Θεατρική Κουλτουροβραδιά: Αναλύοντας την εκρηκτική «Μηχανή Κάφκα» στο Ινστιτούτο Γκαίτε (ρεπορτάζ- βίντεο)

46η Θεατρική Κουλτουροβραδιά – Ινστιτούτο Γκαίτε -Πέμπτη 22/02/2024 – Ωρα 21:00

Οι Θεατρικές Κουλτουροβραδιές δεν έχουν ένα συγκεκριμένο μοτίβο και σε καμία περίπτωση μια στείρα παρουσίαση ερωτοαπαντήσεων στοχεύοντας σε μια ανοιχτή κουβέντα συντελεστών με το κοινό. Έτσι και τούτη τη φορά με μεγάλο ενδιαφέρον αναμέναμε την παράσταση «Μηχανή Κάφκα» και ακόμη μεγαλύτερο τη συζήτηση που θα ακολουθούσε αμέσως μετά με τον θίασο της ομάδας.

Μια παράσταση που πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Ανετον την άνοιξη του 2023, άρεσε και φυσικά συζητήθηκε όπως όλες άλλωστε οι παραστάσεις που εμπνευσμένα δημιουργεί ο σκηνοθέτης Στέλιος Βραχνής μέχρι σήμερα καθώς πρόκειται για έναν καλλιτέχνη που με μεγάλες φιλοδοξίες ξεπήδησε πριν από 15 χρόνια, οραματίστηκε ένα «ψαγμένο θέατρο», εργάστηκε σκληρά για να αποκτήσει ταυτότητα δημιουργού και να τον γνωρίσει ο κόσμος, πρότεινε έργα ρεπερτορίου που τσιγκλάν ερεθίζοντας τον εγκέφαλο αλλά με το δικό του τρόπο, απευθύνθηκε σε απαιτητικούς θεατές, αλλά  τελικά οι παραστάσεις του είναι για όλους και με τη δημιουργία της ομάδας Θέατρο Πρόταση χάραξε μια αξιοζήλευτη πορεία στην πόλη της Θεσσαλονίκης που όμοιά της με αυτό το στίγμα δεν υπάρχει.

Έτσι, στα πλαίσια των εναλλακτικών αναζητήσεων για την παρουσίαση της παράστασης ήταν και ο χώρος του Γκαίτε για να παρουσιαστεί ιδανικά η «Μηχανή Κάφκα». Ουσιαστικά πολυμορφικός σε δυο επίπεδα ώστε στο κέντρο να διαδραματιστεί η κυρίως δράση του έργου, στα υπερυψωμένα οι παρατηρητές και παραδίπλα ένα πιάνο να στοιχειώνει με τις ζωντανές μουσικές συμβάλλοντας στο χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου, ή αλλιώς στο δράμα ενός ανθρώπου που δεν θα βρει ποτέ τα δικιά του καθώς δεν θα του επιτραπεί να δικαστεί.

Όπου σ’ ένα σύγχρονο ολοκληρωτικό καθεστώς, τρία σώματα – ο αξιωματικός, ο στρατιώτης και ο κατάδικος – παρουσιάζουν σε δυο Ευρωπαίες επισκέπτριες ένα «ιδιόρρυθμο» μηχάνημα βασανιστηρίων που εγγράφει στο σώμα του κατάδικου, επί δώδεκα ώρες, την ποινή του μέχρι θανάτου. Οι δυο εκπρόσωποι του Δυτικού Πολιτισμού θα παραστούν μάρτυρες στη ζωντανή εκτέλεση ενός ανθρώπου. Εκείνες, αν και ευαισθητοποιημένες απέναντι στο θέαμα της βίας, παραμένουν αδρανείς και προστατευμένες, υπερασπιζόμενες με κάθε κόστος την αιμοσταγή αθωότητά τους, αφού «η εμπλοκή σε ξένες υποθέσεις δημιουργεί πάντοτε προβλήματα».

Η «Σωφρονιστική αποικία» θεωρείται ένα από τα καλύτερα έργα του Κάφκα, για κάποιους ακόμη καλύτερο και από την φημισμένη «Μεταμόρφωση». Πρόκειται για ένα κατά βάση πολιτικό έργο, βίαιο και σκοτεινό που προκαλεί την σκέψη, εκβιάζει προβληματισμούς και ξεγυμνώνει βολεμένα συναισθήματα και κοιμισμένες συνειδήσεις. Η πλοκή εκτυλίσσεται σε ένα αγχώδες και εφιαλτικό περιβάλλον, που κυριαρχεί η βία και ο παραλογισμός. Άνθρωποι – γρανάζια ενός ολοκληρωτικού συστήματος, εκτελούν απάνθρωπες εντολές χωρίς δισταγμό και υπερασπίζονται την αρρωστημένη ιδέα τους για απονομή «δικαιοσύνης». Άλλοι, θεατές των φρικαλεοτήτων, παρακολουθούν από απόσταση ασφαλείας και μένουν απαθείς μπροστά στην ωμή βία, παρόλο που θεωρητικά την καταδικάζουν.

Πρωταγωνιστής της υπόθεσης το «μηχάνημα» που, ως ψυχρός εκτελεστής, διαλύει κάθε ιδέα δικαιοσύνης και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο συγγραφέας ξεκινά την ιστορία απότομα, αφήνοντας πολλά σημεία κενά και ανεξήγητα. Δίνει την εντύπωση ότι το μεγαλύτερο μέρος της υπόθεσης έχει ήδη ειπωθεί και παρουσιάζει μόνο το ζοφερό τέλος της, στο οποίο και επιλέγει να εστιάσει. Είναι ένα τέλος απαισιόδοξο, όπου ο άνθρωπος δεν νικά, αλλά μένει παγιδευμένος στο παράλογο σύστημα που τον καταπίνει. Πλήθος τα ερωτήματα που τίθενται, και βασανιστικά: Δικαιολογείται η θανατική ποινή; Ποιο σύστημα απονομής δικαιοσύνης θεωρείται δίκαιο; Ποια η ευθύνη όλων ημών που γνωρίζουμε αλλά παραμένουμε θεατές μπροστά στην αδικία; (Αννια Κανακάρη)

Μια παράσταση με πολλούς συμβολισμούς, άπειρες αναφορές σε γεγονότα και καταστάσεις του χθες, σήμερα,  αύριο, (Πισπιρίγκου, παιδόφιλοι, δυστύχημα Τεμπών μεταξύ άλλων), είχαν σαφώς καταγγελτικό χαρακτήρα και ωμή βία. Κάτι σαν την εποχή μας, που όλα μας ταράσσουν, με ευκολία διαμαρτυρόμαστε και τελικώς όλα περνούν στο ντούκου.

photos Μαρία Τότσκα

Η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, ένα άπλετο σκοτάδι με χαραμάδες σκληρού φωτός σαν μαχαιριά, οι Ευρωπαίες μπροστά σε μικρόφωνα και πίσω από τους θεατές ωσάν φαντάσματα του άλλου μας εαυτού αλλά και σάρκα των ηρώων και το ανορθόδοξο καλωσόρισμα αποτέλεσαν μια σκηνοθετική κατεύθυνση που προκάλεσε το ενδιαφέρον μας, με  πολλά ωστόσο ερωτηματικά κυρίως για το χαοτικό κείμενο στην κουβέντα που ακολούθησε ακριβώς μετά.

Και ήταν αυτά τα ερωτηματικά που τέθηκαν επί μια ώρα όταν σύσσωμος ο θίασος με την παρουσία του υπευθύνου του Γκαίτε κου Σωτήρη Σταμπουλή, βρέθηκαν μπροστά στους θεατές οι οποίοι παρέμεναν καρτερικά τις απαντήσεις από τα χείλη τόσο του σκηνοθέτη όσο και των ηθοποιών: Πάνος Αναγνωστόπουλος, Στέφανος Ζγούρι, Κατερίνα Φωτιάδου, Χαρά Σβάνου, Μαίρη Λιόλιου.

Δείτε όλη την ενδιαφέρουσα συζήτηση στο παρακάτω βίντεο.

Ευχαριστούμε θερμά τον Στέλιο Βραχνή, τους ηθοποιούς για τη παρουσία και τη διεύθυνση του Ινστιτούτου  για τη φιλοξενία

Παλιότερή μας συνέντευξη σχετικά με τη παράσταση,  μιλά ζωντανά ο δημιουργός εδώ

Κριτικό σημείωμά μας από την Άννια Κανακάρη διαβάστε εδώ

Οι παραστάσεις συνεχίζονται:

ΓΚΑΙΤΕ

«Μηχανή Κάφκα» του Φρανς Κάφκα. 

Σκηνοθεσία: Στέλιος Βραχνής.  Ερμηνεύουν:  Πάνος Αναγνωστόπουλος, Στέφανος Ζγούρι, Απόστολος Λινάρδος, Μαίρη Λιόλιου, Χαρά Σβάνου, Κατερίνα Φωτιάδου

Ημερες και ώρες παραστάσεων: Κάθε Πέμπτη και Παρασκευή στις 21.00 (έως 8 Μαρτίου).

-Αναλυτικές πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε εδώ