‘Η Ελένη Κοκόζογλου μιλά για τους έφηβους και το θέατρο | Νέλη Βυζαντιάδου

Παράλληλα άρθρα από τη στήλη η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο  – Γράφει η Νέλη Βυζαντιάδου για την Κουλτουρόσουπα

Η εφηβεία είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος στη ζωή μας που σηματοδοτεί το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Σε αυτήν την ιδιαίτερη περίοδο ζωής αναθεωρούμε πολλά, αμφισβητούμε άλλα τόσα και ανακαλύπτουμε σε πρώτη φάση τον εαυτό μας και σε δεύτερη τους άλλους. Αναρωτιέμαι λοιπόν αν το να γνωρίσει ένας έφηβος τον εαυτό του καλύτερα για να μάθει πώς να είναι με τους άλλους θα μπορούσε να είναι ένα δυνατό κίνητρο για να μπει σε μια θεατρική ομάδα. Η κυρία Ελένη Κοκόζογλου, ιδιοκτήτρια και υπεύθυνη σπουδών του Θεατρικού Εργαστηρίου Casadel Teatro, σπεύδει να συμφωνήσει μαζί μου λέγοντας πως θα μπορούσε να είναι ένα από τα πρώτα και βασικά κίνητρα για οποιονδήποτε άνθρωπο, οποιασδήποτε ηλικίας, που τον ενδιαφέρει η ένταξή του σε μια θεατρική ομάδα. Ειδικά για έναν έφηβο η γνωριμία με κομμάτια του εαυτού του, η εσωτερική αναζήτηση και η έντονη, πολλές φορές, διαμάχη με το Εγώ και τα προσωπικά του χαρακτηριστικά αποτελούν μια σπουδαία και συνάμα λυτρωτική αφετηρία επικοινωνίας και σύνδεσης με τους άλλους. Το θέατρο, σύμφωνα με την ίδια, είναι μια διαδικασία βαθιάς προσωπικής αναζήτησης, σύνδεσης, αλληλεπίδρασης και ανάπτυξης της συναισθηματικής νοημοσύνης. Δεν μπορεί κανείς να σχετιστεί πραγματικά με τον άλλον αν δεν έχει βρει τη ‘φωνή’ του. Και όταν η φωνή του καταφέρνει να ενωθεί με τις φωνές των άλλων, τότε μπορεί να παραχθεί και μελωδία.

Κρατώ για λίγο αυτήν την τελευταία της δήλωση. Όταν η φωνή μιας μονάδας ενώνεται με τις φωνές άλλων μονάδων, δημιουργείται μια όμορφη μελωδία. Κι αυτό το έζησα με τους έφηβους μαθητές και τις έφηβες μαθήτριες της Ελένης σε μια ξεχωριστή συνεργασία που είχα μαζί τους στο πλαίσιο ενός ιδιαίτερου εγχειρήματος που φιλοξενήθηκε πριν από λίγους μήνες στο Βασιλικό Θέατρο με στόχο την οικονομική και συναισθηματική υποστήριξη του έργου της Λάμψης. Ενώσαμε όλοι και όλες τις φωνές μας επί σκηνής για να στείλουμε στο κοινό ένα και μόνο μήνυμα: η επόμενη μέρα έχει να μας διδάξει και να μας χαρίσει πολλά! Ανακαλώ στη μνήμη μου την ημέρα που είχα συναντηθεί μαζί της για να της προτείνω να συνεργαστούμε. Η ίδια ανταποκρίθηκε θετικά και με μεγάλο ενθουσιασμό χωρίς να το σκεφτεί. Με είχε εντυπωσιάσει η ταχύτητα με την οποία αρχίσαμε να ανταλλάσσουμε ιδέες και ήμουν παραπάνω από βέβαιη ότι θα δημιουργούσαμε από κοινού κάτι μοναδικό. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν πώς θα κατάφερναν να ενταχθούν σε όλο αυτό έφηβοι και έφηβες που είχαν λίγο χρόνο για πρόβες. Κι όμως τα κατάφεραν με τον καλύτερο τρόπο αποδεικνύοντας μου τελικά πως είναι μύθος να πιστεύουμε ότι αυτή η ηλικία είναι δύσκολη στο να την προσεγγίσει κανείς. Τουναντίον έδωσαν την ψυχή τους καθώς, όπως λέει η κυρία Κοκόζογλου, οι έφηβοι δεν είναι δύσκολοι, ιδιότροποι ή επαναστάτες χωρίς αιτία. Αντιθέτως είναι γνήσιοι, παθιασμένοι και αυθεντικοί. Φαίνεται να είναι πολλές οι προκλήσεις αλλά και τα δώρα για αυτόν που δουλεύει μαζί τους. Για παράδειγμα, τονίζει, πρόκληση είναι να μπορεί κανείς να διαχειριστεί την προσωπική τους αλήθεια και την ειλικρίνειά τους. Να δώσει θετικό πρόσημο στις ανησυχίες τους. Να κερδίσει το ενδιαφέρον και την εμπιστοσύνη τους. Και το δώρο; Να εμπνέει και να εμπνέεται, να συνδημιουργεί, να συμπράττει το ‘παλιό’ με το ‘νέο’, να είναι ο ενήλικας το σταθερό σημείο σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς για τους έφηβους. 

Μήνες μετά από εκείνη την σύμπραξη επί σκηνής, σκέφτομαι πως όλοι όσοι και όλες όσες συμμετείχαν είχαν την ευκαιρία να εκτεθούν σε ένα μεγάλο κοινό, σε μια επιβλητική σκηνή και να εκφραστούν χωρίς να νιώθουν άβολα με το σώμα τους, την εικόνα τους προς τα έξω αλλά και όλα τα υπόλοιπα που απάρτιζαν την εξωτερική τους εικόνα. Τελικά βοηθά η επαφή με το θέατρο στη συμφιλίωση του έφηβου με τον εαυτό του και στην αποδοχή; ‘Καταλυτικά! Το βλέπουμε να συμβαίνει κατ’ επανάληψη. Χαμηλή αυτοπεποίθηση, βλέμμα κατεβασμένο, σώμα ‘κουμπωμένο’, φόβος ως προς την έκθεση, αμφιβολίες, ερωτηματικά. Παιδιά που αποφεύγουν τον καθρέφτη, που δυσκολεύονται στο άγγιγμα, που τους δυσκολεύει η ίδια η εικόνα τους, σιγά-σιγά στέκονται με σταθερότητα στο κέντρο του κύκλου και λένε ‘είμαι εδώ’. Το θέατρο δεν ‘διορθώνει’ τίποτα. Αντίθετα ενισχύει, αποκαλύπτει, αποδέχεται. Και όταν ένας έφηβος καταλάβει πως μπορεί να σταθεί όπως είναι – με τη φωνή, το σώμα και τη φύση του – τότε αρχίζει και χτίζεται η συμφιλίωση με τον εαυτό’, απαντά η κυρία Κοκόζογλου για να συνεχίσει λέγοντας πως τα παιχνίδια ρόλων και χαρακτήρων ξεκλειδώνουν και ανοίγουν διάπλατα ένα παράθυρο στη διαφορετικότητα, την ενσυναίσθηση και την αποδοχή. Το θέατρο δίνει τη δυνατότητα να ‘δει αλλιώς’ κανείς, να μεταμορφωθεί, να μπει στα ‘παπούτσια’ του άλλου, να συγκρίνει, να συναισθανθεί, να καταρρίψει προκαταλήψεις, όχι με διδακτισμό αλλά με βίωμα, να αλλάξει οπτική από το σύνηθες και το δεδομένο.

Επιμένω να πιστεύω ότι το θέατρο σε αυτήν την ηλικία είναι ένα όχημα που οδηγεί σε βαθύτερη αυτογνωσία. Θέλω πολύ να μάθω τα θέματα που αναδύονται συνήθως σε μια ομάδα εφήβων σε ένα τέτοιο πλαίσιο. Το θέατρο, σύμφωνα με τη συνεντευξιαζόμενη, είναι ένα ενδιαφέρον και αποτελεσματικό εργαλείο αυτογνωσίας στην εφηβεία. Δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα από έναν αυτοσχεδιασμό, μια σωματική άσκηση ή την ανάλυση ενός θεατρικού χαρακτήρα, αναδύονται θέματα δύσκολα, θέματα κρυμμένα κάτω από το χαλάκι. Από τη μοναξιά και το bullying μέχρι τη σεξουαλική ταυτότητα, την κατάθλιψη, το θυμό, τις απώλειες. Και επειδή ο χώρος είναι ασφαλής, μπορούν να δουλευτούν όχι ως προβλήματα αλλά ως κομμάτια της ανθρώπινης εμπειρίας.

Πλησιάζοντας στο τέλος αυτής της συζήτησης, που είχε στόχο να υπογραμμίσει τα οφέλη της επαφής των εφήβων με το θέατρο, ζητώ από την κυρία Κοκόζογλου να διαλέξει ανάμεσα σε ένα μάθημα με παιδιά και ένα με έφηβους. Με το χέρι στην καρδιά δυσκολεύεται να διαλέξει. Η αλήθεια είναι, όπως μας την περιγράφει, ότι τα παιδιά είναι η αρχή και οι έφηβοι η εξέλιξη. Σίγουρα, για την ίδια, ένα μάθημα με έφηβους αποτελεί ενδιαφέρουσα πρόκληση γιατί είναι μια ηλικία γεμάτη ένταση, φλόγα, ανατροπές. Καμία πρόβα δεν είναι ίδια με την προηγούμενη. Οι έφηβοι είναι σαν να απαιτούν κάθε φορά: ‘Μη μας λες τι να κάνουμε, δείξε μας ένα λόγο να το κάνουμε’. Κι όταν βρίσκει κανείς αυτόν το λόγο, όλα αποκτούν αξία διαφορετική.

Έχει γίνει πλέον αγαπημένη μου συνήθεια να προσκαλώ τον συνεντευξιαζόμενο κάθε φορά να μοιραστεί μαζί μας μια εμπειρία που έχει κρατήσει και το ίδιο κάνω μαζί της. ‘Οι εμπειρίες πολλές, τα συναισθήματα έντονα’, θα πει για να συνεχίσει ‘Δεν θα αναφερθώ σε κάποια συγκεκριμένη παρά μόνο στο μεγαλείο της συμπερίληψης, που επιδιώκω σε όλες μου τις δουλειές. Η σύμπραξη παιδιών και εφήβων τυπικής και μη τυπικής ανάπτυξης με εργαλείο το θέατρο δεν αποτελεί απλά τρόπο μαθήματος και διδασκαλίας αλλά στάση ζωής. Πόσο συγκινητικό τα νέα παιδιά να βοηθούν το ένα το άλλο, να σέβονται το ένα το άλλο, να κατανοούν το ένα το άλλο, να λειτουργούν στο κέντρο της ενσυναίσθησης και της συλλογικότητας και εν τέλει να συνδημιουργούν με πυρήνα τον Άνθρωπο’!

Η έννοια της συνδημιουργίας με συγκινεί και με προσελκύει σε κάθε πεδίο της ζωής. Δεν υπάρχει κάτι ωραιότερο από το να συνεργάζονται άνθρωποι μεταξύ τους και να δημιουργούν μαζί. Κι αυτό που μοιραζόμαστε εμείς μέσα από αυτήν τη στήλη είναι μια μορφή συνδημιουργίας καθώς εσείς διαβάζετε αυτά που γράφω δίνοντας τους αξία. Ας παραμένουμε λοιπόν δημιουργικοί και συνεργατικοί σε όποια ηλικία κι αν βρισκόμαστε!

Ραντεβού την επόμενη Παρασκευή με ένα καινούργιο άρθρο… η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο και τους αρέσει πολύ!