Στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» με δηλώσεις του Δημήτρη Αδάμη | Η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο

H ανανεωμένη στήλη για το παιδικό θέατρο Η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο θα δημοσιεύεται κάθε Παρασκευή

Γράφει η Νέλη Βυζαντιάδου για την Κουλτουρόσουπα

Αν και παραδοσιακά περιμένω να μπει ο Οκτώβρης, να μυρίσει φθινόπωρο και να κάνουμε ποδαρικό σε μια χειμερινή θεατρική αίθουσα, αυτή τη φορά πρωτοτύπησα. Στο άκουσμα του ερχομού του Δημήτρη Αδάμη και της ομάδας του ‘Μαγικές Σβούρες’ στο Θέατρο Κήπου, ενθουσιάστηκα και έσπευσα να πάω με τη μικρή μου φίλη τη Φιλιώ που ανυπομονούσε να γνωρίσει από κοντά την Αλίκη χωρίς να ξέρει καλά καλά τι σημαίνει πως η Αλίκη είναι στη χώρα των θαυμάτων. Αυτό που την ένοιαζε ήταν πως θα έβλεπε θέατρο αρκετά νωρίτερα από τις προηγούμενες χρονιές και ασφαλώς περίμενε να βγει στο τέλος την παραδοσιακή φωτογραφία!

Ας τα πάρουμε όμως όλα από την αρχή. Έχουμε καθίσει πρώτη σειρά σπεύδοντας να πιάσουμε θέση μια που οι θέσεις δεν είναι αριθμημένες και κάθε ένας μπορεί να διαλέξει τη θέση που θέλει. Ακούμε το ένα κουδούνι μετά το άλλο που μας προετοιμάζουν για αυτό που θα ακολουθήσει χωρίς να ξέρουμε πόσο ξεχωριστό θα είναι. Μετά την ξαφνική και χαριτωμένη εμφάνιση του Κούνελου στη σκηνή, βλέπουμε την Αλίκη να κατρακυλά μέσα στην Κουνελότρυπα και σύντομα να βρίσκεται μπροστά σε τρεις διαφορετικές πόρτες κρατώντας στο χέρι της ένα κλειδί. Κι όπως η Αλίκη κρατά στο χέρι της το κλειδί δοκιμάζοντας να ανοίξει το σωστή πόρτα, έτσι κι ο σκηνοθέτης της παράστασης, Δημήτρης Αδάμης,  ξεκλείδωσε τις καρδιές μας ταξιδεύοντας μας παρέα με την πρωταγωνίστρια στη χώρα των θαυμάτων!! Πώς αποφάσισε αλήθεια τη θεατρική διασκευή και σκηνοθεσία αυτής της ιστορίας;

‘Ήταν μια παρόρμηση. Πάντα με απασχολούσε το έργο αυτό του Κάρολ και σκεφτόμουν την σκηνική του απόδοση, ώστε να το απολαύσουν τα παιδιά και να ακολουθήσουν την Αλίκη σε αυτό της το ταξίδι. Η παρόρμηση γεννήθηκε από την ιδέα του πόσο πιο γρήγορα ενηλικιώνονται πια τα παιδιά και πως αυτή η διαδικασία μπορεί να μην τους αποστερήσει την αθωότητα. Πίστεψα πως η Αλίκη κρατούσε κλειδιά και λύσεις για αυτά και έτσι άρχισε να ζωντανεύει η θεατρική της ύπαρξη, όχι σιγά σιγά αλλά κατακλυσμιαία’, θα απαντήσει.

Από τις πιο συγκλονιστικές σκηνές της παράστασης είναι η λίμνη που έχουν σχηματίσει τα δάκρυα της Αλίκης και τα λόγια της ίδιας: «Εγώ το έκανα όλο αυτό; Με τα δάκρυά μου;». Η Φιλιώ είναι εκστασιασμένη. Ποιος ξέρει τι φαντάζεται ή τι σκέφτεται βλέποντας την Αλίκη να παλεύει με τα δάκρυά της. Τελικά τα παιδιά είναι πολύ ικανά. Κι αυτό που επιβεβαιώνω κάθε φορά είναι πως η επαφή τους με το θέατρο αναδεικνύει τις δυνατότητες που έχουν στο μέγιστο βαθμό. Τα παιδιά, συμφωνεί ο κύριος Αδάμης, είναι ικανά για όλα. Κι αυτό γιατί οι κοινωνικοί φραγμοί δεν έχουν προλάβει να φρενάρουν την ορμή τους και τη σωματική και τη φαντασιακή. Το ζήτημα είναι πώς εμείς οι ενήλικες τα βοηθούμε να ξεδιπλώσουν την περιέργειά τους, να ανακαλύψουν και να αντιληφθούν τον κόσμο, βάζοντας ταυτόχρονα τα όρια για σχέσεις σεβασμού, αλληλοϋποστήριξης και αναγνώρισης της θέσης του άλλου. Το θέατρο είναι ένας βοηθητικός μηχανισμός. Οδηγεί τα παιδιά σε μια ελεύθερη αφούγκραση του εαυτού τους και του κόσμου. Τα προσκαλεί να κοιτάξουν αληθινά.

Σε μια επόμενη σκηνή η Αλίκη συναντιέται με τον Ποντικό και κάποια στιγμή κάνει ένα λεκτικό λάθος. Λέει «γατί» αντί να πει «γιατί» και τότε ο Ποντικός εκφράζει τη δυσαρέσκεια του λέγοντας της «Ούτε εσένα θα σου άρεσε αυτό, αν εσύ ήσουν εγώ». Μια βουτιά στην ενσυναίσθηση και μια πρόσκληση στους μικρούς θεατές να μπουν στα παπούτσια των άλλων; Στην αρχή το αναρωτιέμαι και μετά το απευθύνω σαν ερώτημα στον άνθρωπο που διασκεύασε θεατρικά και σκηνοθέτησε αυτήν την παράσταση για να μου πει:

‘Μα ναι. Σας ευχαριστώ που το συγκρατήσατε. Είναι πολύ σημαντική στιγμή της παράστασης. Όπως και λίγο πριν σας είπα είναι μια καθαρή ματιά στον κόσμο. Μια πρόσκληση να κατανοήσουν τα παιδιά τον άλλον, τον διαφορετικό, τον ξένο. Τα παιδιά είναι πιο κοντά σε αυτό από εμάς τους ενήλικες. Μικραίνουν γρηγορότερα τις αποστάσεις. Ας δούμε εμείς πώς θα βάζουμε όλο και λιγότερα εμπόδια σε αυτές τους τις διαδρομές’.

Ακολουθεί το τρελό τσάι – πάρτυ όπου οι αλληγορίες διαδέχονται η μία την άλλη. «Αγαπώ ό,τι έχω» είναι το ίδιο με το «Έχω ό,τι αγαπώ» αναρωτιέται ο Λαγός για να συνεχίσει ο Τυφλοπόντικας «Αναπνέω όταν κοιμάμαι» είναι το ίδιο με το «Κοιμάμαι όταν αναπνέω»; Η Αλίκη καταλήγει πως είναι καλύτερα να μη χάνουμε το χρόνο τους λέγοντας αινίγματα που δεν ξέρουν τη λύση τους κι εγώ σκέφτομαι την ίδια στιγμή αν αξιοποιούν, όπως θα έπρεπε, το χρόνο μιας θεατρικής παράστασης οι μικροί θεατές και οι συνοδοί τους. Ο Δημήτρης Αδάμης πιστεύει ότι ο χρόνος της θεατρικής παράστασης είναι ένας άλλος χρόνος, μεγεθυμένος και πυκνός. Γεννά αινίγματα και ερωτήματα. Ανοίγει χώρο μέσα μας. Εύχεται μάλιστα να γίνονται οι παραστάσεις  αφορμές αυτός ο χρόνος στο θέατρο να ανοίγει θέματα, να δίνει απαντήσεις, να επιτρέπει να ξεπηδήσουν καινούργια ερωτηματικά. Και στην πραγματικότητα να δημιουργούν εν τέλει ένα πεδίο βαθιάς επικοινωνίας ανάμεσα σε παιδιά και ενήλικες, σε δεύτερο και ίσως και ανυποψίαστο χρόνο.

Το έργο συνεχίζεται σε αυτό το γλυκό βράδυ του Σεπτέμβρη. Ακούγονται κάποιοι ψίθυροι που δεν καταφέρνουν ευτυχώς  να αποσπάσουν την προσοχή μας. Η Δούκισσα επιμένει, παρά την αντίθετη γνώμη της Αλίκης, πως πάντα υπάρχει ένα δίδαγμα. Πάντα υπάρχει αλλά καλό είναι να μπορούμε να το βρούμε μόνοι μας. Από την αρχή ο σκηνοθέτης τόνισε πως αν κάνουμε ησυχία θα καταφέρουμε να «ακούσουμε» προσεκτικότερα και θα ανακαλύψουμε τα μυστήρια. Τελικά τι προσπαθεί να μας διδάξει αυτή η ιστορία; Η απάντηση του κυρίου Αδάμη με αιφνιδιάζει:  ‘Πιστεύω το έργο του Λιούις Κάρολ και ειδικά όπως το έχει αναγνώσει η παράσταση δε θέλει να διδάξει τίποτα. Αυτό ακριβώς. Όλοι όσους συναντά η Αλίκη έχουν κάτι να της πουν, κάτι να συμβουλέψουν, κάτι να προτείνουν. Αλλά τα σημαντικά είναι όσα βλέπει και ακούει η ίδια η Αλίκη πίσω από όλα αυτά. Αυτά που ανακαλύπτει μόνη της, με περιέργεια, φόβο, ρίσκο, ανυπομονησία, αντίσταση, πόνο, απογοήτευση και χαρά. Αν κάτι έχει να μας πει είναι ίσως πως πρόκειται για μια μεγάλη, προσωπική, ηδονική και επίπονη περιπέτεια η διαδικασία της ενηλικίωσής μας σε όποια ηλικία κι αν βρισκόμαστε. Δείτε ακόμα και τώρα η ανθρωπότητα αρνείται να ωριμάσει, να αγαπήσει, να συμπονέσει’.

Η ώρα περνά και όπως όλα, κυρίως τα ωραία, φτάνει αυτό το έργο στο τέλος του. Ένα τέλος που βρίσκει την Αλίκη να ξυπνά χωρίς το στέμμα της με αποτέλεσμα να σκεφτεί πως όλα αυτά που έζησε ήταν ένα όνειρο. Μέχρι τη στιγμή που βρίσκει το ρολόι του Κούνελου και τότε συνδέεται ξανά με όσους συνάντησε στη Χώρα των Θαυμάτων. Μια πολύ δυνατή εικόνα, σκέφτομαι, για να διαχειριστεί ένα παιδί την απώλεια. Η Χώρα των Θαυμάτων υπάρχει μέσα μας. Και κάθε πολύτιμη σχέση υπάρχει μέσα μας. Την ώρα εκείνη σφίγγω το χέρι της μικρής μου φίλης επισφραγίζοντας αυτήν την τρυφερή φιλία που μας δένει τα τελευταία χρόνια. Η Αλίκη είμαστε εμείς και τα θαύματα είναι εδώ, στους ανθρώπους μας, στις αγάπες μας, στη φύση και το θαυμαστό είναι να τα ζούμε, το μήνυμα του Δημήτρη Αδάμη λίγο προτού τον αποχαιρετίσουμε. Η Φιλιώ ανυπομονεί για τη φωτογραφία με την Αλίκη και η έκπληξη είναι ότι θα αποθανατίσει και τη γνωριμία της με τον σκηνοθέτη που κέρδισε μια θέση στην καρδιά μας.

Δεν θα μπορούσα να μην του ζητήσω να πει δυο λόγια για τις ‘Μαγικές Σβούρες’ και τα μελλοντικά τους σχέδια. Ο ίδιος με ένα πελώριο χαμόγελο στα χείλη και έκδηλη την αγάπη του για αυτό που κάνει, είπε: ‘Οι ‘Μαγικές Σβούρες’ ενώ φαίνεται πως δημιουργήθηκαν πριν από χρόνια από την ηθοποιό Δόμνα Ζαφειροπούλου κι εμένα, στην πραγματικότητα είναι ένα όραμα και των δυο μας για μια κοινότητα καλλιτεχνών που αναδημιουργείται συνεχώς. Που αναζητά, απορρίπτει και επινοεί για τα παιδιά με όσο πιο ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά γίνεται.

Τα μελλοντικά μας σχέδια είναι να έχουμε δυνάμεις να σχεδιάζουμε. Πρακτικά πάντως προετοιμαζόμαστε για το «Γύρο του Κόσμου σε 80 ημέρες». Ευχαριστώ το ‘Μέλισμα’ και την Άντζελα Γκάζιακα, που συμπράττει μαζί μας σε αυτό, και εύχομαι να συναντήσουμε και πάλι το θερμό κοινό της Θεσσαλονίκης’.

Κι εγώ το ευχήθηκα. Να τον συναντήσω ξανά τόσο στην επόμενη παράσταση που θα δούμε όσο και στην επόμενη συζήτηση που θα μοιραστούμε. Κι αν εκείνος με ευχαρίστησε για τη συζήτηση που είχαμε και για το πόσο αφέθηκα να παρασυρθώ από την παράσταση, εγώ τον ευχαριστώ για την ευγένεια ψυχής του και για την καλησπέρα καρδιάς που μου ανταπέδωσε από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας μας.

Όσο για την αγαπημένη μου Φιλιώ, ξεχώρισε την Αλίκη, τον Κούνελο και τη Γάτα του Τσεσάιρ που αποδείχθηκε, όπως φάνηκε, σοφή. Επιλέγω να κλείσω αυτό το άρθρο με ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο ‘Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων’ του Λιούις Κάρολ σε θεατρική διασκευή του Δημήτρη Αδάμη από τις εκδόσεις Εν Πλω.

Αλίκη: Προς τα πού να πάω;

Γάτα: Εξαρτάται πού θες να πας.

Αλίκη: Δε με νοιάζει και πολύ.

Γάτα: Τότε δεν έχει σημασία από πού θα πας.

Αλίκη: Με νοιάζει να φτάσω κάπου.

Γάτα: Ε τότε, θα πρέπει να περπατήσεις ως εκεί.

Τίποτα δεν γίνεται εύκολα. Τίποτα δεν γίνεται χωρίς προσπάθεια. Να το θυμάστε. Κι εσείς, όσοι συνοδεύετε τα παιδιά σας στο θέατρο, να θυμάστε πως τα πιο βαθιά νοήματα βρίσκονται κρυμμένα εκεί που δεν το περιμένετε!

Ραντεβού την επόμενη Παρασκευή με ένα καινούργιο άρθρο…η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο και τους αρέσει πολύ!