Στα πλαίσια της στήλης ‘Η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο’
Γράφει η Νέλη Βυζαντιάδου για την Κουλτουρόσουπα
Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά έχω τη χαρά να μοιράζομαι με όλους και όλες σας αυτήν τη στήλη. Μια στήλη που αγάπησα πρώτη εγώ και που άγγιξε τις καρδιές σας όπως μαθαίνω από μηνύματα που μου στέλνετε ή από συζητήσεις που κάνουμε όταν συναντιόμαστε στις θεατρικές αίθουσες. Σε αυτήν τη στήλη βέβαια δεν είμαι μόνη μου. Έχω παρέα και για την ακρίβεια την καλύτερη παρέα που θα ήθελα και θα μπορούσα να έχω. Μαζί μου είναι η Φιλιώ και η Κατερίνα, δυο υπέροχα πλάσματα που από τα πέντε τους αγάπησαν το θέατρο και ανυπομονούν κάθε χρόνο τέτοια εποχή για τις νέες παραστάσεις που θα δούμε και για όλα όσα θα κάνουμε πριν και μετά την παράσταση. Γιατί εκεί είναι η ουσία. Στο τι θα κάνει ένας συνοδός με το παιδί πριν και μετά την παράσταση. Κι όλο αυτό αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον σε μια εποχή που η εύκολη λύση για ένα γονιό είναι να αφήσει το παιδί του μπροστά σε μια οθόνη νομίζοντας πως έτσι το απασχολεί προσφέροντας του ερεθίσματα.
Η τηλεόραση έχει μετατρέψει το παιδί, σύμφωνα με τον Λώρενς Πήτερ, από αεικίνητη δύναμη σε ακίνητο αντικείμενο. Όσο περισσότερες ώρες περνά ένα παιδί μπροστά σε μια οθόνη, είτε πρόκειται για την οθόνη της τηλεόρασης είτε για την οθόνη του κινητού, τόσο πιο παθητικό γίνεται με συνέπεια να μην αναπτύσσεται έτσι όπως θα μπορούσε να αναπτυχθεί αν ερχόταν σε επαφή με άλλα ερεθίσματα. Το θέατρο είναι σίγουρα ένα από αυτά καθώς ωφελεί το παιδί προσφέροντας του γνώση και εμπειρία την ίδια στιγμή. Το θέατρο έχει πολλά οφέλη για τα παιδιά θα μας πει ο Πασχάλης Αραμπατζής, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Metropolitan: The Urban Theater. Δεν είναι απλώς διασκέδαση, είναι μια εμπειρία που συμβάλλει στην ολόπλευρη ανάπτυξή τους. Πνευματικά και εκπαιδευτικά, συνεχίζει, αναπτύσσει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα, εμπλουτίζει το λεξιλόγιο, καλλιεργεί τη γλώσσα και μαθαίνει στο παιδί να παρακολουθεί μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Το θέατρο συμβάλλει και στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Βοηθάει στην κατανόηση συναισθημάτων όπως η χαρά, η λύπη, ο φόβος, η αγάπη. Ενισχύει την ενσυναίσθηση γιατί το παιδί ‘μπαίνει στη θέση’ των ηρώων και διδάσκει αξίες όπως η συνεργασία, η φιλία, η αλληλεγγύη. Το παιδικό θέατρο ταξιδεύει επίσης το παιδί στον πολιτιστικό κόσμο. Έρχεται σε επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό. Μαθαίνει να εκτιμά τη μουσική, το χορό, τα σκηνικά και τα κοστούμια. Καλλιεργεί την κριτική του σκέψη και το αισθητικό του κριτήριο.
.jpg)
Φέρνω στο μυαλό μου όλες τις παιδικές θεατρικές παραστάσεις που έχω δει ως τώρα στη ζωή μου, είτε όταν ήμουν παιδί είτε αργότερα και συνειδητοποιώ πόσο ισχύουν τα παραπάνω. Πράγματι όταν ένα παιδί παρακολουθεί μια και περισσότερες θεατρικές παραστάσεις ταυτίζεται με τους ήρωες και μαθαίνει να μπαίνει στη θέση τους. Όταν το παιδί παρακολουθεί μια παράσταση, σύμφωνα με τον Πασχάλη Αραμπατζή, ταυτίζεται με τους ήρωες και ‘ζει’ μαζί τους τις χαρές, τις δυσκολίες και τα συναισθήματά τους. Μέσα από αυτή τη διαδικασία μαθαίνει να μπαίνει στη θέση του άλλους, να κατανοεί πώς αισθάνεται και γιατί συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Έτσι καλλιεργείται η ικανότητα κατανόησης και αποδοχής της διαφορετικότητας. Με απλά λόγια το παιδί, βλέποντας θέατρο, δεν παραμένει απλός θεατής αλλά γίνεται ‘συμμέτοχος’ στην ιστορία και αυτό βοηθά να αναπτύξει ευαισθησία και κατανόηση προς τους άλλους.
Κάθε θεατρική παράσταση εμπεριέχει μια ιστορία. Σε κάθε ιστορία υπάρχει η πλοκή και οι πρωταγωνιστές. Οι πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας βρίσκονται συχνά μπροστά σε ένα δίλημμα το οποίο καλούνται να διαχειριστούν και προσκαλούν τους μικρές θεατές για να τους βοηθήσουν. Αναρωτιέμαι αν αυτό, που φαίνεται απλοϊκό, διαμορφώνει εν τέλει την αντίληψη του παιδιού για τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει και επηρεάζει θετικά το αξιακό του σύστημα. Ο κύριος Αραμπατζής τονίζει ότι δεν είναι καθόλου απλοϊκό. Αντίθετα είναι ένα πολύ ουσιαστικό εργαλείο μάθησης. Όταν οι ήρωες μιας ιστορίας βρίσκονται σε δίλημμα και ζητούν τη βοήθεια των μικρών θεατών, το παιδί ενεργοποιείται και δεν μένει παθητικός παρατηρητής. Μαθαίνει να σκέφτεται και να κάνει τις επιλογές του. Ενισχύεται η ηθική του ανάπτυξη γιατί συνδέει τις αποφάσεις με αξίες όπως η δικαιοσύνη, η φιλία, η αλληλεγγύη. Σταδιακά διαμορφώνει ένα προσωπικό αξιακό σύστημα που το καθοδηγεί στη ζωή του. Το θέατρο λειτουργεί σαν ένας ασφαλής ‘καθρέφτης’ της ζωής και μέσα από απλές αλλά δυνατές ιστορίες τα παιδιά μαθαίνουν να ξεχωρίζουν το σωστό από το λάθος και να αναπτύσσουν μια πιο ώριμη αντίληψη για τον κόσμο.
Περιμένω πώς και πώς να ξεκινήσουμε να βλέπουμε και φέτος θέατρο με τη Φιλιώ και την Κατερίνα, τις δυο μικρές μου φίλες με τις οποίες μοιράζομαι τα τελευταία χρόνια την αγάπη μου για το θέατρο. Αυτά τα δυο κορίτσια είναι υπόδειγμα θεατών. Δεν κάνουν φασαρία, δεν προξενούν εντάσεις και σέβονται όλα όσα γίνονται κατά τη διάρκεια της παράστασης. Δεν είναι όμως όλα τα παιδιά έτσι. Δυστυχώς δεν είναι όλα τα παιδιά έτσι. Υπάρχουν αρκετοί μικροί ανυπόμονοι και ζωηροί θεατές που δυσκολεύουν τόσο τους γονείς τους όσο και τους γύρω τους. Τα λόγια του Πασχάλη Αραμπατζή με επιβεβαιώνουν: ‘Οι μικροί θεατές εκφράζουν συχνά τον ενθουσιασμό τους με αυθορμητισμό και δυσκολεύονται να παραμείνουν ήσυχοι και συγκεντρωμένοι κατά τη διάρκεια μιας παράστασης. Εκεί είναι που χρειάζεται οι γονείς να εμπνεύσουν πειθαρχία. Η πειθαρχία δεν χρειάζεται να είναι αυστηρή ή κατασταλτική αλλά θετική, καθοδηγητική και γεμάτη κατανόηση. Μια καλή προετοιμασία από το σπίτι είναι ό,τι πρέπει για αρχή. Οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν στα παιδιά τι πρόκειται να συμβεί, πόσο θα διαρκέσει, ακόμα και να τους δείξουν σχετικά βίντεο ή φωτογραφίες από την παράσταση. Μπορούν επίσης να τους εξηγήσουν τη συμπεριφορά που επιβάλλεται να έχουμε σε έναν χώρο πολιτισμού όπως είναι το θέατρο. Τα παιδιά μιμούνται τους ενήλικες. Όταν βλέπουν τους γονείς να σέβονται το χώρο, να είναι ήρεμοι και συγκεντρωμένοι, είναι πιο πιθανό να κάνουν και αυτά το ίδιο. Οι γονείς πρέπει να θέτουν σαφή όρια με αγάπη και η πειθαρχία να βασίζεται στη συνέπεια. Αν ένα παιδί συνεχίζει να είναι ζωηρό, τότε μπορούν να το πάρουν για λίγο έξω και να του εξηγήσουν ήρεμα τους λόγους για τους οποίους δεν είναι σωστό αυτό που έκανε. Από την άλλη αν ένα παιδί κάθεται ήσυχα ή δείχνει ενδιαφέρον, οι γονείς μπορούν να ενισχύσουν τη θετική συμπεριφορά και να το επαινέσουν’.
Τελικά υπάρχει σαβουάρ βίβρ και στο παιδικό θέατρο, σκέφτομαι. Είμαι σίγουρη ότι υπάρχει και πρέπει να το μάθουν όλοι όσοι συνοδεύουν τα παιδιά τους στο θέατρο. Αφήνω και πάλι τον ειδικό να μας εξηγήσει ποιοι είναι οι κανόνες καλής συμπεριφοράς στο παιδικό θέατρο. Το παιδικό θέατρο, όπως λέει, αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία για τα παιδιά να μάθουν βασικούς κανόνες συμπεριφοράς σε δημόσιους χώρους μέσα από μια ευχάριστη και δημιουργική εμπειρία. Οι βασικότεροι κανόνες είναι οι ακόλουθοι:
- Σεβόμαστε την παράσταση – δεν μιλάμε δυνατά, δεν φωνάζουμε, δεν σχολιάζουμε κατά τη διάρκεια του έργου εκτός κι αν αυτό ενθαρρύνεται από τη φύση της παράστασης
- Καθόμαστε στις θέσεις μας – δεν σηκωνόμαστε, δεν τρέχουμε, δεν ενοχλούμε τους γύρω μας – μαθαίνουμε να παραμένουμε καθιστοί και ήσυχοι για όσο διαρκεί η παράσταση
- Σεβόμαστε τους υπόλοιπους θεατές – δεν ενοχλούμε με φασαρία, τρόφιμα ή παιχνίδια – δεν κλωτσάμε τις καρέκλες μπροστά μας
- Απενεργοποιούμε ηλεκτρονικές συσκευές – αυτό βέβαια ισχύει και για τους γονείς – τα κινητά τηλέφωνα πρέπει να είναι στο αθόρυβο
- Εκφραζόμαστε όταν πρέπει – χειροκροτούμε στο τέλος δείχνοντας ενθουσιασμό και σεβασμό προς τους ηθοποιούς
- Αν η παράσταση είναι διαδραστική, συμμετέχουμε όταν μας καλούν οι ηθοποιοί
- Φτάνουμε στην ώρα μας – είναι σημαντικό να μην διακόψουμε την παράσταση και να μη δυσκολευτούν οι υπόλοιποι θεατές
Οι παραπάνω κανόνες δεν πρέπει να επιβάλλονται με αυστηρότητα αλλά να μαθαίνονται μέσα από το παιχνίδι, τη συζήτηση και το παράδειγμα.
Ζήτησα από τον Πασχάλη Αραμπατζή να κάνει την ευχή του για τη νέα θεατρική σεζόν και να απευθυνθεί στους γονείς ζητώντας τους κάτι. Εκείνος ευχήθηκε να είναι μια θεατρική σεζόν γεμάτη μαγεία, φαντασία και δημιουργικότητα. Να γεμίσουν οι θεατρικές αίθουσες με παιδικά γέλια, φωτεινά βλέμματα και καρδιές ανοιχτές στη γνώση και στη συγκίνηση. Ευχήθηκε επίσης το θέατρο να συνεχίσει να είναι ένα καταφύγιο για τα παιδιά, ένας χώρος που τα βοηθά να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, να εκφραστούν και να ονειρευτούν. Να περάσουμε όλοι καλά, συνέχισε, να μάθουμε νέα πράγματα και να ζήσουμε μοναδικές στιγμές. Όσο για τους γονείς, ζήτησε να συνοδεύουν τα παιδιά τους με υπομονή και σεβασμό, ενισχύοντας την εμπειρία του θεάτρου ως κάτι ξεχωριστό και σημαντικό. Ελπίζει πως θα διδάσκουν στα παιδιά τους την αξία της καλής συμπεριφοράς και θα ενθαρρύνουν την ενεργή συμμετοχή τους πριν και μετά την παράσταση με συζήτηση, ερωτήσεις, ζωγραφιές ή ακόμα και μικρούς αυτοσχέδιους ρόλους στο σπίτι.
Παροτρύνει τους γονείς να δίνουν χώρο στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του ακόμα κι αν είναι διαφορετικά από τα αναμενόμενα μια που το θέατρο είναι μια εμπειρία που ‘δουλεύει’ τον εσωτερικό μας κόσμο και όχι μόνο τον εξωτερικό. Κατέληξε λέγοντας πως θα πρέπει οι γονείς να θυμούνται πως το θέατρο είναι μια εμπειρία για όλη την οικογένεια και όχι απλώς μια βόλτα. Δεν είναι μόνο διασκέδαση αλλά και μια μορφή παιδείας. Όταν ένα παιδί μάθει να κάθεται, να ακούει, να συγκινείται, να σέβεται και να εκφράζεται μέσα από μια παράσταση, τότε έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα προς το να γίνει ένας ευαίσθητος και σκεπτόμενος άνθρωπος.
Ευχαρίστησα τον αγαπημένο και βραβευμένο από τα Θεατρικά Βραβεία της Κουλτουρόσουπας Πασχάλη Αραμπατζή και ασφαλώς θέλησα να μάθω τι μας ετοιμάζει για τη φετινή θεατρική χρονιά. Μίλησε για τις όμορφες εμπειρίες που μπορεί να ζήσει μια οικογένεια παρακολουθώντας παραστάσεις της Παιδικής Σκηνής Θεσσαλονίκης.
- Μετά από την εντυπωσιακή της πορεία την περσινή σεζόν, Η Πεντάμορφη και το Τέρας-TheMusical, σε διασκευή και σκηνοθεσία δική του, επιστρέφει στις 5 Οκτωβρίου 2025 και κάθε Κυριακή στις 11.30 και καθημερινές για σχολεία. Ανανεωμένη θα συνεχίσει να ταξιδεύει μικρούς και μεγάλους σε έναν κόσμο όπου η αληθινή ομορφιά πηγάζει από την καρδιά.
- Ο αγαπημένος μικρών και μεγάλων Καρυοθραύστης του Ε.Τ.Α. Χόφμαν σε σκηνοθεσία Ανδρονίκης Μαλακόζη επιστρέφει για τρίτη χρονιά από τις 13 Δεκεμβρίου 2025 για να σκορπίσει μαγεία και χριστουγεννιάτικη θαλπωρή.
- Η Παναγία των Παρισίων του Βίκτωρος Ουγκώ σε διασκευή και σκηνοθεσία Πασχάλη Αραμπατζή επιστρέφει για τρίτη χρονιά μετά από μια θριαμβευτική πορεία και βραβεύσεις. Από τον Οκτώβριο του 2025 καθημερινές για σχολεία και από 11 Ιανουαρίου 2026 κάθε Κυριακή στις 11.30 για το κοινό. Ένα εκρηκτικό ροκ μιούζικαλ που μεταμορφώνει το κλασσικό αριστούργημα σε μια σύγχρονη θεατρική εμπειρία γεμάτη πάθος, ρυθμό και συγκίνηση για μικρούς και μεγάλους.
- Και φυσικά η Παιδική Σκηνή Θεσσαλονίκης συνεχίζει για πέμπτη χρονιά το Θεατρικό Εργαστήρι της στο Μετροπόλιταν από τις 27 Σεπτεμβρίου 2025 με υπεύθυνη την Ανδρονίκη Μαλακόζη και θεατροπαιδαγωγούς τον Πασχάλη Αραμπατζή και τη Δήμητρα Θεοδουλίδου. Μέσα από θεατρικά παιχνίδια, αυτοσχεδιασμούς, τραγούδι και κίνηση τα παιδιά καλλιεργούν τη φαντασία, την έκφραση και τη συνεργατικότητα ενώ στο τέλος της χρονιάς ανεβαίνουν στη σκηνή για τη δική τους παράσταση. Το εργαστήρι περιλαμβάνει τμήματα για παιδιά ηλικίας 3,5-15 ετών. (αναλυτικά όλο το πρόγραμμα παραστάσεων έως το Γενάρη, κλικ εδώ)
Εν αναμονή των παραστάσεων που θα δούμε φέτος στην πόλη μας, να θυμάστε πως εσείς οι ενήλικες είστε το παράδειγμα για τα παιδιά σας. Το τι παράδειγμα θα είστε εξαρτάται από εσάς! Άλλωστε η δήλωση του Ρόμπερτ Φούλτζαμ είναι εξαιρετικά εύστοχη. ‘Μην σε ανησυχεί που τα παιδιά σου δεν σε ακούν ποτέ. Εκείνο που πρέπει να σε προβληματίζει είναι ότι πάντοτε σε παρατηρούν’.
Ραντεβού την επόμενη Παρασκευή με ένα καινούργιο άρθρο… η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο και τους αρέσει πολύ!
