.
Γράφει για την Κουλτουρόσουπα.
.
Από τη στήλη «ΣΤΟΝ ΠΑΛΜΟ ΤΩΝ ΦΟΥΑΓΙΕ»
Όχι βέβαια, δεν είναι πρώτη φορά που «λιθοβολούνται» παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου διχάζοντας ακραία το κοινό και αλίμονο αν το… εθνικό μας σπορ έκανε διάκριση στον καλλιτεχνικό χώρο! Ο οποίος αντιθέτως προσφέρει άφθονη τροφή για γερή «προπόνηση» ώστε να διατηρούμε εσαεί ακμαία τη φόρμα μας, όπως φέτος με δύο απανωτά (μέχρι στιγμής) κρούσματα με παραστάσεις που πυροδότησαν εκρηκτικές αντιδράσεις… όπου «οι σφαίρες έπεσαν σαν το χαλάζι» και οι ετοιμοπόλεμες κάνες καπνίζουν ακόμα, έτοιμες ανά πάσα στιγμή για νέο αιματηρό κύκλο μάχης…
Ως γνωστόν πρόκειται κυρίως για τους «Σφήκες» της Λένας Κιτσοπούλουμε λυσσαλέα κατά μέτωπον επίθεση και δευτερευόντως για την «Μήδεια» του Γερμανού Φρανκ Κάστορφ, που έπεσε στα πιο «μαλακά» με λίγες ξώφαλτσες… Για το πρώτο που είδα και αφορά σε ελεύθερη απόδοση του έργου του Αριστοφάνη, έχω ιδία άποψη την οποία εξέφρασα γραπτώς, υπερασπιζόμενη μια ευφυή, σύγχρονη παράσταση που αποδόμησε τον τραγέλαφο της πολιτικής ορθότητας με τρόπο κωμικοτραγικά αλληγορικό, εντοπίζοντας παράλληλα και τις όποιες αδυναμίες… Για το δεύτερο που δεν είδα παρά μόνο φωτογραφίες, προφανώς δεν έχω άποψη, ωστόσο γενικά μιλώντας, θεωρώ ότι την ελευθερία ή «ελευθεριότητα» που παρέχει μια κωμωδία με το χιούμορ της όπου ακόμα και το γελοίο μοιάζει «ενσωματωμένο» ή έστω αποδεκτό υπό όρους, προφανώς την στερείται η τραγωδία με το βαρύ θέμα, απαιτώντας προσεκτικούς χειρισμούς ώστε να μην τιναχτεί στον αέρα με αλλοπρόσαλλες παρεμβάσεις καταντώντας το δράμα αγνώριστη φαιδρότητα…
Διαβάσαμε όλοι λοιπόν για τις δύο παραστάσεις με επίκεντρο τους «Σφήκες», ότι μερίδα θεατών της Επιδαύρου αποχώρησαν, γιουχάρισαν, έκραξαν ανελέητα, έφτασαν να απαιτούν παραιτήσεις καλλιτεχνικών διευθυντών κλπ., με το κλασικό επιχείρημα ότι «βεβήλωσαν τον ιερό ναό της Επιδαύρου» (όχι βέβαια έτσι κομψά, λίγο πιο «γαλλικά»)… Μια θέση που, πέραν των συγκεκριμένων θεατών, συμμερίστηκαν επίσης και λογής ονόματα του καλλιτεχνικού χώρου, εκφράζοντας είτε μετριοπαθώς με σκεπτικισμό είτε αφοριστικά με αποτροπιασμό, την άποψη συνοπτικά ότι η Επίδαυρος είναι ιερή και δεν σηκώνει τα πειράματα κάθε ψωνισμένου ή διαταραγμένου, υπάρχουν άλλα θέατρα να βγάλουν τα απωθημένα τους με δικά τους λεφτά κι όχι με δημόσιο χρήμα κρατικών σκηνών…
Πιο λάβρος εξ όλων σε (αυθαίρετο) ρόλο σκληρού εισαγγελέα, αδέκαστου θεματοφύλακα των καλλιτεχνικών ηθών και συνάμα πιστοποιημένου… ψυχιάτρου, αποδείχθηκε ο Σωτήρης Χατζάκης που το τερμάτισε, αποφαινόμενος(και) για την ψυχική υγεία της Κιτσοπούλου που κατόπιν επιστημονικής διάγνωσης χαρακτήρισε (μεταξύ πολλών άλλων υβριστικών και προσβλητικών) ως «πνευματικά – ψυχικά ανάπηρη»!!! Διαπράττοντας ο ίδιος με περισσή εμπάθεια και μένος αυτό ακριβώς για το οποίο την κατηγορεί, με πρωτοφανείς προσωπικές προσβολέςστο όνομα του…. πολιτισμού (!), άκρως μηνύσιμες από την θιγόμενη αν επιλέξει τη δικαστική οδό για το απίστευτο πλήγμα της προσωπικότητας και όχι απλά του καλλιτεχνικού της έργου… Και επιπλέον χωρίς να αντιλαμβάνεται ο αμετροεπής, προκλητικός υβριστής ότι ταυτόχρονα χαρακτηρίζει «πνευματικά ανάπηρους» και όσους εκ των θεατών αποδεχθήκαμε την παράσταση, μια ακραία προσβολή επίσης μηνύσιμη εκ μέρους μας, αν βέβαια θεωρούσαμε άξιες σοβαρής ενασχόλησης τις μνησίκακες απόψεις μιας ανούσιας μετριότητας που λόγω απανωτών απορρίψεων έμεινε εκτός κλίκας και ξερνά χολή, κλέβοντας παράλληλα μέσω κραξίματος λίγη προσωρινή δημοσιότητα…
Προσπερνάμε λοιπόν τους εμπαθείς υβριστές με τον χυδαίο λόγο και εστιάζουμε αρχικά στην έννοια της ιερότητας που αποδίδεται στο θέατρο της Επιδαύρου ως ένα σπουδαίο αρχαίο μνημείο παγκόσμιας εμβέλειας, όπως άπειρα άλλα που βρίθουν σε τούτον τον ιστορικό τόπο… το οποίο, πέραν της αρχαιολογικής αξίας του, σηματοδοτεί τη γέννηση της θεατρικής τέχνης με κορυφαία, αξεπέραστα στους αιώνες δείγματα γραφής, γεγονός που εμπνέει αυτονόητα σεβασμό όχι μόνο ως χώρος μνημείου αλλά κυρίως ως χώρος καταγωγής του θεάτρου διεθνώς, με το αρχαίο δράμα να κατέχει διαχρονικά τα αδιαμφισβήτητα πρωτεία στο παγκόσμιο ρεπερτόριο…
Όταν λοιπόν μιλάμε για «ιερότητα» εννοούμε μεταφορικά αυτόν τον αυτονόητο σεβασμό που εμπνέει η ξεχωριστή ιστορία της Επιδαύρουκαι ΔΕΝ τον συγχέουμε με τον κυριολεκτικό θρησκευτικό- εκκλησιαστικό όρο που συνδέει την ιερότητα με απαράβατους κανόνες, αυστηρά πρωτόκολλα, τυπικές τελετουργίες, άκαμπτα εθιμοτυπικά ή απαρέγκλιτους κώδικες συμπεριφοράς «σαν να μπαίνω σε εκκλησία», που σημαίνει ότι οφείλω να δείξω το σεβασμό μου με όλα τα παραπάνω και οτιδήποτε αποκλίνει χαρακτηρίζεται ανίερο και αποβάλλεται… Η μεταφορική έννοια της ιερότητας– παρμένη από την κυριολεκτική της θρησκείας, αλλά ως προς την ουσία και όχι τους τύπους- μπορεί να αποδοθεί σε πολλούς τομείς που προάγουν το «άνω θρώσκω» της ανθρώπινης ψυχής και μυαλού, όπως η παιδεία, η τέχνη, η επιστήμη και βέβαια πρωτίστως το θέατρο, είτε πρόκειται για Επίδαυρο είτε για οποιαδήποτε άλλο θεατρικό χώρο επίσης «ιερό» με την έννοια του σεβασμού, απλά η πρώτη λόγω ιστορίας και ειδικής σημειολογίας φυσικά ηγείται…
Το θέμα ωστόσο είναι πώς ερμηνεύονται από κάποιους οι έννοιες του σεβασμού και της ασέβειας στο εν λόγω αρχαίο θέατρο… Καθώς οι πλέον σκληροπυρηνικοί θεωρούν ένδειξη σεβασμού πχ. το κλασικό ανέβασμα τραγωδιών ή κωμωδιών, με τον παροιμιώδη στόμφο, τις αέρινες χλαμύδες, τους αρχαιοπρεπείς κίονες ή τη συμβατική σκηνοθεσία προηγούμενων δεκαετιών, προκειμένου να ικανοποιηθούν και οι αρχαιολάτρες τουρίστες με την φολκλόρ παράσταση ως τουριστικό προϊόν, ενώ οτιδήποτε ξεφεύγει της πεπατημένης θεωρείται ασέβεια και… στο πυρ το εξώτερο! Άλλοι, λιγότερο συντηρητικοί, αποδέχονται μετά βίας νεωτερισμούς μέχρις ενός σημείου, αρκεί φυσικά να μη πειραχθεί προς θεού το κείμενο, μόνο που δεν ξέρουμε ποιος και με ποια κριτήρια θα ορίσει αυτό το «κρίσιμο» σημείο – όριο που δεν θα προκαλέσει κραυγές «αίσχος ασεβείς!»…
Εννοείται ότι υπάρχει και η «προχω» μειοψηφία του δόγματος «όλα ίσωμα»με ασυνάρτητες προκλητικές μπούρδες, που φωνάζουν από μακριά «προσέξτε με τον ατάλαντο», αλλά ως ασήμαντη μειοψηφία δεν αξίζουν μνείας… Όσον αφορά όμως στην πλειοψηφία αυτών που υπερασπίζονται την κλασική συμβατική προσέγγιση του αρχαίου δράματος απορρίπτοντας ως ασέβεια ή αποδεχόμενοι μέχρις ενός (άγνωστου) σημείου οποιονδήποτε σύγχρονο νεωτερισμό, τα ερωτήματα είναι εύλογα :Πόσες πανομοιότυπες επί χιλιάδες χρόνια Αντιγόνες, Ηλέκτρες, Εκάβες, Οιδίποδες, Λυσιστράτες κλπ. θεωρείτε ότι αντέχει ένας θεατής;; Για ποιο λόγο να δει κατ’ επανάληψη ένα έργο που έμαθε απέξω κι ανακατωτά, αν δεν προσδοκά μια διαφορετική προσέγγιση, σκηνοθεσία, σκηνογραφία, ερμηνεία;; Πόσο ενδιαφέρον μπορεί να παρουσιάζει ένα «μουσειακό» μοντέλο παράστασης για το σημερινό κοινό των άπειρων ερεθισμάτων, αν δεν καταφέρει να αγγίξει με σύγχρονο τρόπο τους τωρινούς προβληματισμούς;;
Και επιπλέον… ποιος επιβάλλει αυθαίρετα τα όρια σεβασμού και ασέβειας, βαφτίζοντας ανάλογα κατά το δοκούν κάθε τι μη αρεστό από μερίδα κοινού;; Με ποια κριτήρια μια παράσταση που δεν άρεσε σε κάποιους καθίσταται «ανίερη» για τον χώρο;; Γιατί ταυτίζετε τη διαχρονικότητα των αρχαίων κειμένων με «μουσειακό» χαρακτήρα θεωρώντας την όποια παρέμβαση επικαιροποίησης ως ιεροσυλία;; Γιατί μπερδεύετε σκόπιμα το πνεύμα των έργων με τη φόρμα τους χαρακτηρίζοντας «προδοσία» την μεταφορά του αυθεντικού, πρωτότυπου πνεύματος στο σήμερα με σύγχρονη φόρμα;; Με ποια λογική στηλιτεύετε τη φιλοσοφία των ζυμώσεων- καινοτομιών στην θεατρική τέχνη σε έναν ολοζώντανο χώρο διαρκούς εξέλιξης, συνυφασμένο με τον πειραματισμό ή την αμφισβήτηση;; Πού κολλάνε οι χαρακτηρισμοί «ναός» ή «εκκλησία» για την Επίδαυρο με την εντελώς άκαμπτη, αυστηρή, στεγνή σημειολογία των λέξεων, στερώντας της κάθε ικμάδα ζωντανής δημιουργίας ασχέτως επιτυχίας ή αποδοχής;;
Το επιχείρημα «να γίνουν πειράματα αλλού, όχι στην ιερή Επίδαυρο» είναι εντελώς σαθρό, διότι α) αναγνωρίζετε ιερότητα- σεβασμό ΜΟΝΟ στην Επίδαυρο με τη στενή έννοια του χώρου και όχι στην θεατρική τέχνη εν γένει οπουδήποτε ασκείται, απαξιώνοντας όλους τους υπόλοιπους χώρους, κατάλληλους για φιλοξενία μέχρι και εκτρωμάτων κατά τη γνώμη σας,και β)είναι σαν να υπήρξατε θεατές το… προ Χριστού στις παραστάσεις της Επιδαύρου και έχετε ιδία αντίληψη περί των τότε πεπραγμένων, αν πχ. επιτρεπόταν τα ανάλογα «πειράματα» της εποχής, αν ο χώρος προσφερόταν για καινοτομίες, αν οι αρχαίοι συγγραφείς δέχθηκαν από το κοινό τους. αποδοκιμασίες, γιουχαίσματα ή… ντομάτες όπως υπονοούν μαρτυρίες, ειδικά για την αιχμηρή σάτιρα του Αριστοφάνη…
Οι πρόγονοι στα έργα τους απέδειξαν ότι ουδέποτε ταύτισαν τον σεβασμό με τους τύπους, τις φόρμες ή τους νεωτερισμούς, άλλωστε ολόκληρη η πορεία τους ήταν ένας αυθεντικός, πρωτοπόρος «νεωτερισμός» σε όλα τα επίπεδα!Κι όταν μιλούσαν για Ύβρη εννοούσαν επί της ΟΥΣΙΑΣ προσβολή των ηθικών αρχώνσύμφωνα με τα τότε πρότυπα, που βέβαια ο πυρήνας τους παραμένει αναλλοίωτος για την ανθρώπινη φύση, εξ ου και η καταπληκτική διαχρονικότητα των αρχαίων κειμένων… Το γεγονός ότι 25 αιώνες μετά, κάποια ανήσυχα ή αντισυμβατικά ή δημιουργικά ή αναρχικά ή αιρετικά πνεύματα– πείτε τα όπως θέλετε- επιχειρούν με αίσθημα ελευθερίας «μεταγραφή» του αρχαίου πνεύματος στα δεδομένα της σύγχρονης πολυσύνθετης και εντελώς διαφορετικής από την αρχαία κοινωνίας, γιατί είναι τόσο σφοδρά κατακριτέο ως μίασμα;; Γιατί το εγχείρημά τους καταδικάζεται εκ προοιμίου ως πρόθεση και ΔΕΝ κρίνεται καλλιτεχνικά ως αποτέλεσμα, αν ήταν επιτυχημένο ή αποτυχημένο;; Τί είδους φασιστική ανελευθερία είναι αυτή που ορίζει αυθαίρετα μέχρι ποιου σημείου επιτρέπεται η ελεύθερη έκφραση ενός δημιουργού, διαφορετικά λοιδωρείται μέχρις εσχάτων από τους άτεγκτους «θεματοφύλακες»;;
Και τί σημαίνει η καραμέλα με το δημόσιο χρήμα των φορολογούμενων; Ότι δηλαδή μόνο με δικά σου λεφτά δημιουργέ σού δίνουμε το δικαίωμα να βγάζεις απωθημένα στην τέχνη, να ασελγείς πάνω της, να ταίζεις σαχλαμάρα το κοινό (σύμφωνα πάντα με τα υπεράνω αλάνθαστα κριτήρια ημών των «ελεγκτών»), αρκεί να απευθύνεσαι στους λίγους που χωρά ένα μικρό, απόμερο θέατρο.. ΌΧΙ όμως προς Θεού στην «εκκλησία» της Επιδαύρου των χιλιάδων θεατών με λεφτά του κράτους, τα οποία εμείς οι φορολογούμενοι επιτρέπουμε βεβαίωςνα σπαταλιούνται ασύστολα σε απίθανες αηδίες ή να καταλήγουν σε τσέπες αρπακτικών λαμόγιων, αλλά ΔΕΝ δίνουμε επουδενί την άδεια να επενδυθούν σε καλλιτεχνικούς πειραματισμούς, όλα κι όλα!
Επομένως, οπουδήποτε αλλού εκτός Επιδαύρου και Κρατικών Σκηνών, μπορείτε άνετα Κιτσοπούλου & Σια να «αφοδεύετε» στην θεατρική τέχνη, κατά τη χυδαία έκφραση του Χατζάκη, καθότι το μεγάλο κοινό των λαμπερών σκηνών οφείλει να… προστατευτεί μέσω λογοκρισίας από τους «ψυχικά ανάπηρους», ενώ το μικρό των μπας κλας παρακμιακών ας φάει τη σαβούρα των «διαταραγμένων», κοινώς εχέσθημεν! Ωραιότατη λογική, άκρως πολιτιστική και συνάμα δημοκρατική!
Κι όλο τούτο γιατί το σύγχρονο τέρας της πολιτικής ορθότητας ολοένα γιγαντώνεται έτοιμο να μας πνίξει, διαμορφώνοντας ασφυκτικά, απαράβατα στερεότυπα που ως μέγγενη σφίγγουν το μυαλό μέχρι ευνουχισμού, καταργούν κάθε κριτική σκέψη, απομονώνουν κάθε διαφορετική άποψη, λειτουργούν ως οδοστρωτήρες ισοπέδωσης με προκάλυμμα «δημοκρατικότητας» ενώ πρόκειται για καθαρό φασισμό που φιλοδοξεί να επιβάλλει ΜΙΑ κυρίαρχη «ορθή» άποψη περί των «ιερών και οσίων», αμήν! Προκαλώντας βέβαια ως φυσικό νόμο αντίστοιχες ακραίες αντιδράσεις για εξισορρόπηση… Είναι λοιπόν λογικό όλοι εσείς να πνέετε μένεα εναντίον της Κιτσοπούλου, ξέροντας καλά κι ας παριστάνετε τους σοκαρισμένους, ότι ακριβώς για ΕΣΑΣ έγραψε σε ελεύθερη απόδοση τους σύγχρονους αιχμηρούς «Σφήκες»και προφανώς ταραχθήκατε κοιτώντας τα αλλοτριωμένα μούτρα σας στον καθρέφτη, οπότε δεν σας αδικώ… κι εγώ θα σκιαζόμουν!
.
Δείτε όλα τα τελευταία άρθρα της Πίτσας Στασινοπούλουυ με μια ματιά εδώ