Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου – Σάββατο 26 Μαρτίου 2021
… και ενώ συμπληρώθηκε ένας χρόνος πανδημίας με τα κρούσματα να αυξάνονται αντί να μειώνονται, η θεατρική κοινότητα είδε να τινάζεται κυριολεκτικά στον αέρα όλη η θεατρική χειμερινή περίοδος καθώς ελάχιστες παραστάσεις «πρόκοψαν» να ζήσουν έστω και για λίγες μέρες δια ζώσης το χειροκρότημα του κοινού.
Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, ένα ανελέητο σφυροκόπημα εκδηλώθηκε με το «κίνημα» metoo καρφώνοντας το μαχαίρι βαθιά στην καρδιά του θεάτρου, αλλά και ενός κοινού που αποχαυνωμένο έβλεπε, άκουγε και …απορούσε με το στόμα ανοιχτό…
Εβρισκόμενοι πλέον στο τρίτο κύμα πανδημίας, οι συνθήκες παραμένουν τραγικές και αβέβαιο παραμένει το μέλλον στο χώρο του θεάτρου ενώ σήμερα Σάββατο 27 Μαρτίου …γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2021
Η Κουλτουρόσουπα ζήτησε από πέντε επιτυχημένους θεατρικούς συγγραφείς (και όχι μόνο) της Θεσσαλονίκης να στείλουν το δικό τους μήνυμα για τη μέρα αυτή.
Βασίλης Τσικάρας
Καράβι που το χτυπούν λυσσασμένα κύματα, μοιάζει να είναι το Θέατρο εν έτει 2021. Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια χρόνια προβλήματα, τα σκάνδαλα φανέρωσαν δυσλειτουργίες και συμπεριφορές, ενώ αποκαλύφθηκαν πρόσωπα και προσωπεία. Οι μάσκες μπορεί να έπεσαν, ωστόσο πιστεύω ακράδαντα πως τα θέατρα θα ξαναγεμίσουν γρήγορα. Κι αυτά επιζητούν τη δική τους κάθαρση. Το κοινό δε, θα επιζητήσει ξανά τη δική του λύτρωση ταυτιζόμενο με ήρωες και χαρακτήρες. Προβλέψεις δεν θα κάνω. Ούτε ευχές. Μία από τις αρχαιότερες Τέχνες, το Θέατρο, έχει επιβιώσει από δυσκολότερες καταστάσεις και περιόδους. Αυτή η λαϊκή Τέχνη βγήκε μέσα από τον ίδιο τον άνθρωπο για να υπηρετήσει τον άνθρωπο. Το Θέατρο θα βρει τον δρόμο του. Σε συντομο χρονικό διάστημα. Απλά, αυτήν τη φορά, θα πρέπει επιτέλους να στηριχτεί η ιδιωτική πρωτοβουλία. Η στήριξη αυτή θα οδηγήσει και σε μεγαλύτερη απορρόφηση καλλιτεχνών.
Για να υπάρξει σχεδιασμός, να γραφτούν νέα έργα, να γίνουν νέες παραγωγές απαιτείται ένα πιο ξεκάθαρο περιβάλλον. Αυτό δεν δημιουργείται μόνο με τα χρήματα. Δημιουργείται πρώτα απ’ όλα από τους κατάλληλους ανθρώπους.
Το καράβι που σήμερα παλεύει με τα κύματα, κάποια στιγμή θα βρει απάνεμο λιμάνι, ένα ήρεμο αγκυροβόλιο. Αυτό το καράβι που σήμερα κινδυνεύει να βουλιάξει, έχει στ’ αμπάρια του και τις λύσεις.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου θέλω να επισημάνω πως δεν αργήσει η μέρα που ο χώρος θα ιαθεί και θα ξαναγεννηθεί. Το Θέατρο θα γυρίσει ξανά στον άνθρωπο. Πιο υγιές. Θέλω να υπενθυμίσω πως έχουμε την ευθύνη να συνεχίσουμε την παράδοση να ψυχαγωγούμε, να εκπαιδεύουμε, να επιμορφώνουμε και να διαφωτίζουμε το κοινό μας, χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσαμε να υπάρξουμε. Έχουμε όμως και την ευθύνη να προστατέψουμε τους ανθρώπους που υπηρετούν το Θέατρο, γιατί χωρίς αυτούς δεν θα μπορεί να υπάρξει γέλιο, δεν θα μπορεί να υπάρξει δάκρυ.
Δέσποινα Καλαιτζίδου
Όλος ο Κόσμος είναι ένα Ψυχιατρείο.
Το 1989 στην Αγγλία, ο Σαιξπηρικός ηθοποιός Mark Rylance συνεργάστηκε με τον Murray Cox, ψυχοθεραπευτή στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Υψίστης Ασφαλείας του Broadmoor. Αποφάσισαν να φέρουν στο Broadmoor τη Royal Shakespeare Company και να παίξουν τον Άμλετ, την τότε θεατρική παραγωγή τους. Υπήρχαν πολλά ερωτηματικά και φοβίες, σχετικά με το αν θα κουραστούν οι τρόφιμοι, θα τρομάξουν, ή θα βγουν εκτός ελέγχου. Πολλοί από αυτούς είχαν διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα, φόνους, βιασμούς κ.λ.π. Κατά τη διάρκεια της παράστασης ελάχιστοι ήταν εκείνοι που δεν παρακολουθούσαν με προσήλωση τους ηθοποιούς. Οι ίδιοι οι ηθοποιοί αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη παράσταση ήταν ότι πιο έντονο είχαν βιώσει ποτέ επί σκηνής. Όσο για τους τρόφιμους, αρκετοί από αυτούς έγραψαν γράμματα στο θίασο, αλλά και τους μίλησαν κατ’ ιδίαν, θέλοντας να εκφράσουν το πώς τους έκανε να νιώσουν. Ένας από αυτούς έγραψε:
«Έχουν περάσει πέντε μέρες και ακόμα σκέφτομαι τον Άμλετ. Για μένα ήταν ένα ταξίδι αυτό-αναγνώρισης μέσα από την τρέλα, και ήταν υγιές για μένα το βίωμα του να δω τον εαυτό μου στο πρόσωπο των υπέροχων αυτών ηθοποιών. Πράγματι, κάποια κομμάτια ήταν τραυματικά, αλλά με έναν περίεργο τρόπο ήταν μια θετική επίκληση των δικών μου άγριων αναμνήσεων. Μπορούσα να τις δω μέσω της λογικής, από απόσταση, σαν σε ένα έργο».
Ένας άλλος τρόφιμος γράφει στον Mark Rylance, αναφερόμενος στη σκηνή που ο Άμλετ κρατάει στα χέρια του το κρανίο του Yorick και αναρωτιέται «Να ζει κανείς ή να μη ζει;»:
«Όταν σήκωσες το κρανίο, πραγματικά κάτι μ’ έπιασε. Ήταν σαν γροθιά στο στομάχι. Σκότωσα έναν άνθρωπο και έχω δουλέψει πολύ πάνω στα συναισθήματα των συγγενών, κι έχω παίξει το ρόλο τους. Αλλά ποτέ δε μου πέρασε στο μυαλό μέχρι τώρα, πως ακόμα υπάρχει κάπου το πτώμα του ανθρώπου που σκότωσα. Δεν είχα ποτέ ξανά σκεφτεί το πτώμα του».
Όλα αυτά αναφέρονται στο βιβλίο του Cox “Shakespeare comes to Broadmoor” και καθώς γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, ήθελα να δείξω όχι με θεωρίες και αναλύσεις, αλλά με ένα απτό, σχεδόν τρομαχτικό παράδειγμα τη δύναμη του καλού, δυνατού θεάτρου. Θα μου πείτε, υπάρχει καλό και κακό θέατρο; Δεν με ενδιαφέρει. Υπάρχει όμως το δυνατό. Αυτό που για καιρό μετά θα σε κάνει να σκεφτείς, θα σε ταρακουνήσει, θα δεις τον εαυτό σου, κάποιον που μισείς, κάποιον που θα ήθελες να ήσουν. Θα σε κάνει να ανοίξεις έναν διάλογο με τον εαυτό σου, να έρθεις αντιμέτωπος με όσα άφησες πίσω και ίσως σε στοιχειώνουν, ή με εκείνα που ποτέ δεν είχες την τόλμη να κάνεις. Ίσως όλος ο κόσμος να μην είναι ένα Ψυχιατρείο, αλλά το Θέατρο μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά και στον έξω, «υγιή» κόσμο μας.
Μαρία Λαφτσίδου
Προσπάθησα πολύ να γράψω κάτι αισιόδοξο για τη σημερινή μέρα, συγχωρέστε με που δεν τα κατάφερα.
Κάποτε μου έδιναν έμπνευση τα κείμενα που διάβαζα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου.
Σήμερα όμως, αισθάνομαι πως ζούμε όλοι μας σε μία τεράστια, κουραστική, βάρβαρη πρόβα.
Μία πρόβα που δεν μοιάζει με εκείνες που νοσταλγούμε, αλλά με εκείνες που μας έκαναν να γυρίζουμε σπίτι μας κενοί. Ανικανοποίητοι. Άδειοι.
Δεν μας επιτρέπεται να αυτοσχεδιάσουμε, να προτείνουμε, να εκφραστούμε. Είμαστε απλοί εκτελεστές κανόνων που δεν κατανοούμε κι όταν ρωτάμε «γιατί» δεν παίρνουμε απάντηση. Δεν γνωρίζουμε το έργο, το τέλος του, την μέρα της πρεμιέρας, τον ίδιο μας τον ρόλο. Γίναμε ο φόβος κάθε ηθοποιού:
Ένα εκτελεστικό όργανο, μία μηχανή αναπαραγωγής οδηγιών.
Σήμερα, η απουσία του θεάτρου δρα ως βαρύ ηρεμιστικό στον all inclusive φασισμό που ζούμε. Η απουσία μας, βοηθάει στη διατήρηση της αδράνειας, της υποταγής, της «συμμόρφωσης».
Ο ρόλος του καλλιτέχνη άλλωστε δεν ήταν ποτέ να ακολουθεί, αλλά να σπάει τους κανόνες κι ύστερα να δημιουργεί νέους για να τους σπάσουν οι επόμενοι.
Κλεισμένοι λοιπόν στα σπίτια μας, «αόρατοι» για το κράτος μιας και η κυβέρνηση για μεγάλο διάστημα δεν μας αναγνώριζε ως εργαζόμενους, έπρεπε ξαφνικά να αποδείξουμε πως υπάρχουμε κι εμείς. Όχι βέβαια πως και παλιότερα ήμασταν ορατοί, τουλάχιστον όμως είχαμε την ευκαιρία να παλέψουμε μόνοι μας.
Το μόνο φως σε όλο αυτό το διάστημα σκότους, το είδαμε από τους ανθρώπους που είχαν το θάρρος να βγουν μπροστά και να μοιραστούν τα δικά τους βιώματα, όσο πληγωτικά κι αν ήταν για τους ίδιους. Σε όλες αυτές και όλους αυτούς, οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ. Όχι μόνο γιατί προσπάθησαν να καθαρίσουν το «σπίτι μας» από κάθε μορφή βίας, εξαπάτησης και εργασιακής εκμετάλλευσης αλλά και γιατί μας απέδειξαν ότι κάπου εκεί στο βάθος, μπορεί να υπάρξει η ενότητα.
Τέλος, θέλω μέσα από την καρδιά μου να ευχηθώ μόνο ένα:
Να μην ξεχάσουμε. Να μην ξεχάσουμε ότι υπήρξαμε μόνοι, παλέψαμε μόνοι, επιβιώσαμε μόνοι.
Να μην ξεχάσουμε ότι αυτοί που προσπαθούν να σκοτώσουν το θέατρο, είναι οι ίδιοι που προσπαθούν να σκοτώσουν την ελευθερία.
Ας μην τους αφήσουμε.
Σταύρος Παρχαρίδης.
«Είπε την τελευταία ατάκα στο έργο που έπαιζε. Ο κόσμος ενθουσιασμένος χειροκρότησε. Δεν ήξεραν όμως πως αυτό θα ήταν, για πολύ καιρό, το τελευταίο χειροκρότημα για όλους. Ότι θεωρούσαν δεδομένο την επόμενη κιόλας μέρα θα αποδεικνυόταν πως δεν είναι.»
Σχεδόν ένας χρόνος μετά, και στις νεκρικά ήσυχες και σκοτεινές αίθουσες θεάτρου οι άδειες καρέκλες συνομιλούν με την “γλώσσα” τις σιωπής, με τους ερμητικά σβηστούς προβολείς, ενώ ανάμεσά τους η πορφυρή μισή αυλαία προσπαθεί να αντέξει τον χωρισμό της με το υπόλοιπο μισό της, το οποίο κι αυτό απομονωμένο στην απέναντι πλευρά, φλερτάρει με τις μαύρες κουΐντες που όπως πάντα απόμακρες κάνουν τα παράπονά τους στα ανυψωμένα σταγκόνια. Την τόση «εν σιγή» επικοινωνία δεν αντέχει η Σκηνή η οποία προσπαθεί απεγνωσμένα να δώσει θάρρος σε όλο το θέατρο.
«Σήμερα είναι παγκόσμια μέρα θεάτρου μην το λησμονεί κανείς σας αυτό. Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε το κάθε χειροκρότημα από τον κάθε θεατή ξεχωριστά. Το δυνατό και αργό του κυρίου στην δέκατη σειρά που ήρθε γιατί του γκρίνιαξε η γυναίκα του. Το αδύναμο αλλά ενθουσιώδες χειροκρότημα της εγγονής που την έφερε η γιαγιά της για να δει πρώτη φορά παράσταση. Ύστερα εκείνο του νεαρού που χειροκροτεί παθιασμένα όχι γιατί του άρεσε η παράσταση απαραίτητα, αλλά γιατί πρότεινε για πρώτο ραντεβού να δουν μια κομεντί σε ένα μικρό θεατράκι, ελπίζοντας η κοπέλα να συγκινηθεί και να φωλιάσει στην αγκαλιά του. Και εκείνο το άλλο το «χλιαρό» χειροκρότημα του σνομπ ζευγαριού που αντί να αφεθεί στην μαγεία την αναλύει. Ας θυμηθούμε το χειροκρότημα των ηθοποιών που στο τέλος της πρεμιέρας υποδέχονται τον σκηνοθέτη που ακόμη και αυτήν την στιγμή καθώς υποκλίνεται με σεβασμό σε θεατές και συνεργάτες σκέπτεται τι πρέπει να διορθώσει. Τέλος ας θυμηθούμε το χειροκρότημα όλων όσων θυμούνται τις παραστάσεις μας και χαμογελούν, νοσταλγούν, επιθυμούν να μας ανταμώσουν. Τίποτα δεν κρατάει για πάντα θα φύγει το σκοτάδι και θα έρθει το φως. Σήμερα είναι γιορτή ας γιορτάσουμε χειροκροτώντας όπου και να βρισκόμαστε, όπως και να νοιώθουμε. Όλοι γνωρίζουν πως μας λείπουν όσο τους λείψαμε και μεις. Εύχομαι σύντομα ξανά όλοι μαζί.»
Υ.Γ. Όλοι εμείς από το θέατρο ΜΑΙΩΤΡΟΝ σας ευχαριστούμε για την αγάπη σας και το χειροκρότημά σας. Σύντομα όλοι μαζί.
Κρίτωνας Ζαχαριάδης
Το Θέατρο δεν θα έπρεπε να αποτελεί αφορμή για το αν η τεχνολογία βοηθάει την εξέλιξη ή καταστρέφει την παράδοση, ούτε θα έπρεπε να μπει ανάμεσα σε πανδημίες και καλλιτεχνική παιδεία.. Το Θέατρο είναι μια ντίβα, που προκαλεί, φωτίζει, ταράζει, κινείται, αμφισβητεί, προσφέρει, διασκεδάζει, συν-κινεί και αθετεί συμβάσεις…. Συμβάσεις πολέμου, φτώχειας, τεχνολογίας, διαστροφής, αλλά και πανδημίας. Αθετεί και νικά στο τέλος… όπως νίκησε εδώ και 20 αιώνες τις σκιές, τα κενά, τις σιωπές και τις μετουσίωσε σε λέξεις, φράσεις και εκφράσεις..
Το θέατρο κατοικοεδρεύει μέσα σε όλους μας έχοντας τη διττή ικανότητα κατά τη διάρκεια του να μεταμορφώνει ηθοποιούς και θεατές.
Οι μόνοι του εχθροί η πνευματική ένδεια, και οι συμπεριφορές των πολιτικών της εκάστοτε κυβέρνησης.
Προσωπικά, το θέατρο δε φοβάμαι μη χαθεί, γιατί αυτό με έμαθε να μη φοβάμαι να χάνομαι…
Χρόνια μας πολλά !
Φωτογραφικό υλικό
