Τον ηθοποιό τον αγαπάω. Και θα τον αγαπάω μέχρι να καούν τα κάρβουνα, να δύσει ο ήλιος στην ανατολή ή να ξαναβγάλω μαλλιά από μόνος μου. Αυτό δε σημαίνει όμως πως δε βλέπω και τα στραβά μας. Θεωρώ πως κάθε ηθοποιός, ισχύει ή όχι (σαφώς όχι αλλά ποιος μετράει;…), πρέπει να πιστεύει πως είναι ο δεύτερος καλύτερος ηθοποιός στον κόσμο. Να νιώθει αυτοπεποίθηση για την αποτελεσματικότητά του στη δουλειά, αλλά και να νιώθει πάντα πως είναι ο δεύτερος στη σειρά, πως υπάρχει ο καλύτερος, αυτός που θα πρέπει να προσπαθεί μονίμως να βελτιωθεί για να τον ξεπεράσει.
Έχουμε στη φύση μας πολλά κακά χαρακτηριστικά τα οποία «γονιδιακά» είναι αξεπέραστα. Οι ικανότητές μας και η καλλιτεχνική μας αξία, συχνά είναι κάτι που μπερδεύουμε με τα χρόνια μας στη δουλειά. Θεωρούμε πως το «Εγώ που είμαι δέκα χρόνια στην δουλειά…» μας προσδίδει εμπειρία που κανείς μικρότερος δεν μπορεί να ξεπεράσει. Το τι δουλειές κάνουμε αυτά τα χρόνια, τι αντίκτυπο και αποτέλεσμα έχουν στην τέχνη μας και στους άλλους, δεν έχει σημασία. Τα χρόνια είναι το όπλο μας. Και συχνότατα απλώς σημαδεύουμε τον εαυτό μας με αυτό το όπλο, το μέτρο μας είναι λανθασμένο.
Κι από γενιά σε γενιά, τα πράγματα αλλάζουν. Πρώτα απ’ όλα, οι λόγοι για τους οποίους γινόμαστε ηθοποιοί. Και είναι φυσικό να αλλάζουν. Αλλάζει ο κόσμος γύρω μας, αλλάζουν οι προσλαμβάνουσες… Εμείς πώς θα μπορούσαμε να είμαστε ίδιοι για πάντα; Μπορεί σε έναν ηθοποιό που σήμερα είναι εβδομήντα ετών να του πει ένας εικοσάρης πως ο λόγος που θέλει να είναι ηθοποιός είναι για να τον ξέρει όλος ο κόσμος (και τούμπαλιν γίνεται, απλά πιο σπάνια θεωρώ). Στανταράκι ο μεγαλύτερος λογικά θα πάει να κάνει τρισάγιο στον Κουν και ο μικρότερος απλώς θα αδιαφορήσει για τον παππού και τις αντικερί πεποιθήσεις του. Και η πλάκα είναι πως και οι δύο, καθένας για τον εαυτό του και την εποχή του, μπορεί να είναι σε έναν βαθμό σωστοί.
Καθένας στην εποχή του, έκανε αυτό που θεωρούσε σωστό να κάνει προκειμένου να μπορέσει να εξασφαλίσει δουλειά. Έπραττε και πράττει με γνώμονα τους δικούς του λόγους και αιτίες, τα δικά του θέλω και δε θέλω, τους δικούς τους στόχους και ανησυχίες. Κι αν με το παράδειγμα που έφερα, έμμεσα φάνηκε σαν να ερμηνεύω ως ουσιαστότερους τους λόγους που είναι ηθοποιός ο μεγαλύτερος σε ηλικία από τον νεαρότερο, κατηγορήστε με αν θέλετε, αλλά κάποια φεγγάρια και καλοκαίρια τα έχω καβατζάρει κι εγώ, δεν είμαι είκοσι…
Η ματαιοδοξία ήταν πάντα ένα θέμα στον χώρο μας. Ακόμα κι αν για κάποιους ήταν ζήτημα τιμής ή δικαιοσύνης, κάπου στο βάθος ματαιοδοξία το λες… Κάτι που αφορούσε πολύ τους παλιότερους ήταν το όνομά τους. Η θέση στην μαρκίζα ή τους τίτλους. Πόσο ψηλά, πόσο πριν, πόσο πάνω, με λίγο μεγαλύτερα γράμματα… Έχουν γίνει επικές μάχες για τη θέση στην μαρκίζα, κάτι που απλώς κάποιες φορές έθετε τον μαχόμενο «εκτός στόχου». Και κάνω ένα άλμα στο σήμερα… Σήμερα μαρκίζα δεν έχει, άλλαξαν τα πεδία μάχης. Υπάρχει το φαινόμενο, κυρίως των νεαρών συναδέλφων (όχι δεν είμαι εμπαθής, είμαι πολύ ΟΚ με την ηλικία μου…) το οποίο προσπαθώ πολύ να καταλάβω αλλά δεν τα καταφέρνω. Η χρήση των social media σε σχέση με τις «καριέρες» μας…
Yπάρχει μάλλον ένα παράλληλο «καλλιτεχνικό» σύμπαν (για το οποίο πρόσκληση ή memo δεν έλαβα ποτέ…) που οι «κανόνες δημοσιότητας» είναι στην καλύτερη περίπτωση παράδοξοι. Τα προφίλ στο Facebook (Twitter, Instagram…) μετατρέπονται σε αυτοδιαφημιστικές αρένες, μικρά «αυτο-καναλάκια» μέσα από τα οποία διοχετεύουμε τις πληροφορίες μας. Πού θα είμαι αυτή τη σεζόν θεατρικά, τι ώρα και πότε παίζει το σήριαλ που θα κάνω το πέρασμά μου, οι αφίσες μας, οι φωτογραφίες μας… Ναι, καταλαβαίνω το γιατί. Το κάνω κι εγώ. Ζούμε στην εποχή που η πληροφορία περνάει από τα μάτια μας σε τέτοια ποσότητα που δε μένει πουθενά. Σαφώς και θα πρέπει να αναπαράγουμε την πληροφορία προκειμένου να ενημερώσουμε. Αλλά… πάντα αυτό το ρημαδάκι το αλλά… Πόσο και πώς; Εκεί τα σύμπαντα μας χωρίζονται σε δρόμους παράλληλους.
Καθένας έχει το δικαίωμα να κινείται και να αποφασίζει για την πάρτη του. Δεν μπορώ να κατακρίνω κανέναν για το πώς χειρίζεται τον εαυτό και τη δουλειά του, ακόμα κι αν διαφωνώ. Αν κάποιος θεωρεί πως οι άπειρες φωτογραφήσεις και οι selfies σε κάθε ανθρωπίνως δυνατή στάση και από κάθε εφικτή γωνία είναι κάτι που μπορεί να του αποφέρει δουλειά, τότε καλά κάνει και αλλάζει την profile photo σε κάθε δέκατη ανάσα του. Κι αν δεν είναι και αποτέλεσμα άψογου χειρισμού photoshop, μαγκιά του κιόλας. Στην εποχή της εικόνας ζούμε. Οι φωτογραφίες όμως που συνοδεύουν τα βιογραφικά… Μεταξύ μας τώρα, υπάρχουν φωτογραφίες που το μόνο φίλτρο που δεν βάζουν κάποιοι πάνω είναι αυτό του απορροφητήρα… Το ξέρετε πως θα σας δουν κι από κοντά, έτσι; Και το γράφω πραγματικά με αγάπη.
Επίσης, η επιτυχία μας και το status μας καλλιτεχνικά, δεν ορίζεται από τα like που μας κάνουν οι φίλοι μας. Δεν ανεβαίνει κανείς με τα like στην εκτίμηση του κόσμου ή του συνάδελφου, σε καμία περίπτωση δεν είναι κάτι που μπορείς να προσθέσεις στο βιογραφικό σου και σε τελευταία ανάλυση, όχι, δε σε κάνει καλύτερο ηθοποιό. Στα μάτια του φίλου και του συγγενή όλοι όμορφοι, εκπληκτικοί και ταλαντούχοι είμαστε. Αλλά δεν είναι αυτοί που θα μας δώσουν δουλειά (ευτυχώς). Ούτε αυτοί που πρέπει να ακούμε ως προς το πόσο καλά κάνουμε την δουλειά μας. Αν θεωρεί κάποιος πως το να τον τρελαίνει στα like και τα κολακευτικά σχόλια το σόι και ο περίγυρός του είναι κάτι που προσδίδει στην καλλιτεχνική του αξία, γελιέται οικτρά.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 2 – ΣΕΛΙΔΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ
Ναι, το ίντερνετ είναι ένας σημαντικός τρόπος προβολής, αλλά οφείλουμε να επιδείξουμε (ή αποδείξουμε;) και κάτι πάνω στο σανίδι ή στην κάμερα πρώτα, ναι; Μια φωτογραφία, ή ένα πέρασμά μας από κάπου, ή και μία πολύ καλή ερμηνεία σε κάποια παράσταση, δε μπορεί να μας πείθει πως οι διθύραμβοι θα είναι εκεί για πάντα και θα ισχύουν και για τις επόμενες φορές. Η δουλειά μας λειτουργεί κάθε φορά εκ νέου, όχι αναδρομικά. Και όλο αυτό το καλλιτεχνικό ψευδοstatus μας δεν έχει αντίκρυσμα στην «πιάτσα». Δεν περιμένουν στην ουρά να μας πάρουν τηλέφωνο (νομίζω…) Αυτό το γράφω επειδή ακούω συχνά να λένε «Σιγά μην πάω σε ακρόαση…» Αλλά περιμένουν να χτυπήσει το τηλέφωνο. Και πώς θα σε πάρουν τηλέφωνο, μάτια μου; Ή γιατί; Επειδή είσαι φωτογενής και για τα υποκριτικά σου προσόντα (και τα άλλα σου προσόντα στο Facebook βρίσκονται για όποιον ενδιαφέρεται) εγγυάται ο κολλητός και η μάνα σου; Κι αν πιάνει και σε παίρνουν τηλέφωνα για δουλειές, γιατί δε λες κάτι και σε μας και κάθομαι ο έρμος και στέλνω βιογραφικά αντί να έχω τη μαμά μου μάνατζερ; Αλήθεια το λέω, μην ερμηνευτεί ειρωνικά. Αν σε κάποιον πιάνουν όλα αυτά πραγματικά, κερνάω καφέδες και θέλω και ένα personal σεμινάριο.
Άλλο… Δεν έχεις βρει δουλειά φέτος, αλλά πρέπει να μείνεις στα πράγματα (ποια πράγματα;) και δίνεις συνεντεύξεις σε φίλους με μπλογκ και site στα οποία λες πως φέτος αποφάσισες να κάνεις μία αποχή (για να πάρεις την απόχη και να τρέχεις για πεταλούδες, το κατανοώ…) Δεν είναι αμαρτία να μη βρίσκεις δουλειά. Είναι όπως αυτό το κλασικό, δεκαετίες τώρα, των παλαιοτέρων γενεών… «Γιατί δεν κάνεις τηλεόραση» και η απάντηση-φασόν: «Συζητάω κάποιες προτάσεις αλλά δεν έχω βρει ακόμα αυτό που θα με εξιτάρει καλλιτεχνικά…». Αλήθεια όμως… ποιός ο λόγος να (αυτο)παραμυθιαζόμαστε τόσο πολύ;
Συνεχίζω… Υπάρχουν κι άλλες social media ενέργειες που δεν καταλαβαίνω. Οι serial-friendsters (κατά συρροή φιλιοφτιάχτες μωρέ…) Καταλαβαίνω πως όσο περισσότερους φίλους έχεις, τόσο περισσότεροι θα δούνε πού παίζεις ή τι κάνεις τέλος πάντως στη δουλειά. Σε καμία περίπτωση όμως δεν καταλαβαίνω πώς το να είσαι εικονικά φίλος με ολόκληρο το ελληνικό καλλιτεχνικό στερέωμα, με όλους όμως, άνθρωπους που δεν έχεις καν συναντηθεί ποτέ, μπορεί να σου προσδώσει κάτι. Ότι αν είσαι φίλος με τον κύριο Κιμούλη (Θεός…) θα σε ανεβάσει στα μάτια των υπολοίπων και θα σου φέρει δουλειά; Δε λέω πως είναι χαζό να κάνεις φίλους κάποιους που δεν ξέρεις, να κάνεις. Και επειδή τους θαυμάζεις, και επειδή θέλεις να δουλέψεις μαζί τους και για να δώσεις και τα συγχαρητήριά σου και όλα. Αλλά με πόσους; Όταν έχεις τελειώσει τη σχολή δύο χρόνια, όχι, δεν είσαι φίλος ούτε γνωρίζεσαι με το άπαν σύμπαν. Το δεύτερο προφίλ σου είναι απλώς κάτι που δεν γίνεται να έχει λόγο. Και ξαναλέω. Δικαίωμά σου. Δεν σκέφτεσαι όμως ποτέ πως αυτή η υπερβολή μπορεί να κάνει κάποιον να μη σε πάρει στα σοβαρά;
Είναι πολύς ο κόσμος στη δουλειά μας που έχει μπλέξει λίγο την αναγνωρισιμότητα με την δημοτικότητα και τα σχετικά. Βλέπεις ξαφνικά σελίδες προφίλ να αλλάζουν σε σελίδες καλλιτέχνη. Κι εκεί που ήσουν φίλος με κάποιον, βρίσκεσαι να είσαι θαυμαστής του. Ακόμα κι αν ήσουν «φίλος» του, επειδή σου είχε κάνει αίτημα, τώρα είσαι μέλος της στρατιάς του. Ή ακόμα χειρότερα, να την φτιάχνει κάποιος μόνος του. Και να προσθέτει κι ένα κάρο ιδιότητες (γιατί ναι, σαφώς και είσαι σκηνοθέτης όταν θεωρείς πως αυτό που σκηνοθέτησες μια νύχτα με φεγγάρι ήταν αρκετό ώστε να σου προσδίδει την ιδιότητα) και μετά σε καλεί να κάνεις το like… Δώστε λίγο χρόνο κι αφήστε να έρθει η ώρα που θα έχετε πραγματικό κοινό. Ή ζητήστε να φτιάξει τη σελίδα σας κάποιος άλλος. Όχι εσείς. Κι ανακοινώστε τη σελίδα στο προφίλ σας κι αφήστε να έρθουν οι άλλοι σε εσάς. Μη ζητάτε να αρέσετε, κερδίστε το…
Κι ακόμα… η δύναμη του status μας και η ελευθερία της γνώμης μας. Σαφώς πρέπει να εκφράζουμε και τα παράπονά μας και τις αντιρρήσεις μας και τα κακώς κείμενα κι όλα. Με τρόπο. Και σεβασμό. Απαιτείς να σε σέβονται στη δουλειά. Θεωρείς πως έχεις δικαιώματα (απαιτήσεις θα τα πω εγώ) πριν καλά-καλά αποδείξεις ποιος και τι είσαι… Εσύ δεν πρέπει να μιλήσεις -ακόμα και για κάτι αρνητικό- με σεβασμό; Διαβάζω και ακούω (θα το πω ως έχει) κάποιους που δεν έχουν ακόμα βγει από το αυγό, για ανθρώπους με καριέρα χρόνων λες και είναι τα σκυλιά του βάλτου… Πώς μπορείτε και το κάνετε τόσο άνετα;
Κι όταν γκρινιάζετε… Τσεκάρετε πως όντως έχετε λόγο να γκρινιάζετε. Αν σε κάποια δουλειά ζητάνε ηθοποιό με άψογες τραγουδιστικές ικανότητες, γιατί πρέπει να το κράξετε αν δεν τις έχετε; Για να γκρινιάζουν μετά οι υπόλοιποι πως δεν τραγουδούσατε; Είναι πραγματικά λυπηρό το πόσο ταλέντο σπαταλάται στο candycrushsodasaga. Πολλές εργατοώρες που θα μπορούσαμε να διαθέσουμε για την επιμόρφωσή μας, την βελτίωσή μας, ώρες που μπορούμε να δουλέψουμε κι άλλους μονολόγους για τις ακροάσεις μας, ή να μάθουμε τραγούδι ή να εφοδιαστούμε με κάτι που δεν το έχουμε και τόσο ή δεν είμαστε αρκετά καλοί… Οι ώρες αυτές κάποτε μπορεί να σου χρειαστούν και δε θα τις έχεις… Χρησιμοποίησε τον χρόνο σου καλά όταν δεν έχεις δουλειά. Πήγαινε θέατρο, δες παραστάσεις, συστήσου από κοντά και μετά όλα τα άλλα. Αν μη τι άλλο, μπορεί να είσαι ταλαντούχος και απλά να σπαταλάσσαι στο πληκτρολόγιο χωρίς αποτέλεσμα…
Και ρε γαμώτο μου, το ξέρω, ακούγομαι κακός, αλλά τίποτα δεν κερδίζεται απλά και μόνο επειδή το θέλουμε. Πρέπει να παλέψουμε γι’ αυτό και να το κερδίσουμε. Και για να μη γελιώμαστε… Το καλλιτεχνικό στερέωμα δε θα καταστραφεί αν κάποιος από εμάς δεν ξαναεμφανιστεί ποτέ και πουθενά. Δεν πρέπει να παίρνουμε τους εαυτούς μας τόοοοοοοοσο στα σοβαρά. Επειδή ό,τι λάμπει δεν είναι ηθοποιός, πρέπει να μάθουμε να μην πηγαίνουμε τόσο κοντά στο φως, δεν είμαστε πεταλουδάκια, ηθοποιοί είμαστε, πρέπει να ξέρουμε να παίζουμε. Μη καιγόμαστε μόνοι μας…
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 3 – ΓΛΑΡΟΣ
Το άρθρο γράφτηκε ακούγοντας: Άσε μας, ρε μπάρμπα (μπαρμπούνια…). Φωνές από το παρελθόν, φωνές από το μέλλον…
Φωτογραφικό υλικό
