηθικές αξίες όμως εγώ συνέχισα να τις μεγαλώνω και να τις καλλιεργώ μέσα από συνεργασίες όπως ήταν ο Μιχάλης Κακογιάννης με τη ταινία που κάναμε μαζί με την Ειρήνη Παπά και πήρα μάλιστα πρώτο βραβείο κρατικού ρόλου… Ο Μιχάλης για 25 χρόνια ήταν δίπλα μου σαν πατέρας μου και του οφείλω πολλά.
Είχες σπουδαίες συνεργασίες, συναντήσεις στην ζωή σου…
Νιώθω όχι απλά τυχερός αλλά ευλογημένος… Ο Ζυλ Ντασέν και Μελίνα Μερκούρη στο έργο «Ο θάνατος του εμποράκου» σε σκηνοθεσία του ίδιου… ήταν η χρονιά που έφυγε από κοντά μας η Μελίνα και ήμουν πολύ κοντά του τότε και είδα με πόση αξιοπρέπεια και σεμνότητα αντιμετώπισε όχι μόνο τη δουλειά μας αλλά και τον θάνατο της λατρεμένης του γυναίκας… Συναντήθηκα λοιπόν με ανθρώπους όπως ο Τσαρούχης, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μίνως Βολανάκης αργότερα με την Ρούλα Πατεράκη, τον Παντελή Βούλγαρη, τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, την Εύα Μπέρκμαν – την κόρη του Ίνγκμαρ Μπέρκμαν ο οποίος είχε πει «.. ο Στράτος είναι βιολί στραντιβάριους…. Σε όποια χέρια σκηνοθέτη πέσει αυτή την μουσική βγάζει…».
Γαλουχήθηκα λοιπόν με τους ανθρώπους που για πάνω από 40 χρόνια «κρατούσαν» τον πολιτισμό της Ελλάδας και σε αυτούς οφείλεται το κάθε τι καλό που υπάρχει σήμερα. Είχα λοιπόν την ευλογία να είμαι δίπλα τους, να δουλέψω μαζί τους. Αργότερα, αρχισα να συνειδητοποιώ ότι η ζήλια και ο φθόνος απέναντι στην ευτυχία ήταν μια πραγματικότητα… και τα προβλήματα που μπορεί να φέρει η σεξουαλική παρενόχληση από ένα μικρό ποσοστό 2%, το οποίο όμως κρατά κάποιες θέσεις εξουσίας – κλειδιά για την καριέρα σου και δεν ενδώσεις, δεν εκπορνευτείς ή δεν εκπορνευτείς ηθικά, ψυχικά, πνευματικά…τότε σου κλείνουν οι πόρτες.. Έτσι και ξεκίνησα παραγωγές δικές μου και να ήρθα σε επαφή με την υλιστική συνθήκη του θεάτρου. Γιατί πράγματι είναι πολύ ωραία να παίζεις σε σούπερ παραστάσεις και να έρχεσαι σε επαφή με μεγαλοφυείς σκηνοθέτες αλλά υπάρχει και η άλλη σκληρή πλευρά – να κάνεις θίασο, να βγάλεις χρήματα για την επιβίωση τόσο την δική σου όσο και των ανθρώπων που αγαπάς και στηρίζεις. Όταν λοιπόν κλείναν οι πόρτες, τότε τα πράγματα γινόταν πάρα πολύ δύσκολα και ο ανταγωνισμός γινόταν ακόμη μεγαλύτερος. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε πως πολλές μετριότητες επιβιώνουν στο χώρο, και όχι λόγω ταλέντου αλλά γιατί έχουν μια ισχυρή θέση «κλειδί»…
Πώς διαχειρίστηκες αυτές τις καταστάσεις;
Κατάφερα να μην χάσω την ψυχή μου.. Ο μοναδικός μου φίλος από μικρό παιδί ήταν ο Χριστός. Σε Εκείνον έλεγα πάντα όλες τις αμαρτίες μου, τις δυσκολίες μου και τους φόβους μου και πάντα γαλήνευα. Ήμουν και παπαδάκι μικρός… Έμαθα από πολύ νωρίς να νιώθω άνετα με τους ανθρώπους και να μην ζηλεύω, εστιάζοντας πάντα στην δικιά μου ενέργεια. Όλο αυτό το ταξίδι λοιπόν το βάζω μέσα στον ρόλο του Οδυσσέα για να εμπλουτίσω το κείμενο με την δική μου αλήθεια και τυχαίνει να είναι η και η αλήθεια του Μηνά Βιντιάδη, οπότε και δέσαμε μαζί…
Να μιλήσουμε για τους συντελεστές της παράστασης;
Σ.Τ.: Στο έργο προστέθηκαν και πολύ σημαντικά πρόσωπα όπως η Μαρία Τσαρούχα που με βοήθησε στους φωτισμούς της παράστασης αλλά και στην κινησιολογία κυρίως της ψυχής-μάνα-μητέρα-γιαγιά-κόρη-γυναίκα, που υποδύεται με εκπληκτικό τρόπο η Μυρτώ Δημητρακοπούλου η οποία παίζει και τσέλο επί σκηνής. Η Μαρία λοιπόν τελειοποίησε όλα αυτά που είχα στο μυαλό μου και ο Δημήτρης Στρέπκος τα έντυσε και τα σκηνογράφησε. Ο Γιάννης Ζουγανέλης έγραψε πρωτότυπη μουσική σε στίχους Μηνά Βιντιάδη και τέλος ο Παυλής Θεμιστοκλής που είναι δάσκαλος στην κρατική σχολή χορού βοήθησε κινησιολογικά την Μυρτώ. Είμαι τόσο ευτυχισμένος που συνεργάζομαι με τόσο εκπληκτικά πλάσματα…Μια βαλίτσα με ρούχα, αυτό είναι στην ουσία όλο το σκηνικό…. Οι αναμνήσεις από το λευκό πουκάμισο του πατέρα, το ζακετάκι της γιαγιάς, ένα κόκκινο ημερολόγιο με κρυφές σκέψεις μου που ποτέ δεν εξομολογήθηκα κυρίως στην μάνα μου, δύο εικόνες μία του Χριστού και μία της Παναγίας και δύο κουστούμια, ένα λευκό και ένα μαύρο. Το μαύρο συμβολίζει το ταξίδι, το roller coaster και το λευκό το φοράω όταν πια έχω φτάσει στο «φως» και εξομολογούμαι στους θεατές «… ψέματα σας είπα, κανέναν δεν περιμένω, κανείς δεν με περιμένει.. έχω μόνο εσάς.. Για αυτό θα ήθελα τώρα να μου τραγουδήσετε και να μου ευχηθείτε να διώξω μακριά τον κακό εαυτό μου, να σβήσω το κακό εγώ μου και να γεννηθώ ξανά από την αρχή… άραγε, είναι αργά για να αλλάξω;». Ήδη ταξιδέψαμε Μύκονο, Ρόδο, Κάρπαθο και στην Πάτρα, μάλιστα με soldout παραστάσεις.
Ποιες είναι οι πιο επώδυνες αλήθειες που ρίχνουν τα βέλη πάνω στον ήρωα και γιατί είναι τόσο δύσκολο να τις αποδεχτεί;
Σ.Τ.: Ο χρόνος είναι… Κάποια στιγμή ο ήρωας λέει «…δεν φοβάμαι τίποτα…ούτε καν τον θάνατο…γιατί τι είναι ο θάνατος; Μια καινούρια αρχή…». Σε κάποιο άλλο σημείο ο ήρωας που έχει περάσει από πολύ επώδυνους δρόμους και μονοπάτια και έχοντας χάσει τα πάντα έρχεται σε επαφή με τον χρόνο, με τη φθορά και ήταν κάτι που δεν άντεχε να το βλέπει ούτε στους αγαπημένους του. Γενικώς, αυτή η αυταρέσκεια που είχε νέος να θέλει να πετύχει τα πάντα και να φτάσει στην κορυφή, τον έκανε να απομακρυνθεί λίγο από τις αρχές που του είχε διδάξει η οικογένειά του. Και ενώ με την γυναίκα του ήταν ερωτευμένος, από τη στιγμή που χάθηκε το παιδί τους σταμάτησε και η σεξουαλική ζωή τους και τελικά ήταν δύο ξένοι στο ίδιο σπίτι για πέντε χρόνια, μέχρι που εκείνη τον άφησε..Ένας λοιπόν αυτάρεσκος, πετυχημένος άνδρας κάποιες φορές μπορεί να πέσει και θύμα του ναρκισσισμού του και να οδηγηθεί στο να χάσει κάποιες αξίες..
Είναι μια παγίδα και αυτό…
Σ.Τ.: Είναι μια πολύ μεγάλη παγίδα… Όλοι την περνάμε κάποια στιγμή και ειδικά όσοι έχουμε προσπαθήσει πάρα πολύ και έχουμε πετύχει. Κάποια στιγμή πιστεύεις ότι «δεν έχω ανάγκη κανένα, μόνος μου τα κατάφερα». Έτσι αρχίζει και μπαίνει στην ψυχή σου το σκοτάδι. Αρχίζεις να απομονώνεσαι, η αγάπη μειώνεται, το φως φεύγει και ζωή σου γίνεται ένα γκρίζο σύννεφο.. Ο ήρωας του έργου, μετά από πολλές απώλειες και ανατροπές καταφέρνει να ξαναγεννηθεί. Γιατί σημασία για ίδιο έχει όχι το εάν θα γεράσει το σώμα του αλλά να μην γεράσει η ψυχή του…
Μέσα από την τόσο μεγάλη σου επαγγελματική πορεία, από την διεθνή καριέρα που έχτισες, θα μπορούσες να πεις ότι κάποια στιγμή έπεσες στην παγίδα της δημοσιότητας, της προβολής;
Δεν είχα χρόνο…. Ούτε δευτερόλεπτο…. Ήμουν στρατευμένος, μιας και το όνομά μου είναι Στράτος, να δουλεύω ασταμάτητα γιατί βασικά είχα και έχω πάθος με το θέατρο και με έκανε ψυχικά υγιή… Δεν ένιωθα ότι δούλευα ενώ την ίδια στιγμή μπορούσα να βγάζω χρήματα και να συντηρώ τους αγαπημένους μου. Και στα δικά τους τα μάτια βέβαια ήθελα να καταξιωθώ και να τους κάνω ευτυχισμένους.. Δεν ξέρω εάν τα κατάφερα όμως… Το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι κατάφερα να φτάσω ψηλά μέσα από σωστά και δύσκολα μονοπάτια χωρίς να εκπορνευτώ, ούτε σαν σκέψη… Γιατί η προδοσία ξεκινάει από τη σκέψη, δεν χρειάζεται να ληστέψεις την τράπεζα.. Περίμενα βέβαια οι άνθρωποι να το εκτιμήσουν διαφορετικά… Ο καθένας όμως έχει το δικό του κάρμα, τη δική του πορεία και τη δική του ερμηνεία για τη ζωή.. Οπότε όσο μπόρεσα, προσπάθησα να απαλύνω τον πόνο, να νιώθουν ευτυχισμένοι στο βαθμό βέβαια που μπορούσα, αλλά είχαν και τη δική τους πορεία.
.jpg)
Κάρολος Κουν, μια μοναδική συνάντηση…
Ήταν ένας πρίγκιπας γεμάτος πάθος και φωτιά. Λίγο πριν το τέλος, με φώναξε αν και ήμουν πρωτοετής φοιτητής και μου έδωσε τον ρόλο του Μιχάλη στην παράσταση «Ο ήχος του όπλου» και μου μιλούσε για την ζωή και το θέατρο. Δεν θα ξεχάσω τα λόγια του «Πρόσεχε, γιατί το θέατρο είναι τα πάντα αλλά είναι και ένα μεγάλο τίποτα.. Είσαι πολύ άμεσος, περίεργα ειλικρινής και αυθόρμητος…». Μου έδινε οδηγίες για την παράσταση κάτι σαν να προσπαθούσε να μου μεταλαμπαδεύσει το πάθος του, να εμφυσήσει μέσα μου τον δαίμονα του θεάτρου… Ήταν μια συγκλονιστική στιγμή που δεν θα την ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου…κάτι μαγικό… Αν και σύντομο το διάστημα της γνωριμίας μας ήταν αρκετό για να σημαδέψει τον εγκέφαλό μου ότι πρέπει να δώσω τα πάντα στο θέατρο με προσοχή, με πειθαρχία, με σκληρή δουλειά και σεβασμό. Θα περάσεις από «Λαιστρηγόνες, τον Κύκλωπα και τον θυμωμένο Ποσειδώνα», αλλά μην φοβάσαι… Γιατί εάν στο μυαλό σου έχεις πάντοτε την Ιθάκη που είναι ο ανώτερος εαυτό σου και ελευθερία που σου δίνει μόνο η πραγματική αγάπη, η αγάπη με πράξεις και ταπεινότητα, τότε θα βρεις το δρόμο σου.. Εάν είσαι μέσα στην αγάπη, στο φως και στην ταπεινότητα μπορείς να κάνεις βηματάκια σιγά σιγά και να ανεβαίνεις τα σκαλοπάτια της ύπαρξής σου, αναγνωρίζοντας κάθε στιγμή ποιος είσαι, και ότι είσαι η ψυχή και όχι το κορμί, όχι το μυαλό, γιατί είναι μικρά όλα αυτά και μόνο η ψυχή είναι τεράστια..
Έχεις πει το «το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι», που λέει και ο Καβάφης;
Ναι το έχω πει.. Όταν διάλεξα να γίνω ηθοποιός είπα το μεγάλο Ναι.. Όταν παραβιαζόντουσαν οι αρχές μου είπα το μεγάλο Όχι.. Δεν ξέρω τελικά κατά πόσο μπορούμε να επηρεάσουμε τη ζωή μας αλλά κάποια γεγονότα πιστεύω ότι είναι γραμμένα να συμβούν.
Έχεις μιλήσει συχνά για τη δύναμη της πίστης και της αγάπης. Πώς αυτές οι έννοιες συνομιλούν με το θέατρο;
Το θέατρο έχει την ίδια ρίζα με τον Θεό. Ηθοποιός σημαίνει ποιώ ήθος, ποιώ χαρακτήρα, αλλά ποιον χαρακτήρα όμως; Σίγουρα του ανώτατου εαυτού μας γιατί μέσα από διάφορους ρόλους ανακαλύπτεις διάφορες υπο-προσωπικότητες που έχεις.. Με λίγα λόγια, όλοι έχουμε μέσα μας τον ληστή αλλά έχουμε και τον Χριστό, όλοι μέσα μας έχουμε τον αστυνομικό αλλά και τον κλέφτη, την πόρνη και την αγία… ΟΛΟΙ…
.jpg)
Τι είναι ευτυχία για σένα σήμερα;
Αυτή τη στιγμή απολαμβάνω το κάθε δευτερόλεπτο σαν μια αιωνιότητα.. Τώρα γλεντάω τη ζωή.. Μέχρι πρόσφατα είχα άγχος, ζούσα μέσα στην κατάθλιψη, κυρεύομουν από αγωνία να ευχαριστήσω τους ανθρώπους που αγαπούσα, να είμαι πάντα ένα καλό παιδί χωρίς να σκέφτεται ποτέ το κακό για τους άλλους… Πάντα υπήρχε μια αγωνία, να κάνω το καλύτερο που μπορώ.. Ήμουν απίστευτα τελειομανής.. Τώρα πλέον απολαμβάνω την διαδικασία και κάθε μέρα μου είναι μοναδική ό,τι και αν φέρνει.. Νιώθω ευγνωμοσύνη για την κάθε μέρα!!
Εάν η ζωή ήταν μια θεατρική παράσταση ποιο τίτλο θα της έδινες;
Μία φράση που με έχει συγκλονίσει στη ζωή μου είναι του Καζαντζάκη «Όλα είναι ένα..», εάν μπορείς να καταλάβεις ότι δεν υπάρχει διαίρεση και διαχωρισμός και μόνο η αγάπη ενώνει και εάν μπορείς να είσαι μια πραγματική απόδειξη αγάπης, μια φλεγόμενη αγάπη που κινείται –αναπνέει –τρέχει-κλαίει-γελάει, τότε νομίζω ότι έχεις βρει πραγματικά το νόημα της ζωής.. Έχω συναντήσει πολύ πετυχημένους ανθρώπους, διανοούμενους, πλούσιους αλλά κάτι τους έλειπε..
Εάν θα μπορούσες να μιλήσεις στον νεότερο εαυτό σου, στον Στράτο όταν ξεκίνησε αυτό το ταξίδι γεμάτος όνειρα και προσδοκίες, ποια αλήθεια θα του ψιθύριζες;
Αγάπα και κάνε όσα λάθη θες…
Τελικά, τι θα πει θέατρο;
Θέατρο θα πει…χορεύοντας με το θάνατο πάνω στο ασημένιο σχοινί της ζωής..
