Αθάνατες κωμικές ερμηνείες ή μαθήματα αυτοσχεδιασμού. Από την Ηλιάνα Κωνσταντινίδου.
“Αχ Στέλιο ήρθες;” “Πορτοκαλάδα θέτε, λεμονάδα θέτε, τι θέτε;” “χούφτωστην, χούφτωστην” “ποιος είναι αυτός ο ΙΚΑς;” “πάω στο γιατρό εγώ” “είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα” “γυρίσατεεε;” “Σούζυ τρως. Και ψεύδεσαι και τρως” “κυρία! Ο κύριος!” “μπουρλότοο!” “Βαγγέληηη πόρτα” “Ζάβαλος!” “Όλα είναι ατμός” κ.α. κ.α κ.α.
Ποιος από μας – τουλάχιστον ηλικίας από 25 – 30 ετών και άνω, δε γνωρίζει απ’ έξω κι ανακατωτά τις περισσότερες – αν όχι όλες, από τις παραπάνω ατάκες;; κι όχι μόνο τις γνωρίζει αλλά συχνά πυκνά πολλές απ’ αυτές τις εντάσσει αυτούσιες ή παραφρασμένες στην καθημερινότητά του. Και όταν λέει ή ακούει μια απ’ αυτές αυτόματα φέρνει στο νου του το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας στην οποία ακούγεται η συγκεκριμένη ατάκα. Και όχι μόνο αυτό. Ο συνειρμός προχωράει και θυμάται κι άλλες ταινίες και ρόλους του ηθοποιού ή των ηθοποιών που εμπλέκονται.
Μιλάμε πια για κλασικές ελληνικές κωμωδίες. Για ταινίες που έγιναν 50 – 60 και παραπάνω χρόνια πριν. Που μεγάλωσαν μαζί τους γενιές και γενιές. Που ακόμα και σήμερα – την εποχή της συνεχούς τεχνολογικής εξέλιξης, βλέπονται με ευχαρίστηση και προκαλούν αβίαστα λυτρωτικό γέλιο! Αθάνατες παλιές ελληνικές ασπρόμαυρες κωμωδίες που έγραψαν ιστορία.
΄΄
Μάλλον, ορθότερα θα ήταν να πούμε αθάνατοι παλιοί έλληνες και ελληνίδες κωμικοί ηθοποιοί που έγραψαν ιστορία!
Και εξηγούμαι: οι προικισμένοι εκείνοι καλλιτέχνες συχνά καλούνταν να στηρίξουν ένα “ανύπαρκτο” ή απλοϊκό σενάριο , μια στατική, επίπεδη σκηνοθεσία δημιουργώντας εκ του μηδενός.
΄΄
Το θέμα των ταινιών αυτών ήταν λίγο πολύ στο ίδιο μοτίβο: η/ο σύζυγος που απατούσε, μια μεσοαστική οικογένεια με εσωτερικές διαμάχες, η γεροντοκόρη που δεν έβρισκε γαμπρό, ο φτωχός ή φτωχιά που ερωτευόταν και διεκδικούσε πλούσιο, το καμάκι, η κομπίνα κλπ κλπ . Τίποτα το ευφάνταστο, τίποτα το απαιτητικό, τίποτα το εμπνευσμένο – με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις .
Ταινίες που αποτυπώνουν βέβαια ανάγλυφα το αστικό κυρίως περιβάλλον και την αισθητική της εποχής τους ( και είναι κι αυτός ένας ακόμα λόγος που εγώ τις βλέπω με ενδιαφέρον ), αλλά που δεν έθιγαν τα “κακώς κείμενα” της ελληνικής κοινωνίας, που δεν έθεταν κανένα προβληματισμό, που δεν παρουσίαζαν τον πόνο, τις ανησυχίες και τους αγώνες του κόσμου της δουλειάς αλλά στόχευαν απλώς στην ακίνδυνη εκτόνωση του κοινού και στο γέλιο. ( Ιδιαίτερα την περίοδο της δικτατορίας όπου είχαμε τη έγχρωμη βασιλεία του κιτς και του φτηνού χιούμορ σε ταινίες που οι περισσότερες απλά… δε βλέπονται ).
Ένα υποτυπώδες σενάριο λοιπόν και μια διεκπεραιωτική σκηνοθεσία που βασίζονταν απλά και μόνο στους ηθοποιούς. Ένα βιβλίο με λευκές σελίδες για να γράψουν – να “ζωγραφίσουν” καλύτερα, οι ηθοποιοί.
Αυτοί λοιπόν έπαιρναν την υπόθεση πάνω τους, σήκωναν όλο το φορτίο στις έμπειρες πλάτες τους και το απόθεταν με τέχνη κομματάκι κομματάκι πάνω στη λευκή επιφάνεια φτιάχνοντας ένα καταπληκτικό ψηφιδωτό!
Άλλοι σπουδαγμένοι στην τέχνη της υποκριτικής κι άλλοι όχι. Διέθεταν όμως αυτό το “πηγαίο ταλέντο” που κάπως κάποτε ανακάλυψαν και μπήκαν στο χώρο. Όλοι αυτοί οι μεγάλοι όμως – σπουδαγμένοι και μη, είχαν φαντασία, ευρηματικότητα, χιούμορ, κέφι, υπευθυνότητα, σοβαρότητα, παρατηρητικότητα. Και δούλευαν για να τα εξελίξουν και να τα διευρύνουν. Έφτιαχναν ρόλο που πάνω του χτιζόταν μια ολόκληρη ταινία!
Η παλιά ελληνική κωμωδία ταυτίστηκε σχεδόν με τον αυτοσχεδιασμό. Η πεμπτουσία του αυτοσχεδιασμού! Σε φωνή και σώμα! Έλεγαν ρε παιδί μου τις ατάκες με τέτοιο μοναδικό τρόπο ο καθένας τους που νομίζω ότι ποτέ κανείς δε μπόρεσε να τις πει καλύτερα! Είχαν τέτοια κίνηση, τέτοιο βλέμμα , τέτοιους μορφασμούς, χειρονομίες, μάσκα και φωνή που καθήλωνε και καθηλώνει και μας αφήνει ακόμα με το στόμα ανοιχτό…! Έπαιζαν με την ψυχή τους! Το εκπληκτικό εκείνο “πας, τις, είς άνδρας” του Χατζηχρήστου για παράδειγμα, δε μπορεί παρά να είναι ένας απίθανος προσωπικός αυτοσχεδιασμός!
Ξέρω πια απ’ έξω τις ατάκες και τις χειρονομίες τους, ξέρω από πριν την εξέλιξη . Κι όμως περιμένω με λαχτάρα να τα ξαναδώ και πάλι και πάλι!
Τους παρατηρώ και παίρνω μαθήματα. Με διδάσκουν! Και με ψυχαγωγούν παράλληλα! Μου προσφέρουν αυτό το αβίαστο λυτρωτικό γέλιο που έχω συχνά ανάγκη και πιστεύω πολλοί από μας. Και το θαυμασμό κάθε φορά.
Θα πείτε πολλοί – κι εγώ μαζί σας, για τη μανιέρα που υιοθέτησαν… Ναι.
Για τη μαζική παραγωγή ίδιων ή παρόμοιων ρόλων και ταινιών… Ναι.
Ότι ήταν προβλέψιμοι πια… Ναι.
Ότι πολλές φορές το αποτέλεσμα ήταν φτηνό και κακόγουστο… Ναι.
Κι άλλα …
Όμως ξέρετε κάτι; Τους τα συγχωρώ. Μόνο σ’ αυτούς.
Φωτογραφικό υλικό
