Το ελληνικό θέατρο θρηνεί την απώλεια του Βασίλη Παπαβασιλείου, ενός από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες, ηθοποιούς, συγγραφείς, μεταφραστές και δασκάλους της σύγχρονης ελληνικής σκηνής.
Ο Β. Παπαβασιλείου απεβίωσε σε ηλικία 76 ετών, μετά από νοσηλεία λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια καλλιτεχνική κληρονομιά.
Γεννημένος το 1949 στη Θεσσαλονίκη και μεγαλωμένος στις Σέρρες, ήταν αδελφός του δημοσιογράφου Δάνη Παπαβασιλείου.
Ξεκίνησε τις σπουδές του στην Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αλλά τις εγκατέλειψε για να ακολουθήσει το πάθος του για το θέατρο, επηρεασμένος από τον Κάρολο Κουν.
Στην πορεία της καριέρας του, σκηνοθέτησε 30 παραστάσεις σε διάστημα 30 ετών. Ανάμεσά τους, έργα κλασικών και σύγχρονων συγγραφέων όπως Σοφοκλή, Γκολντόνι, Μαριβώ, Χόρβατ, Μποντ, Σαίξπηρ, Πιραντέλλο, Μολιέρου, Αναγνωστάκη, Στάϊκου και Μανιώτη. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη μετάφραση θεατρικών και πεζών κειμένων, εργαζόμενος πάνω σε έργα συγγραφέων όπως Γκολντόνι, Μποντ, Μολιέρος, Μπαρτ, Σαντ, κλπ.
Ο Βασίλης Παπαβασιλείου ασχολήθηκε και με τη μετάφραση θεατρικών και πεζών κειμένων, εργαζόμενος πάνω σε έργα συγγραφέων όπως «Τους Ζυγούς Λύσατε» (2019), τον κορυφαίο δραματικό μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου, «Ελένη», «Relax…Mynotis» (2017), «Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή, θα πεις κι ένα τραγούδι«, «Ιφιγένεια εν Ταύροις» του Γκαίτε, «Ο Τυχοδιώκτης… βασισμένος στον Χουρμούζη», «Του Κουτρούλη ο Γάμος» (2012), «Ο Κύκλωπας» (2013), καθώς επίσης και δύο οπερέτες του Θεόφραστου Σακελλαρίδη.
Η συνεισφορά του στο χώρο του θεάτρου τιμήθηκε από τους Δήμους Αθηναίων και Χαλανδρίου, την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, καθώς και το Φεστιβάλ Θεάτρου Συρακουσών στη Σικελία. Επιπρόσθετα, παρείχε εκπαίδευση, όχι συστηματικά, σε δραματικές σχολές και στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Κυρ. Μητσοτάκης: Ο Βασίλης Παπαβασιλείου υπήρξε ένας ολοκληρωμένος διανοούμενος, ενεργός πολίτης
«Το θέατρο, η τέχνη και η σκέψη στην Ελλάδα έχασαν, σήμερα, έναν σπάνιο σκαπανέα τους. Γιατί ο Βασίλης Παπαβασιλείου που έφυγε από κοντά μας δεν υπήρξε μόνο ένας κορυφαίος σκηνοθέτης, άξιος ηθοποιός, μελετητής της καλλιτεχνικής έκφρασης και δάσκαλος της υποκριτικής. Όσο κυρίως ένας ολοκληρωμένος διανοούμενος. Ενεργός πολίτης. Και, ταυτόχρονα, ένας σεμνός, καθημερινός άνθρωπος», έγραψε σε ανάρτησή του στο Facebook ο Κυριάκος Μητσοτάκης για την απώλεια του σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου.
«Είμαι σίγουρος ότι το έργο του, τα κείμενα και οι ομιλίες του θα μείνουν για πάντα, θυμίζοντας τη χαρακτηριστική φωνή του. Το βαθύ σε νοήματα χιούμορ του. Και, πάνω από όλα, την αινιγματική του ματιά. Κάτι που είχα και εγώ την τύχη να μοιράζομαι στις συναντήσεις που είχαμε. Είμαι σίγουρος ότι η πολύτιμη παρακαταθήκη του θα σταθεί οδηγός για τη νέα γενιά των καλλιτεχνών μας.»
Δήλωση της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη
Πληροφορούμενη την απώλεια του Βασίλη Παπαβασιλείου, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
Ο Πολιτισμός μας θρηνεί την απώλεια του Βασίλη Παπαβασιλείου, ενός μετεωρικού διανοητή, που καταλείπει πλατύ και βαθύ αποτύπωμα. Μαθητής του Κουν, ο Βασίλης Παπαβασιλείου σφράγισε, ως σκηνοθέτης, ηθοποιός και θεατρικός δάσκαλος, τα θεατρικά μας δρώμενα, τον τελευταίο μισό αιώνα. Με τη βαθύτατη καλλιέργειά του, τη σπάνια λόγια σκευή του, θεμελιωμένη στην πληρέστατη εποπτεία όλων των πεδίων της τέχνης, τη διαρκή επαφή του με κλασικά αλλά και ανακαινιστικά ρεύματα, και, κυρίως, με την ανυποχώρητη αφοσίωση στην ουσία, στις αρχές και στην αποστολή της Τέχνης, ο Βασίλης Παπαβασιλείου διαμόρφωσε μια απόλυτα διακριτή προσωπική θεατρική προσέγγιση.
Τη μετουσίωσε σε εμβληματικές παραστάσεις που άφησαν εποχή, μεταβάλλοντας σημαντικά τις θεατρικές προσλήψεις του κοινού, ταυτόχρονα δημιουργώντας νέες ορίζουσες για το θέατρο. Άνθρωπος που συνδύαζε, όσο λίγοι, τη σκηνική πράξη και τον λόγο, ο Βασίλης Παπαβασιλείου υπήρξε προσφιλής δάσκαλος και καθοδηγητής για όλους όσους είχαν το προνόμιο να δουλέψουν μαζί του. Ήταν ένας απολαυστικός συνομιλητής, με ιοβόλο χιούμορ και με μία μοναδική διεισδυτική, καυστικότατη άποψη για την πραγματικότητα.
Στην περίπτωση του Βασίλη Παπαβασιλείου, αυτό που συχνά λέγεται περί αναντικατάστατης απώλειας, αποτελεί κατ’ εξοχήν σχήμα λιτότητας. Γιατί η προσφορά του στον Πολιτισμό υπερβαίνει κατά πολύ το έργο του και το παράδειγμά του, ως αυθεντικού πνευματικού ανθρώπου, διαρκώς ανήσυχου και ασίγαστου, θα συνεχίσει να αποτελεί πρότυπο. Για μένα προσωπικά αποτελεί απώλεια ενός πολύτιμου και ειλικρινούς φίλου μου.
Στους οικείους του, στους πολλούς φίλους του, τους συνεργάτες και μαθητές του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήριά μου.
Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης και στη συνέχεια διακρίθηκε ως σκηνοθέτης, έχοντας στο ενεργητικό του πάνω από 35 θεατρικές παραστάσεις, με έργα κλασικών όπως ο Σοφοκλής, ο Σαίξπηρ, ο Μολιέρος, ο Πιραντέλο, αλλά και σύγχρονων Ελλήνων δημιουργών όπως ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μανώλης Αναγνωστάκης.
Υπηρέτησε ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1994-1998) και του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, ενώ δίδαξε σε δραματικές σχολές και στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετέφρασε έργα από συγγραφείς όπως ο Γκολντόνι, ο Μολιέρος και ο Μπαρτ, εμπλουτίζοντας το ελληνικό θεατρικό ρεπερτόριο.
Ο Β. Παπαβασιλείου τιμήθηκε με πολλαπλά βραβεία, μεταξύ των οποίων από τον Δήμο Αθηνών, τον Δήμο Χαλανδρίου, την Ένωση Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής, καθώς και το Φεστιβάλ Θεάτρου των Συρακουσών στην Ιταλία. Το 2016, του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών από τη Γαλλική Δημοκρατία, αναγνωρίζοντας τη διεθνή του συμβολή.
